با تبدیل‌شدن دیپلماسی نظامی به بخش برجسته‌تر سیاست خارجی چین، تعداد رزمایش‌های ارتش آزادی‌بخش خلق با سایر کشورها بیش از دو برابر شده است...
طی دهه گذشته و به دنبال تحقق اهداف شی جین‌پینگ برای مدرن‌سازی ارتش کشور و جلب احترام جهانی، ارتش آزادی‌بخش خلق چین (پی‌ال‌ای) دامنه دیپلماتیک خود را گسترش داده است. سوث چاینا مورنینگ پست با تجزیه‌وتحلیل مقالات منتشرشده توسط خبرگزاری دولتی شین هوا دریافت که از سال ۲۰۱۳، تعداد رزمایش‌های نظامی چین با ارتش‌های خارجی بیش از دو برابر شده است. همچنین تعداد دفعاتی حضور نیروی دریایی این کشور در بنادر مختلف، خصوصاً در نیم‌کره جنوبی افزایش یافته است. مقامات کمیسیون مرکزی نظامی چین نیز دیدارهای بیشتری با همتایان خارجی خود داشته‌اند. اما در حالی که پی‌ال‌ای که هفته گذشته ۹۶ساله شد، این تلاش‌ها را در راستای ساخت چهره‌ای صلح‌طلب از خود انجام داده و همچنین توانایی بیشتری برای استقرار نیروهای خود در خارج از سواحل خود پیدا کرده است. این چیزی است که باعث سوءظن ایالات متحده و غربی‌ها شده است. آنها چین را متهم کرده‌اند که می‌خواهد نظم بین‌الملل مبتنی بر ارزش‌های لیبرال دموکراسی را تغییر دهد. لنگرانداختن کشتی ردیاب یوان وانگ پی‌ال‌ای ۵در سریلانکا در سال ۲۰۲۲با اعتراض شدید هند مواجه شد. اولین پایگاه خارجی آن در کشور آفریقایی جیبوتی نگرانی شد و اخیراً پایگاه دریایی ریم در کامبوج که چین به ساخت آن کمک کرده بود نیز جنجال آفرید و با وجود انکار مکرر پکن، نگرانی‌هایی وجود دارد که چین قصد حضور دائمی در آنجا را دارد. در جلسه‌ای در ماه ژانویه در مورد دیپلماسی نظامی چین، راندال شریور، کمیسر کمیسیون اقتصادی و امنیتی آمریکا و چین گفت: «تحت هدایت حزب کمونیست و کمیسیون مرکزی نظامی، پی‌ال‌ای سرگرم دیپلماسی نظامی بوده، در رزمایش‌های دوجانبه و چندجانبه بیشتری شرکت می‌کند، پایگاه‌های خارجی و فرصت‌های دسترسی بیشتری ایجاد می‌کند، در فعالیت‌های نظامی عملیاتی بیشتری با شرکای خارجیش انجام می‌دهد و نقشی فعال در فروش خارجی تسلیحات نظامی خود دارد». با بررسی گزارش‌های خبری شین هوا از هجدهمین کنگره حزب در سال ۲۰۱۲و زمانی که شی سکان هدایت این حزب را به دست گرفت، می‌توان دریافت که با گسترش دامنه دیپلماتیک پی‌ال‌ای، روسیه و سپس پاکستان، به شرکای نظامی اصلیش تبدیل شدند. علی‌رغم اختلال ناشی از همه‌گیری کرونا، روابط با هر دوی آنها همچنان در حال تعمیق است. کارشناسان می‌گویند که اما در موضوع روابط پکن با سایر کشورهایی که پی‌ال‌ای به دنبال جذب آن‌هاست، چین هنوز در ماهیت و عمق رزمایش‌های نظامی مشترک بسیار عقب است. چین همچنین با ایالات متحده، رقیب اصلی ژئوپلیتیک خود تعامل کمتری دارد. با افزایش تنش‌ها با غرب، رزمایش‌های نظامی چین و روسیه بیشترین دامنه را داشتند که رزمایش‌های استفاده از مهمات زنده و مأموریت‌های مشترک نجات رایج‌ترین آن‌هاست. از هجدهمین کنگره حزب در سال ۲۰۱۲، چین حداقل در ۴۵رزمایش شرکت کرده که ۲۰تای آنها رزمایش دوجانبه با روسیه بوده است. دو کشور همچنین در طول همه کرونا رزمایش‌های خود را ادامه دادند. این مسئله به رغم کاهش شدید روابط دیپلماتیک چین در طول سه سال بسته‌بودن مرزهای این کشور بود. در سال‌های اخیر، سازمان همکاری شانگهای (اس‌سی‌او) که شامل چین و روسیه می‌شود، رزمایش‌های ترکیبی بزرگ‌تری را برای مبارزه با تروریسم برگزار کرده است. بلوک کشورهای آسیای مرکزی به اضافه هند، پاکستان و ایران مبارزه با تروریسم، افراط‌گرایی و جدایی‌طلبی را به عنوان اصل سیاست امنیتی خود معرفی می‌کنند. بیش از ۴هزار سرباز