برای موجِ کنار گذاشتنِ اساتید دانشگاه، به جای کلمه اخراج، نام‌های مختلفی مثل تعلیق، قطع همکاری، اتمام قرارداد، عدم انجام تکالیف مقرر، برخوردار نبودن از امتیاز لازم و نظیر این‌ها را انتخاب می‌کنند تا به نظر نرسد اتفاق خاصی در حال رخ دادن است؛ اما اسمش هرچه باشد، اثرش یکسان است: «هشدار»، «فاجعه» و دارای «هزینه‌های سنگین»...
«آماری در ارتباط با اخراج اساتید دانشگاه‌ها پس از اغتشاشات اخیر وجود ندارد. اگر مواردی از اخراج اساتید مطرح می‌شود، دلیل آن، ناتوانی علمی و عدم دریافت پایه‌ها در زمان مقرر است. بر مبنای آئین‌نامه استخدامی اعضای هیأت علمی، اگر استادی با رکود مواجه شود دانشگاه موظف است که فرصت مقتضی به او بدهد و سپس در صورت تداوم رکود علمی استاد با وی قطع همکاری کند.» این جملاتی است که مرتضی فرخی، معاون حقوقی و امور مجلس وزیر علوم، تحقیقات و فناوری روز گذشته در واکنش به اخباری در خصوص اخراج برخی اساتید از دانشگاه‌ها بیان کرد. مشابه این جملات، پیش از این نیز از زبان محمد مقیمی - رئیس دانشگاه تهران - شنیده شد و او نیز درباره اخراج اساتید به ایسنا گفته بود: «برای جذب و فعالیت اساتید فرایند مشخصی در درون دانشگاه‌ها وجود دارد. یک استاد در دانشگاه جذب می‌شود و جذب وی باید به صورت دوره‌ای تمدید شود. به طور قطع، اساتید دانشگاه برای ارتقا و تبدیل وضعیت خود اقدام می‌کنند. ما در دانشگاه تهران با هیچ‌کدام از اساتید این مرکز آموزشی قطع همکاری نکرده‌ایم و قطع همکاری به معنای اخراج نداشته‌ایم.» البته این اظهارات با واکنش‌هایی روبه‌رو شد. مثلا عباس عبدی فعال سیاسی اصلاح‌طلب در توئیتی نوشت: «برخلاف عفوهای دستگاه قضایی، وزارت علوم اقدامات خود را در تعلیق و اخراج و بر بازنشسته کردن دانشجویان یا استادان دانشگاه متوقف نکرده است و این قطعا به زیان دولت و سیاست اخیر است.» اگر چه وزارت علوم ادعا می‌کند که هیچ استادی به خاطر اعتراضات اخراج نشده، اما ابراهیم بای سلامی - استاد دانشگاه تهران - در واکنش به صحبت‌های معاون وزیر علوم و رئیس دانشگاه تهران که دلیل این مساله را تمدید نشدن قرارداد برخی اساتید دانشگاه به دلیل عدم احراز کیفیت علمی اعلام کرده بودند، نوشت: «برحسب ارزیابی‌های علمی و پژوهشی هیات‌های ممیز اعضای هیات علمی، پایه سالیانه اینجانب رتبه ممتاز از سوی دانشگاه تهران اعلام شده است. اگر قطع رابطه استخدامی من سیاسی نیست، معاون حقوقی وزیر و رئیس محترم دانشگاه تهران به رسانه‌ها توضیح دهند.» صادق زیباکلام هم از دیگر اساتیدی بود که در بحبوحه اعتراضات از ممنوع‌التدریسی خود خبر داده و گفته بود: «چند روز قبل دکتر حمید احمدی مدیر گروه علوم سیاسی و آقای دکتر فاضلی معاون ایشان با نهایت تأسف و دلخوری به بنده اطلاع دادند که حراست دانشگاه اعلام کرده که من دیگر حق تدریس در دانشگاه تهران ندارم. البته من برای صحت و سقم این ماجرا از کارشناس ثبت‌نام دانشکده موضوع را جویا شدم که ایشان نیز با تأیید این خبر به من اطلاع دادند که استاد دیگری قرار است درس «تحولات سیاسی و اجتماعی عصر پهلوی» را تدریس کند و