بخش تولید نیازمند تقاضای موثر است. مرور داده‌‌‌های گزارش مدیران خرید نشان می‌دهد که صنعت ایران به‌رغم پشت سر گذاشتن یک‌ماه خوب نیازمند تقاضای بیشتر است. دلیل چنین وضعیتی موجودی انبار بالا و موجودی مواد اولیه زیادی است که از سوی مدیران خرید در آخرین گزارش شامخ گزارش شده است...
البته روایت شامخ از وضعیت بخش صنعت در اردیبهشتماه ۱۴۰۲توفانی است. تقریبا در همه ۱۲رشته‌فعالیت صنعتی، عموم متغیرها وضعیت مناسبی دارند؛ فروش بالاست، صادرات به‌نسبت خوب و بعضا عالی است، سفارش جدید بسیار است، قیمت تمام‌شده محصول نسبت به سال قبل کمتر شده و امیدواری به آینده هم بالاست. با این حال یک‌جای کار می‌‌‌لنگد. گزارش اتاق بازرگانی به‌وضوح از عبور موجودی مواد اولیه به سطوح بالاتر از ۵۰در ۹صنعت مختلف خبر می‌دهد. مساله وفور مواد اولیه گویا در حدی است که برخی از صنایع سطح آن را در بنگاه خود حدود ۸۰اعلام کرده‌‌‌اند. پیرامون «موجودی انبار» نیز که به کالای ساخته‌شده و کالای نهایی به فروش نرفته اشاره دارد، وضعیت مشابه است و در هشت‌صنعت وضعیت بالاتر از سطح میانه یا عدد ۵۰است. جالب اینکه عمده صنایعی را که با این دو موضوع روبه‌رو هستند، صنایع مصرفی تشکیل می‌دهند. برای نمونه صنایعی نظیر «چوب، مبلمان و کاغذ»، «لوازم‌خانگی و ماشین‌‌‌سازی» و «لاستیک و پلاستیک»، با مشکل مواد اولیه زیاد روبه‌رو هستند که به معنی توانایی تولید بیشتر در صورت وجود تقاضای موثر است. این را می‌‌‌توان از موجودی انبار بالای این صنایع فهمید. این شاخص نشان می‌دهد که بنگاه‌‌‌های فعال در صنایع «چوب، مبلمان و کاغذ»، «لوازم‌خانگی و ماشین‌‌‌سازی» و «پوشاک و چرم» به همراه برخی دیگر از صنایع نیاز دارند محصول بیشتری بفروشند و به‌ویژه از ناحیه صادرات و فروش خارجی تحرک بیشتری داشته باشند. با این تحلیل، بسیاری معتقدند که سیاست دولت، به‌ویژه بعد از روی کار آمدن وزیر جدید صمت و محقق‌شدن توافق موقت اتمی، حرکت به سمت افزایش صادرات و ورود به بازارهای خارجی از مسیر فروش کالاهای مصرفی باکیفیت بالا و قیمت مناسب است. در واقع توصیه بسیاری از اقتصاددانان این است که ایران با جدا شدن از استراتژی جایگزینی واردات، پا در جاده ساخت محصولات پیچیده‌‌‌تر برای مشتریان خارجی بگذارد تا علاوه بر افزایش مقیاس تولید بنگاه‌‌‌های صنعتی کشور، ارزآوری بخش صنعت ارتقا یابد. بهترین گزینه برای این کار نیز صنایعی نظیر لوازم‌خانگی، لاستیک و پلاستیک، پوشاک و چرم، کاغذ، مبلمان و چوب، خودرو و قطعه و نیز صنایع غذایی است که ایران در ساخت آنها کماکان مزیت‌‌‌های مشخصی دارد. تنها از این طریق است که مشکلات بخش صنعت که از طریق گزارش مدیران خرید هویدا می‌شود، امکان برطرف شدن پیدا می‌کند. در این مسیر توجه به صنایعی که کمترین سطح از صادرات را در این ماه به ثبت رسانده‌‌‌اند (پوشاک و چرم با نرخ ۴۰و سایر صنایع با نرخ ۵/ ۳۷) و بررسی دلایل ناکامی این بخش‌‌‌ها در صادرات صنعتی می‌‌‌تواند گام اول تغییر مسیر صادرات صنعتی کشور باشد. جزئیات وضعیت ۱۲رشته‌فعالیت صنعتی شاخص صنعتی مدیران خرید، پس از گذراندن تعطیلات فروردینماه و سقوط به کمترین نقطه ممکن خود، در اردیبهشتماه رونق یافت. براساس داده‌‌‌های به دست آمده از بنگاه‌‌‌های بخش صنعت، شاخص مدیران در اردیبهشتماه در سطح عدد ۹۶/ ۶۶بوده که این عدد طی یک‌دوره زمانی ۵۶ماهه (یعنی حدودا ۶ساله)، بیشترین مقدار خود را ثبت کرده است. در این ماه، همه مولفه‌‌‌های اصلی بیشتر از ۵۰موردگزارش شده‌‌‌اند. نکته دیگر آنکه مولفه تولید محصولات، بیشترین رقم را در میان مولفه‌‌‌های اصلی داشته است. به‌جز این، همه رشتهفعالیتهای صنعتی در شاخص کل افزایش داشته‌‌‌اند. صنایع «چوب، کاغذ و مبلمان» و «نساجی» بیشترین افزایش شاخص را در میان ۱۲رشته‌فعالیت صنعتی، ثبت کرده‌‌‌اند. از آن سو «صنایع فلزی» با شامخ کل ۶/ ۶۲واحد، «پوشاک و چرم» با ۳/ ۶۴واحد و صنایع «لاستیک و پلاستیک» با ثبت رقم ۹/ ۶۵واحد، رونق کمتری نسبت به بقیه صنایع داشته‌‌‌اند. لازم به توضیح است که با تقویت تقاضا در اردیبهشت، شاخص میزان سفارش‌های جدید مشتریان با ثبت عدد ۰۹/ ۷۰به بیشترین مقدار ۵۶ماهه خود رسیده است. این شاخص در فروردینماه، یکی از کمترین مقادیر خود را طی ۱۲ماه گذشته ثبت و به محدوده ۳۵تنزل پیدا کرده بود. همچنین شاخص میزان صادرات کالا در اردیبهشتماه با عدد ۹۲/ ۵۲، بعد از افت شدیدی که در فروردینماه داشت، بهبود یافت که خبر کاهش کسری تجاری کشور در این‌ماه را تایید می‌کند. شاخص میزان فروش محصولات هم با عدد ۸۵/ ۷۱بعد از کاهش شدید فروش که همه صنایع در فروردینماه داشته‌‌‌اند، رشد کرد و به یکی از بالاترین ارقام ممکن طی سالیان اخیر رسید. در مجموع، تمام شاخص‌‌‌ها در رشتهفعالیتهای صنعتی، با اتمام تعطیلات رشد کردند، با این حال انتظار نمی‌‌‌رفت ابعاد این رشد تا این حد بالا و چشمگیر باشد. وضعیت صنایع به تفکیک رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌ها در ادامه شرح داده شده است. صنایع لاستیک و پلاستیک شامخ گروه صنایع لاستیک و پلاستیک در اردیبهشتماه رقم ۹/ ۶۵واحدی را ثبت کرد. میزان تولید در این صنعت ۷۵واحد، میزان سفارش‌های جدید آن ۹/ ۶۷واحد، سرعت انجام و تحویل سفارش ۶/ ۷۸واحد و موجودی مواد اولیه آن ۳/ ۶۴واحد بوده است. رقم شامخ در میزان استخدام و به‌‌‌کارگیری نیروی انسانی در این صنعت، ۹/ ۴۲واحد بود. همچنین قیمت خرید مواد اولیه در این صنعت، رقم ۳/ ۸۹واحدی را ثبت کرد. به طور کلی به نظر می‌رسد دسترسی این صنعت به نیروی کار با مشکلاتی روبه‌روست. صنایع نساجی شامخ گروه صنایع نساجی در اردیبهشتماه، عدد ۶/ ۷۵واحد را ثبت کرد. در این صنعت، میزان تولید محصولات و میزان سفارش‌های جدید، هر دو ۹/ ۸۸واحد