بازیگران بازار آتی در سال جاری شاهد نمایش سکانسی جدید از معاملات بورس کالای ایران بودند تا با حضور دو محصول جدید حوزه کشاورزی یعنی زیره سبز و پسته در کنار معاملات زعفران، شاهد تکمیل سه ضلعی مثلث محصولات کشاورزی صادراتی در بازار آتی باشیم و به کمک این سه محصول، رونق به این بازار پرهیجان و جذاب بازگردد. بازاری که در سال گذشته زعفران را به عنوان میراث دار قراردادهای آتی به سرمایه گذاران معرفی کرد و افزایش حجم معاملات آتی زعفران در کنار فعال بودن سررسیدهای مختلف آن در مدت یک سال اخیر نشان داد که این بازار با دوری سکه طلا از این معاملات توانست جایگاه مورد نیاز خود رادر بازار به‌دست آورد.
تیرماه ۱۳۹۸ نیز بازیگران بازار مشتقه شاهد ورود زیره سبز به تابلوی بورس بودند و در نهایت در ۲۱ شهریور ماه امسال پسته به جرگه محصولات کشاورزی بورسی پیوست که بر پایه آن ها می توان گواهی سپرده کالایی و قرارداد آتی معامله کرد تا به کمک این سه محصول، بازار آتی بورس کالای ایران به کانون توجه بازیگران و سرمایه گذاران حرفه ای و فعالان بخش کشاورزی به ویژه صادرکنندگان تبدیل شود.
به این ترتیب، در ۷ ماهه اول امسال انعقاد بیش از هشت میلیون و ۹۳ هزار قرارداد آتی بر پایه سه محصول زعفران، زیره سبز و پسته ارزش ۱۳۴ هزار و ۷۵۷ میلیارد و ۳۱۳ میلیون ریالی را در پی داشت.
بررسی آمارهاحاکی از آن است که زعفران نگین و زیره سبز از نظر حجم و ارزش معاملات بازار مشتقه بیشترین سهم را به خوداختصاص دادند. به طوری که در بازه ۷ ماهه اول امسال زعفران نگین با ۶ میلیون و ۷۱۵ هزار و ۴۳۷ قرارداد منعقده و ارزش ۸۴ هزار و۷۲۰ میلیارد و ۲۰۳ میلیون ریالی، به ترتیب سهم ۸۳ و ۶۳ درصدی را از حجم و ارزش معاملات کل بازار آتی کسب کرد. قراردادهای آتی زیره سبز نیز با یک میلیون و ۲۰۵ هزار و ۱۵۳ قرارداد منعقده، ارزش ۴۲ هزار و ۱۲۴ میلیارد و ۲۹۸ میلیون ریالی را به ثبت رساند و به ترتیب سهم ۱۵ و ۳۱ درصدی را از دو متغیر مذکور به دست آورد. معامله گران طی این مدت ۱۱۰ هزار و ۶۱۰ قرارداد آتی زعفران رشته ای درجه یک را نیز منعقد کردند که ارزش یک هزار و ۱۷ میلیارد و ۷۴۰ میلیون ریالی را در پی داشت. در این بازه زمانی اما، پسته با تک نماد خود برای سررسید آذر ماه ۱۳۹۸ تنها ۱۰ روز معاملاتی را سپری کرد؛ با این حال در همین زمان کوتاه و با انعقاد ۶۲ هزار و ۴۱۷ قرارداد توانست گوی سبقت را از زعفران رشته ای درجه یک ربوده و با کسب سهم ۵ درصدی از ارزش کل معاملات، در جایگاه سوم بازارقرار گیرد.