دیگر قرار نیست بنده در دانشگاه کلاسی داشته باشم.» این موضوع واکنش دانشگاه تهران را هم در پی داشت و ابراهیم متقی - رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران - در واکنش به خبر اخراج زیباکلام، به تلویزیون اینترنتی دانشگاه تهران گفت: «دکتر زیباکلام چهار سال قبل یعنی در سن ۷۰ سالگی بازنشسته شده است.» هرچند در شبکه‌های اجتماعی و گاه با استناد به اظهارات برخی از اساتید در حساب‌های کاربری‌شان به نظر می‌رسد تعداد قابل توجهی از اساتید در ماه‌های اخیر یعنی از زمان شکل‌گیری اعتراضات سراسری اخراج، ممنوع‌التدریس یا تعلیق شده‌اند یا حقوق و مزایای آنها قطع شده است، اما از زمانی که دولت سیزدهم با سکانداری ابراهیم رئیسی روی کار آمد، تا به امروز چندین و چند بار خبرهایی از اخراج و تعلیق برخی از اساتید یا لغو همکاری و عدم تمدید قرارداد برخی از آنها به خبرهای پربحث محافل دانشگاهی و شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است. در اوایل آغاز به کار دولت یعنی نیمه‌های شهریور 1400 خبر اخراج بیژن عبدالکریمی - استاد فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی - جریان‌ساز شد. خود او در گفت‌وگو با ایلنا گفته بود این تصمیم دانشگاه به دلیل پرونده‌سازی علیه او بوده است. در برخی خبرها «دفاع از نظام سلطنتی پهلوی» دلیل اخراجش عنوان شد و خودش به یک سخنرانی در سال 98 اشاره کرده بود. در نهایت رئیس دانشگاه آزاد دستور داد حکم اخراج عبدالکریمی را به حالت تعلیق دربیاورند. در یک سال اخیر نیز محمد فاضلی و نعمت احمدی دو نفری بوده‌اند که کنار گذاشتنشان از دانشگاه پر سروصدا شد تا جایی که دولت با تکذیب «اخراج» آنها، مثل اغلب مواقع اعلام کرد که قراردادشان به پایان رسیده است. اوایل بهمن سال گذشته بود که اخراج محمد فاضلی، استاد دانشگاه شهید بهشتی جنجال به پا کرد. خود فاضلی در توئیتی با تایید این خبر نوشت: «جدید نیست. حکم مربوط به 15 شهریور است. من و جمع محدودی که پیگیری می‌کردند که مساله حل شود، خیلی سعی کردیم رسانه‌ای نشود؛ ولی لیست کلاس‌های ترم جدید را که بدون کلاس‌های من منتشر کردند، دانشجویان فهمیده بودند. خبر اول از گروه‌های دانشجویی منتشر شد و بعد هم که دیگر از دیشب عمومی شد. دیگر از دست من خارج بود.» هرچند برخی دلیل این اخراج را سیاسی اعلام می‌دانستند، دانشگاه شهید بهشتی اما توجیهات دیگری را عنوان می‌کرد. هادی خانیکی، استاد علوم ارتباطات و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، دلیل این تصمیم را سیاست‌های پشت پرده دانسته و به شرق گفته بود: «من بابت این اتفاق متأسفم و این را به‌عنوان یک زنگ خطر یا علامت بالینی می‌دانم که نشان می‌دهد یک بیماری جدید در حوزه بوروکراتیک و حوزه سیاسی و حوزه اجرایی دانشگاهی در حال اتفاق افتادن است. به هر طریق و بهانه‌ای این اتفاق افتاده باشد، در قالب سیاست رسمی جذب، در قالب حاکمیت سلیقه‌ها و گرایش‌های خاص سیاسی، در قالب رقابت‌های تنگ‌نظرانه گروهی یا در قالب سرسختی شیوه‌های اداری، هرچه باشد و سیاست به چنین نقطه‌ای منتهی شود، یک