در مانورهای مأموریت صلح سازمان همکاری شانگهای ۲۰۲۱که در روسیه برگزار شد، شرکت کردند که بیشترین تعداد در این رزمایش بود. تمرکز آن بر فرماندهی جمعی و آرایش‌های ترکیبی ارتش‌های مختلف بود. جکی وونگ سیو هی، محقق پیش‌دکتری دانشگاه جورج واشنگتن گفت: «این رزمایش‌ها با سازمان همکاری شانگهای از نظر مقیاس و تسلیحات و تجهیزات ارسالی بسیار مفصل‌تر از رزمایش‌هایی هستند که چین با کشورهای آسیای جنوب شرقی (آسه‌آن) برگزار می‌کند». وونگ گفت که تنها عضو آسه‌آن که چین در رزمایش مشترک با آن از تسلیحات پیچیده‌تری استفاده کرد، کشور لائوس بود که به شدت به سرمایه‌گذاری زیرساختی پکن متکی است. اما این رزمایش‌ها در مقایسه با رزمایش‌های سازمان همکاری شانگهای کم‌رنگ است. وونگ گفت که اندازه رزمایش‌ها و تسلیحاتی که چین در آنها استفاده می‌کند، نشان‌دهنده تفاوت اهداف دیپلماتیک نظامی چین با سایر کشورهاست. در مقایسه با ایالات متحده، مانورهای چین با همسایگانش در آسه‌آن کوچک‌تر و عمیق‌تر هستند. در مانورهای چندجانبه کبرا گلد ۲۰۲۳در تایلند، چین تنها با ۲۵سرباز در بخش جستجو و نجات شرکت کرد. اما در بزرگ‌ترین رزمایش ایالات متحده، این کشور ۶هزار سرباز اعزام کرد. دلیل تعامل محدود کشورهای آسه‌آن و چین می‌تواند در سابقه طولانی همکاری آمریکا با کشورهای آسیا و اقیانوسیه باشد. گستره نظامی ایالات متحده شامل آموزش اجرایی به رهبران نظامی آسیایی و همچنین تسلیحات آمریکایی است که به زرادخانه‌های بسیاری از کشورهای آسیایی راه یافته است. بسیاری از جنبه‌های آموزش ایالات متحده در آموزش نظامی کشورهای آسه‌آن گنجانده شده که نتیجه استفاده از تسلیحات آمریکایی مانند جت‌های جنگنده اف۱۶و رعایت شرایط محرمانگی ناشی از استفاده از این تسلیحات است. در مقابل، کشورهای سازمان همکاری شانگهای از تسلیحات آمریکایی کمتری استفاده می‌کنند. وونگ گفت این بدان معناست که کشورهای آسیایی تمایل کمتری به برگزاری رزمایش‌های ترکیبی عمیق با چین دارند. او گفت: «ممکن است چین فکر کند که هویت خود را در تضاد با ایالات متحده تثبیت کرده است. اما ایالات متحده مانورهای بیشتری با مهمات زنده برگزار می‌کند. شاید چین بگوید که بر خلاف آمریکا، همکاری‌های نظامی این کشور حول محور صلح است». زنوبیا چان، کاندیدای دکترا در بخش سیاست دانشگاه پرینستون و یکی از نویسندگان همکار وونگ در این تحقیق گفت که تفاوت گسترده در سطح مشارکت به این معنی است که تمرین‌های نظامی کشورهای آسیایی و چین تا حد زیادی نمادین و سطح پایین است و فعالیت اصلی آنها در تمرینات جستجو و نجات است. او با استناد به مصاحبه با مقامات سنگاپور، اندونزی و فیلیپین گفت که کشورهای آسه‌آن همچنان در این رزمایش‌ها شرکت می‌کنند زیرا مایلند روابط خوبشان با ایالات متحده و چین حفظ کنند. او گفت: «برای آنها، چین یک شریک اقتصادی بسیار مهم است، در حالی که ایالات متحده بیشتر شریک یا ضامن نظامی است. آنها نمی‌خواهند هیچ یک از طرفین را ناراضی کنند. بنابراین از طرفی دست‌ها توسط آمریکا بسته شده و نمی‌توانند از نزدیک با چین همکاری کنند، اما همچنین نمی‌خواهند چین را نیز ناراحت کنند». چان گفت در کشورهایی که از ایالات متحده تسلیحات زیادی دریافت می‌کنند، تعداد پروژه‌های زیربنایی چین با تعداد رزمایش‌های نظامی ترکیبی مرتبط است. این همبستگی با کشورهایی که از تسلیحات آمریکایی زیادی استفاده نمی‌کنند، وجود ندارد. چان افزود: «تئوری ما این است که چون بسیاری از کشورها به تجارت با چین و همچنین پروژه‌های زیرساختی آن متکی هستند، می‌خواهند این روابط را حفظ کنند. از سوی دیگر، کشورهایی که