خودروسازان بخش خصوصی در سال گذشته با تولید حدودا ۶۶ هزار دستگاه انواع محصول سواری، تیراژ خود را در مقایسه با سال ۹۹ حدود ۲۷ درصد افزایش دادند. افزایش تیراژ اما در حالی است که برخی خودروسازان خصوصی طی سال گذشته تقریبا تعطیل یا نیمه تعطیل بوده‌اند و شرکت‌های فعال هم زیر ظرفیت اسمی خود تولید داشته‌اند.
«مدیران» در صدر تولید اما نگاهی بیندازیم به جزئیات کارنامه تولید خودروسازان خصوصی کرمان طی سال گذشته و ابتدا از مدیران‌خودرو شروع کنیم، شرکتی که بیشترین تیراژ را داشته است. مدیران‌خودرو که سال‌هاست محصولاتی از چری چین را در ایران مونتاژ می‌کند، طی سال گذشته ۳۸هزار و ۲۸۳دستگاه تیراژ داشته است. در مقایسه با سال ۹۹مدیران‌خودرو توانسته تولید خود را حدود ۹درصد افزایش دهد. پرتیراژترین محصول مدیران‌خودرو در سال گذشته ام‌وی‌ام مدل ایکس ۲۲بوده که ۱۳هزار و ۷۵۰دستگاه از آن تولید شده است. نسبت به سال ۹۹، تولید این خودرو حدودا ۷۷درصد رشد را نشان می‌دهد. دیگر محصول پرتیراژ مدیران‌خودرو در سال گذشته اما تیگو ۷نام دارد که نزدیک به هفت هزار دستگاه از آن مونتاژ و رشد ۴۹درصدی را رقم زده است. دیگر محصولات پرتیراژ مدیران‌خودرو طی سال ۱۴۰۰ام‌وی‌ام ایکس ۳۳، آریزو۵و آریزو۶بوده‌اند که در این بین، تولید ایکس ۳۳بیشتر بوده است. در جمع تولیدات سال گذشته مدیران خودرو همچنین نام تیگو۸نیز به چشم می‌آید، محصولی که سال گذشته رونمایی و قیمت آن حسابی حاشیه‌ساز شد. مدیران‌خودرو قیمت یک میلیارد و ۷۵۰میلیون تومان را برای تیگو۸در نظر گرفت و این موضوع واکنش‌ها و حواشی زیادی را برای این شرکت به دنبال داشت. کار به جایی رسید که سازمان حمایت حقوق مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نیز وارد ماجرا شد و دستور لغو فروش تیگو ۸با قیمت اعلامی را داد. البته در نهایت تیگو ۸با همان قیمت اعلامی به فروش رفت تا سیاست قیمت‌گذاری دستوری در بخش خصوصی راه به جایی نبرد. هرچه هست، آمار وزارت صمت نشان می‌دهد مدیران خودرو در سال گذشته هزار و ۷۴۷دستگاه تیگو ۸را به تولید رسانده است. دیگر محصولات این شرکت شامل ام‌وی‌ام ایکس ۵۵و ام‌وی‌ام مدل ۳۱۵تیراژی زیر ۲۵۰دستگاه در سال گذشته داشته‌اند. در این بین، مدل ایکس ۵۵در مقایسه با سال ۹۹افت تولیدی بیش از ۸۰درصد را به خود می‌بیند. مدیران خودرو از جمله شرکت‌های قدیمی بخش خصوصی خودروسازی کشور به شمار می‌رود که از همان ابتدا کار خود را با چری (یکی از غول‌های خودروسازی چین) آغاز کرد و مشارکت این دو با وجود دو دوره تحریم همچنان برقرار است. البته تحریم به خصوص تحریم‌های سال ۹۷اثر منفی زیادی بر فعالیت چری در ایران گذاشته و تولید در مدیران‌خودرو را به زیر ظرفیت اسمی رسانده است. مرور آمار تولید مدیران‌خودرو در سال ۹۶ (سال اوج تولید خودروسازان خصوصی) نشان می‌دهد این شرکت توانسته در آن سال بالغ بر ۷۰هزار دستگاه محصول را مونتاژ کند. بنابراین ظرفیت تولید مدیران‌خودرو بسیار بیش از ۳۸هزار و ۲۸۳دستگاهی است که طی سال گذشته در این شرکت مونتاژ شده است. هرچند تحریم سبب قطع ارتباط مدیران خودرو با چری نشده، با این حال فعالیت‌های این خودروساز چینی را در ایران کاهش داده است. بنابراین در صورت احیای برجام و لغو تحریم، مدیران‌خودرو می‌تواند تیراژ خود را بالا ببرد و دوران خوش سال ۹۶را تکرار و حتی از رکورد آن سال نیز عبور کند. کرمانی‌ها چشم انتظار هیوندایی به کرمان‌موتور برویم، دیگر خودروساز خصوصی واقع در کویر ایران که توانسته رتبه دوم تولید را طی سال گذشته در این بخش به خود اختصاص دهد.