بوده است. همچنین سرعت انجام و تحویل سفارش عدد ۷/ ۶۶واحد را ثبت کرد. موجود مواد اولیه در این صنعت، ۳/ ۳۳واحد و میزان استخدام و به‌‌‌کارگیری نیروی انسانی در صنعت نساجی ۷/ ۶۶واحد بوده است. نکته جالب توجه آن است که قیمت خرید مواد اولیه صنعت نساجی عدد ۴/ ۹۴واحد را برای اردیبهشت ثبت کرد. همچنین موجودی محصول در انبار ۵۰واحد بوده است. میزان صادرات کالاها نیز در رقم ۷/ ۶۶واحدی قرار دارد و قیمت محصولات تولیدشده ۷/ ۶۶واحد، مصرف حامل‌‌‌های انرژی ۱/ ۶۱واحد، میزان فروش محصولات ۹/ ۸۸واحد و انتظارات تولید در ماه آینده نیز ۹/ ۸۸واحد بوده است. ماشین‌‌‌سازی و لوازم‌خانگی شامخ این صنعت در اردیبهشتماه در محدوده ۵/ ۶۷واحدی قرار گرفت. میزان تولید محصولات در این گروه، عدد ۳/ ۷۳واحد را ثبت کرد. میزان سفارش‌های جدید هم در این گروه ۲/ ۶۸واحد بود. همچنین سرعت انجام و تحویل سفارش در گروه ماشین‌‌‌سازی و لوازم‌خانگی با ثبت رقم ۲/ ۶۸واحد عملکرد خوبی را در بین صنایع منتخب ماه نشان داد. موجودی مواد اولیه در این صنعت ۱/ ۵۹واحد، قیمت خرید مواد اولیه ۸/ ۸۱واحد، موجودی محصولات در انبار ۱/ ۵۹واحد و انتظارات تولید در ماه آینده نیز ۹/ ۶۵واحد بوده است. جای تعجب است که در ماهی که همه صنایع رونق چشمگیری داشته‌‌‌اند، بخش لوازم‌خانگی و ماشین‌‌‌آلات کمتر دستخوش هیجان تولید شده است. صنایع کانی غیرفلزی شامخ این گروه در اردیبهشتماه رقم ۳/ ۶۸واحد و میزان تولید محصولات رقم ۳/ ۷۳واحدی را ثبت کرد. میزان سفارش‌های جدید هم در این گروه رقم ۷۰واحد را ثبت کرد. موجودی مواد اولیه ۳/ ۶۳واحد و مصرف حامل‌‌‌های انرژی در گروه کانی غیرفلزی، ۳/ ۷۳واحد بوده است. انتظارات تولید در ماه آینده در این صنعت رقم ۷/ ۷۶واحد را به ثبت رسانده است. صنایع فلزی صنایع فلزی در اردیبهشتماه شامخ ۶/ ۶۲واحد را به ثبت رساند. میزان تولید محصولات در این گروه ۴/ ۶۴واحد و میزان سفارش‌های جدید و سرعت انجام و تحویل سفارش ۳/ ۶۳واحد بوده است. موجودی مواد اولیه این گروه هم ۸/ ۵۷واحد بوده است. قیمت خرید مواد اولیه در این گروه نیز عدد ۴/ ۷۴واحد را ثبت کرد. شامخ موجودی محصولات در این گروه ۹/ ۵۸واحد و قیمت محصولات تولیدشده و همچنین مصرف حامل‌‌‌های انرژی ۲/ ۶۲واحد بود. انتظارات تولید در ماه آینده این گروه نیز رقم ۱/ ۷۱واحد را ثبت کرد. صنایع غذایی شامخ گروه صنایع غذایی در اردیبهشتماه رقم ۵/ ۶۶واحد را به ثبت رساند. میزان تولید محصولات در این صنعت ۳/ ۷۳واحد، میزان سفارش‌های جدید ۷/ ۷۱واحد، سرعت انجام و تحویل سفارش‌ها ۳/ ۶۳واحد و موجودی مواد اولیه ۷/ ۵۱واحد بوده است. موجودی محصولات در این صنعت رقم ۴۵واحدی، مصرف حامل‌‌‌های انرژی ۷/ ۶۶واحد و انتظارات تولید در آینده نیز ۳/ ۷۳واحد بود. وضعیت این صنعت کاملا پررونق و توام با چشم‌‌‌انداز مثبت بوده است. صنایع شیمیایی شامخ گروه صنایع شیمیایی در اردیبهشتماه در محدوده ۷/ ۶۶واحد قرار گرفت. در این گروه شامخ میزان تولید محصولات ۴/ ۷۴واحد، میزان سفارش‌های جدید ۶/ ۷۵واحد، موجودی مواد اولیه ۴/ ۴۴واحد و قیمت خرید مواد اولیه نیز ۲/ ۸۲واحد بود. میزان صادرات کالاها در این صنعت، در محدوده ۱/ ۵۱واحد و انتظارات تولید در ماه آینده هم در محدوده ۹/ ۶۸واحد قرار گرفت. صنایع چوب، کاغذ و مبلمان گروه صنایع چوب، کاغذ و مبلمان در بهمن‌‌‌ماه شامخ ۳/ ۷۶واحدی را ثبت کرد. میزان تولید محصولات در این گروه، در محدوده ۸۵واحدی قرار گرفت. شامخ میزان سفارش‌های جدید ۷۵واحد، سرعت انجام و تحویل سفارش ۷۰واحد، میزان استخدام و به‌‌‌کارگیری نیروی انسانی ۷۰واحد و قیمت خرید مواد اولیه ۸۵واحد بوده است. همچنین میزان صادرات کالاها در این گروه ۶۰واحد و انتطارات تولید در ماه آینده ۷۵واحد بوده است. این یکی از خیره‌‌‌کننده‌‌‌ترین افزایش‌‌‌ها در میزان تولید محصول در بین رشتهفعالیتهای صنعتی بوده که از سوی مدیران خرید این صنعت گزارش شده است. پوشاک و چرم شامخ گروه پوشاک و چرم در ماه گذشته، ۳/ ۶۴واحد بود. میزان تولید محصولات در این گروه ۷۵واحد، میزان سفارش‌های جدید ۶۰واحد و سرعت انجام و تحویل سفارش نیز ۷۰واحد بود. موجودی مواد اولیه در این صنعت ۴۰واحد و انتظارات تولید در ماه آینده آن شامخ ۷۵واحدی را به ثبت رساند. سایر صنایع شامخ گروه سایر صنایع در اردیبهشتماه، عدد ۸/ ۶۸واحد را ثبت کرد. در این صنعت، میزان تولید محصولات و میزان سفارش‌های جدید، به ترتیب ۵/ ۸۷واحد و ۷۵واحد بوده است. همچنین سرعت انجام و تحویل سفارش عدد ۵/ ۶۲واحدی را ثبت کرد. موجود مواد اولیه در این صنعت، ۵۰واحد و میزان استخدام و به‌‌‌کارگیری نیروی انسانی در سایر صنایع ۵۰واحد بوده است. قیمت خرید مواد اولیه در سایر صنایع، عدد ۵/ ۶۲واحد را برای اردیبهشت ثبت کرد. همچنین موجودی محصول در انبار ۷۵واحد بوده است. میزان صادرات کالاها نیز در رقم ۵/ ۳۷واحدی قرار دارد و قیمت محصولات تولیدشده ۷۵واحد، مصرف حامل‌‌‌های انرژی ۵/ ۸۷واحد، میزان فروش محصولات هم مانند شاخص مصرف حامل‌‌‌های انرژی ۵/ ۸۷واحد بوده است. همچنین انتظارات تولید در ماه آینده ۷۵واحد گزارش شده است. صنایع فرآورده‌‌‌های نفت و گاز به گزارش دنیای اقتصاد، صنایع فرآورده‌‌‌های نفت و گاز در اردیبهشتماه شامخ ۳/ ۶۴واحد را به ثبت رساند. میزان تولید محصولات در این گروه ۳/ ۷۳واحد، میزان سفارش‌های جدید ۳/ ۶۳واحد، سرعت انجام و تحویل سفارش هم ۳/ ۷۳واحد بوده است. همچنین موجودی مواد اولیه این گروه ۶۰واحد بوده است. قیمت خرید مواد اولیه در این گروه نیز عدد ۸۰واحد را ثبت کرد. شامخ موجودی محصولات در این گروه ۶۰واحد، قیمت محصولات تولیدشده ۲/ ۶۲واحد و مصرف حامل‌‌‌های انرژی هم ۷۰واحد بود. انتظارات تولید در ماه آینده این گروه نیز رقم ۷۰واحد را ثبت کرد.