بازار طلایی گواهی سپرده کالایی
در ۷ ماهه نخست امسال در بازار گواهی سپرده کالایی نیز معامله گران شاهد ورود دو محصول جدید بودند؛ به طوری که زیره سبز و پسته فندقی ۳۲-۳۰ به ترتیب در تیر و مهرماه سال جاری معاملات خود را در قالب گواهی سپرده کالایی آغاز کردند تا در کنار سکه طلا و زعفران نگین و پوشال معمولی این بازار را بیش از پیش رونق دهند. به طوری که با ورود این دو محصول حجم بازار گواهی سپرده کالایی در بورس کالای ایران از حدود ۱۰.۴ میلیون گواهی در ۷ ماهه اول سال ۱۳۹۷ به بیش از ۲۶.۸ میلیون گواهی در ۷ ماهه نخست امسال افزایش یافته و ارزش معاملات نیز از ۷ هزار و ۱۵۰ میلیارد ریال در ۷ ماهه اول سال گذشته به حدود ۱۹ هزار و ۲۴ میلیارد ریال رشدکرده است.
براساس آمارهای معاملاتی ثبت شده در این بازار طی ۷ ماهه نخست امسال در مجموع محصولات قابل معامله یعنی زعفران نگین و پوشال معمولی، زیره سبز، سکه تمام بهار آزادی و پسته فندقی ۳۲-۳۰ بیش از ۲۶ میلیون و ۸۰۸ هزار گواهی به ارزشی بالغ بر ۱۹ هزارو ۲۴۱ میلیارد و ۵۱۷ میلیون ریال دادوستد شد.
در جریان معاملات این دوره از بازار، سکه تمام بهار آزادی با معامله ۳ میلیون و ۵۵۰ هزار گواهی و ثبت ارزش ۱۶ هزار و ۴۷۱ میلیارد و۵۷۳ میلیون ریالی، سهم ۸۶ درصدی را از کل ارزش معاملات گواهی سپرده کالایی کسب کرد. معامله گران بیش از ۲۱ میلیون و ۸۷۳ هزار گواهی سپرده زعفران نگین را دادوستد کردند و ارزش ۲ هزار و ۴۷۴ میلیارد ریال را به ثبت رساندند که این محصول سهم ۸۲ درصدی را از حجم کل معاملات گواهی سپرده کالایی به دست آورد و از نظر ارزش معاملات نیز در رتبه دوم ایستاد.
پسته فندقی ۳۲-۳۰ نیز در حالی یک درصد از کل ارزش معاملات را به خود اختصاص داد که معاملات این محصول در بازار گواهی سپرده کالایی بورس کالای ایران از تاریخ ۹ مهر ماه ۱۳۹۸ آغاز شد و تنها طی مدت کمتر از دو ماه توانست ارزش معاملاتی بیش از ۲۶ میلیارد و ۳۵۰ میلیون ریال را رقم بزند.
در پایان این گزارش می افزاید، محصول تازه وارد پسته در حالی از مهر ماه سال جاری معاملات خود را در قالب گواهی سپرده کالایی و قرارداد آتی در بورس کالای ایران آغاز کرده که در مدت کوتاهی توانسته نظر فعالان بازار سرمایه و بازیگران بازار آتی را به خود جلب کند. آنچنان که می توان انتظار داشت طی ماه های آینده پادشاه آجیل بتواند جایگاه ویژه ای در معاملات ابزارهای نوین مالی بورس کالای ایران پیدا کند. چراکه ایران به عنوان قطب تولید پسته پس از ایالات متحده آمریکا دومین صادرکننده این محصول در دنیا شناخته می‌شود و پسته ارزآورترین محصول کشاورزی کشور به شمار می رود و انجام معاملات آن در بستر بورس می تواند به ایجاد ثبات وپوشش ریسک های ناشی از نوسانات قیمتی این محصول صادراتی به فعالان صنعت پسته کشور کمک کند.
ضمن اینکه، بی‌تردید پس از پذیرش محصول فیزیکی در بورس کالا، راه اندازی معاملات گواهی سپرده آن و در آخر رونمایی از معاملات آتی آن در ۲۱ مهرماه ، کمک شایانی به کشاورزان، فعالان این حوزه و صادرکنندگان این محصول استراتژیک جهت بهبود تجارت داخلی و صادراتی پسته ایرانی خواهد بود.
