چرا زیر پای فرش ایران کشیده شد؟

چالش‌های صادراتی فرش دستباف ایرانی موجب شد تا نود و سومین نشست شورای راهبری بهبود محیط کسب‌وکار به صورت فوق‌العاده با موضوع بررسی راهکارهای حل معضلات صنعت فرش دستباف ایران برگزاری شود. در این نشست، پیمان‌سپاری ارزی، مهم‌ترین مشکل صادرکنندگان فرش عنوان شد و فعالان این بخش به این نکته اشاره کردند که صادرکنندگان فرش در شرایطی پس از انجام تشریفات گمرکی، متعهد به بازگشت ارز فرشی می‌شوند که هنوز آن را به فروش نرسانده‌اند.
به گزارش اتاق بازرگانی ایران، نمایندگان صنعت فرش، در این نشست به این نکته اشاره کردند، هرچند فرصت رفع تعهد ارزی به یک سال افزایش یافته، اما از آنجا که فرش برای بازاریابی و فروش به صورت امانی به انبارها منتقل می‌شود، بازگشت ارز آن زمان‌بر است. این مشکل موجب شده تا ارزش صادرات فرش از 400 میلیون دلار در سال‌های قبل، امسال به 50 میلیون دلار برسد.
فعالان این بخش در ادامه به این نکته اشاره کردند که مشکل رفع تعهد ارزی در حالی سایه بر صادرات فرش انداخته است که در قانون بودجه سال جاری به این نکته اشاره شده که از 15 بهمن امسال «اخذ هرگونه تعرفه و عوارض صادراتی و الزام به پیمان‌سپاری ارزی در خصوص صادرات صنایع‌دستی به جز میزان ارزش مواد اولیه مصرف‌شده ممنوع است» اما با وجود پیگیری‌های زیاد، این بند در قانون بودجه 1403 لحاظ نشد.
مشکل دیگری که فعالان این بخش به آن اشاره می‌کنند به عدم اجرای تسهیلات در نظر گرفته شده برای رفع تعهد ارزی فرش از سوی بانک مرکزی و تدوین سیاست‌گذاری‌ها برخلاف راهکارهای ارائه شده است.
نکته دیگر مورد تاکید فعالان صنعت فرش در این نشست به موضوع ادغام مرکز ملی فرش با دفتر صنایع خلاق مربوط می شد، که علاوه بر فرش مواردی همچون طلا و جواهر، اسباب‌بازی، ادوات موسیقی و ... را تحت پوشش قرار داده است. در این رابطه، خواسته جامعه فرش دستباف ایران ایجاد سازمان ملی فرش و صنایع‌دستی زیر نظر رئیس‌جمهوری بود. آن‌ها درخواست کردند موضوع رفع مشکلات فرش دستباف با قید فوریت در دستور کار دولت قرار بگیرد.
مشکل تامین مواد اولیه با کیفیت
فعالان فرش در ادامه این نشست به این نکته نیز اشاره کردند که برای بافت فرش‌های درجه یک و بعضا ابریشم، نیاز صنف فرش به 700 تا 800 تن ابریشم در سال است. در حالی که در کشور تنها 150 تن ابریشم تولید می‌شود که در بسیاری موارد از کیفیت لازم برای بافت کارهای درجه یک و ریزبافت برخوردار نیستند و کمبود مواد اولیه مورد نیاز موجب شده تا تولیدکنندگان این بخش با مشکل مواد اولیه باکیفیت پایین و قیمت تمام شده زیاد که رقابت در بازارهای بین‌المللی را غیرممکن می‌کند دست و پنجه‌نرم کنند.
عدم امکان اعاده فرش‌های دستباف
در این جلسه همچنین عنوان شد، عدم امکان اعاده فرش‌های دستباف ایرانی به کشور (تبصره ماده 121 آیین‌نامه اجرایی قانون امور گمرکی) مشکلات زیادی برای دست‌اندرکاران این صنعت ایجاد کرده است. این موضوع سبب شده بازارهای موجود فرش ایرانی دچار انباشت فرش و شکست قیمت فرش ایرانی در آن بازارها شود. این اقدام همچنین موجب شده امکان انتقال فرش‌های انباشته شده در بازارهای قدیم و ایجاد ارزش افزوده از طریق صادرات آن‌ها به بازارهای جدید وجود نداشته باشد.
فعالان این بخش همچنین به این نکته اشاره می‌کنند به دلیل عدم امکان اعاده فرش‌های دستباف ایرانی به کشور، امکان ارائه خدمات پس از فروش برای فرش ایرانی وجود ندارد که این امر علاوه بر محروم کردن کشور از درآمد خدمات، سبب بیکاری مرمتکاران یا مهاجرت آن‌ها به ترکیه یا پاکستان شده است.
از سوی دیگر عدم اجرایی شدن بحث ورود موقت فرش‌های دستباف به منظور تعمیر، شستشو و عملیات تکمیلی و اعمال قانون‌گذاری‌های نامناسب که علاوه بر اقتصاد به فرهنگ کشور نیز خدشه وارد کرده از دیگر تبعات تبصره ماده 121 آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی عنوان شد.