در واقع تعداد زیادی تسلیحات آمریکایی دریافت می‌کنند، برای امنیت نیز به آمریکا متکی هستند». او گفت: «برای جلب رضایت هر دو طرف، آنها این تمرین‌های رزمایش‌های نمادین را با چین انجام می‌دهند تا آن را آرام کنند و در عین حال، در برخی موارد همچنان از آمریکا تسلیحات یا تضمین‌های امنیتی دریافت می‌کنند». برخی از این اقدامات نمادین دیپلماتیک شامل بازدید از بندر و دیدارهای سطوح ارشد است، مانند دیدارهای بین وزرای دفاع و مقامات ارشد دفاعی است. چان گفت که جلسات سطح بالا بخشی از شاخص‌های کلیدی عملکرد دیپلماسی نظامی است. او اذعان کرد: «از مقامات ارشد می‌خواهند که دیپلماسی نظامی انجام دهند. حالا چگونه نشان می‌دهند که وظیفه‌شان را انجام داده‌اند؟ با دیدارهای حضوری. این دقیقاً چگونگی چینش ساختار تشویقی در چین است». بسیاری از بازدیدهای بندری ناوگان چین در آفریقا در مأموریت‌هایی در خلیج عدن برای محافظت از کشتی‌ها در برابر دزدان دریایی انجام شد. بررسی مقالات شین هوا نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۳، ناوگان چین از نیجریه، کنگو-برازاویل، گابن و غنا بازدید کردند و رزمایش‌های ترکیبی را با ارتش آنها برگزار کردند. مأموریت‌های «پیس آرک» (کشتی صلح) چین که به ساکنان محلی مراقبت‌های پزشکی رایگان ارائه می‌کنند نیز بخش عمده‌ای از ارتباطات دیپلماتیک هستند. امسال یک کشتی بیمارستانی از کیریباتی و جزایر سلیمان، کشورهای اقیانوس آرام که در سال ۲۰۱۹وفاداری دیپلماتیک خود را از تایوان به پکن تغییر دادند، بازدید کرد. اقیانوس آرام در حال تبدیل‌شدن به یکی از فعال‌ترین صحنه‌های رقابت ژئوپلیتیکی چین و آمریکا است. ایالات متحده و متحدان منطقه‌ایش با کشورهای متعددی در غرب اقیانوس آرام برای مقابله با ابتکارات چین دیدار کرده‌اند. اگرچه آمریکا و چین زمانی رزمایش‌های نظامی دوجانبه برگزار کردند، اما این رزمایش‌ها در سال ۲۰۱۹متوقف شد. آخرین رزمایش کمک‌های بشردوستانه و مانور مدیریت بلایای طبیعی در هاوایی بود که بیش از ۲۰۰سرباز چینی و همین‌طور نیروهای آمریکایی در آن شرکت داشتند. اکنون، تنها زمانی که سربازان چینی و آمریکایی با هم در رزمایش شرکت خواهند کرد، مانورهایی است که چندین کشور در آن شرکت می‌کنند؛ مانند کبرا گلد امسال و آن‌هایی که تحت عنوان نشست وزرای دفاع آسه‌آن پلاس که شامل ۱۰کشور عضو به اضافه استرالیا، چین، هند، ژاپن، نیوزلند، کره جنوبی، روسیه و آمریکا می‌شود. آنا اشتون، مدیر امور شرکت‌های چینی و روابط ایالات متحده و چین در گروه مشاوره ریسک اوراسیا گفت: «دیپلماسی نظامی چین در حال تبدیل‌شدن به جزء برجسته سیاست خارجی کلی آن است. با توجه به مسائل امنیتی، چین دیدگاهی متفاوتی برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی دارد». چشم‌انداز شی برای امنیت جهانی در ابتکار امنیت جهانی (GSI) به گزارش اکوایران،او قرار دارد که در مقابله با برخی از اصول سیاست خارجی غرب است. این چشم‌انداز از تحریم‌هایی انتقاد می‌کند که توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد مجاز تصویب نشده و از گروه‌های منطقه‌ای در نیم‌کره جنوبی حمایت می‌کند که با مخالفت طولانی‌مدت پکن علیه کشورهای غیر آسیایی که در مورد موضوعات مناقشه‌آمیزی مانند اختلافات ارضی در دریای چین جنوبی دخالت می‌کنند، همسو است. اشتون گفت: «ابتکار امنیت جهانی مفهوم چین برای حفظ صلح و امنیت جهانی در قرن بیست‌ویکم است. این مسئله هنوز هم نسبتاً چیزی انتزاعی است، اما در راستای دیدگاه چین در مورد معماری جهانی ایدئال در مقابل معماری موجود و تحت سلطه ایالات متحده است».