هشدار و فاجعه است که باید جلوی آن را گرفت وگرنه هزینه‌های سنگین‌تری برای محیط‌های علمی و پژوهشی خواهد داشت». با این حال، دانشگاه شهید بهشتی در واکنش به این صحبت‌ها در جوابیه‌ای نوشت: «موضوع قرارداد پیمانی آقای دکتر محمد فاضلی پس از طی مراحل اداری در جلسه هیأت اجرایی جذب دانشگاه مورخ 15 شهریور‌ماه سال 1400 مطرح شد و به علت عدم انجام تکالیف مقرر در مواد 21، 22 و 114 آیین‌نامه استخدامی اعضای هیأت علمی، پرونده ایشان مورد تأیید هیأت علمی قرار نگرفت. این رأی قابل اعتراض در هیأت اجرایی جذب دانشگاه و متعاقبا در هیأت اجرایی جذب مرکزی وزارت علوم و تحقیقات و فناوری و مآلا در مراجع قضائی مربوطه است.» نعمت احمدی - وکیل، حقوقدان و استاد دانشگاه - نیز از دیگر اساتیدی بود که خرداد امسال از اخراج خود از دانشگاه آزاد اسلامی خبر داد و در این باره گفت: «ابتدا حقوقم را قطع کردند و پس از آن اعلام کردند که دانشگاه نمی‌تواند با من ادامه همکاری دهد.» یکی از موارد پرحرف‌وحدیث مشابه در هفته‌های اخیر نیز مربوط به محسن برهانی بود. برخی رسانه‌ها اواخر دی‌ماه خبر دادند که این وکیل، حقوقدان و استاد دانشگاه از دانشگاه کنار گذاشته شده است؛ هرچند برخی رسانه‌های حامی دولت این‌بار هم نام اخراج بر آن نگذاشتند و با اتهام‌زنی به محسن برهانی، اخراجش را مربوط به اوایل شهریور و به خاطر «نیاوردن نصاب و امتیاز لازم» عنوان کردند. در راستای همین خبرها درمورد قطع همکاری دانشگاه‌ها با برخی از اساتیدی که گاه با عنوان غیرهمسو از آنان یاد می‌شود، علی شریفی زارچی، از اساتید دانشگاه صنعتی شریف، که خود نیز در جریان اعتراضات اخیر از احضارش به وزارت اطلاعات و بروز برخی مشکلات در مسیر تدریسش خبر داده بود، به‌تازگی در توئیتر نوشته است: «امروز معاون وزیر علوم گفتند آماری از استادانی که اخیرا از دانشگاه‌ها اخراج شده‌اند ندارند. بیایید یک فهرست تهیه کنیم. لطفاً اگر استادی را می‌شناسید که با اخراج، تعلیق یا قطع حقوق مواجه شده با ذکر نام، دانشکده، دانشگاه و نوع برخوردی که با ایشان شده زیر همین توییت معرفی کنید.» این توئیت، تا ظهر امروز (سه‌شنبه 25 بهمن) یعنی حدود 15 ساعت پس از انتشار، بیش از 150 کامنت (ریپلای) دریافت کرده که در اغلب آنها نام‌هایی از اساتید مختلف ذکر شده و ادعا شده که از دانشگاه‌های مختلفی نظیر تهران، شهید بهشتی، علامه طباطبایی، الزهرا، دانشگاه هنر، باهنر کرمان، حکیم سبزواری، فردوسی مشهد، علوم پزشکی تبریز، جندی شاپور اهواز، زنجان، مازندران و واحدهای مختلفی از دانشگاه آزاد اسلامی اخراج یا تعلیق شده‌اند یا به قول دولتی‌های امروز، قراردادهایشان به پایان رسیده است! اگرچه دولت رئیسی ادعا می‌کند که هیچ اخراجی درمورد اساتید دانشگاه اتفاق نیفتاده است، اما در طول یک سال و چند ماه اخیر و بویژه در چهار ماه گذشته، اساتید مختلفی اعلام کرده‌اند که از دانشگاه برکنار شدند و فعلا نشانه‌هایی از توقف و اصلاح این روند به چشم نمی‌خورد و عملا بخشی از دانشجویان و فضای دانشگاهی کشور از حضور اساتیدی برجسته و باتجربه محروم می‌شوند.