کرمان‌موتور دوران پر‌فراز و نشیبی را طی سه دهه‌ای که از تولدش می‌گذرد، پشت سر گذاشته است. این خودروساز کارش را با مونتاژ دوو سی‌یلو (محصولی متعلق به دووموتورز کره جنوبی که بعدها توسط جنرال موتورز آمریکا خریداری شد) آغاز کرد، سپس به سراغ ماتیز رفت و در ادامه نیز لیفان و البته محصولاتی از هیوندایی را مونتاژ کرد. این شرکت که در این سال‌ها از تبعات تحریم در امان نبوده، هیوندایی را از دست داد، اما توانست به واسطه مشارکت با جک موتورز چین، خود را سرپا نگه دارد. هرچند تحریم سبب کاهش فعالیت جک در کرمان موتور و افت تولید این خودروساز بخش خصوصی طی چهار سال گذشته شده، با این حال مونتاژ محصولات آن در کشور همچنان ادامه دارد. بدون شک در صورت لغو تحریم، کرمان‌موتور می‌تواند حجم فعالیت خود با جک چین را افزایش و تیراژش را بالا ببرد. با لغو تحریم حتی امکان ازسرگیری همکاری مشترک کرمان‌موتور و هیوندایی نیز وجود دارد، به خصوص اینکه مسوولان این شرکت برنامه ازسرگیری مشارکت با خودروساز کره‌ای را در سر می‌پرورانند. طبق آمار وزارت صمت اما کرمان‌موتور در سال گذشته ۱۸هزار و ۷۲۱دستگاه خودروی سواری را به تولید رسانده که در مقایسه با سال ۹۹ رشد بیش از ۳۳درصدی را نشان می‌دهد. در کارنامه تولید کرمانی‌ها نام چهار محصول به چشم می‌آید که اصلی‌ترین آنها شامل جک جی ۴، جک اس ۵و جک اس ۳است. در این بین، بیشترین تیراژ به اس ۵اختصاص دارد. این محصول شاسی بلند تیراژی هفت هزار و ۵۶۰دستگاهی در سال گذشته داشته که نسبت به سال ۹۹افزایش ۱۵درصدی را نشان می‌دهد. همچنین تیراژ هفت هزار و ۲۵۶دستگاهی جک اس ۳نیز سبب رشد تقریبا دو برابری تولید این خودرو در سال ۱۴۰۰نسبت به ۹۹شده است. رشد تولید اس ۳اما در حالی است که جی ۴با کاهش تولیدی بیش از ۵درصد مواجه شده است. کرمانی‌ها در سال گذشته دو هزار و ۹۴۶دستگاه از این محصول چینی را مونتاژ کرده‌اند. کرمان‌موتور اما از سال گذشته به عرصه تولید وانت نیز ورود کرده و محصولی به نام تی ۸را که آن نیز به جک موتورز چین اختصاص دارد، مونتاژ می‌کنند. بم برمی‌گردد؟ در فهرست خودروسازان خصوصی فعال طی سال ۱۴۰۰، نام بم خودرو نیز به چشم می‌آید، شرکتی که البته تیراژی بسیار اندک داشته است. بم‌خودرو در واقع بخشی از گروه خودروسازی کرمان محسوب می‌شود که روزگاری با فولکس واگن آلمان همکاری و محصولی به نام «گل» را مونتاژ می‌کرد. بمی‌ها اما نتوانستند به همکاری با فولکس ادامه دهند، از همین رو مجبور شدند مانند دیگر هم‌صنفان خود در بخش خصوصی سراغ چینی‌ها بروند. این شرکت در مقطعی خودرویی به نام لوبو متعلق به شرکتی گمنام از چین را مونتاژ کرد، اما این پروژه به نوعی شکست خورد، زیرا استقبال چندانی از آن نشد. با حذف لوبو، بم خودرو تا مدت‌ها عملا محصولی برای تولید نداشت، تا اینکه سرانجام با جیلی چین بر سر مونتاژ برخی محصولات این شرکت به توافق رسید. با این حال تولید جیلی نیز در این شرکت دوام چندانی نداشت و در نهایت طی سال گذشته محصولی جدید به نام لیفان ایکس ۷۰روانه خطوط مونتاژ بم‌خودرو شد. بنابر آمار وزارت صمت، بمی‌ها طی سال گذشته ۲۷۶دستگاه از این محصول را مونتاژ کرده‌اند تا کل تولید آنها در مقایسه با سال ۹۹تقریبا چهار و نیم برابر شود. بم خودرو ظرفیت اسمی تولید بسیار بیشتری از این رقم دارد، اما طی سال گذشته فضا برای استفاده کامل از آن فراهم نبوده است. در صورتی که برجام احیا و تحریم‌ها لغو شوند، بم خودرو می‌تواند ضمن رشد تیراژ محصول فعلی خود (لیفان ایکس۷) خودروهایی دیگر از این شرکت چینی یا سایر خودروسازان خارجی را میهمان خطوط مونتاژش کند. راین خودرو تعطیل شد؟ یکی دیگر از زیرمجموعه‌های گروه خودروسازی کرمان که روزگاری به مونتاژ محصولاتی محبوب مشغول بود، راین خودرو است. این شرکت قدیمی اما این روزها عملا تعطیل شده و فعالیت خاصی ندارد. بنابرآمار وزارت صمت، طی سال گذشته تنها سه دستگاه خودرو در این شرکت مونتاژ شده، هرچند سال ۹۹نیز کل تولید راینی‌ها هشت دستگاه بود. راین خودرو در سال ۸۲تاسیس شد و در شروع کار به سراغ هیوندایی موتورز رفت و مونتاژ برخی محصولات این خودروساز کره‌ای را بر عهده گرفت. طی سال ۸۳، این شرکت اولین سری از محصولات هیوندایی را به نام «ورنا» تولید و تحویل مشتریان داد و یک سال بعد نیز مونتاژ «آوانته» را آغاز کرد. تولید این دو محصول کره‌ای تا سال ۹۰در راین خودرو ادامه داشت، اما با تغییر استراتژی هیوندایی و مختل شدن تامین قطعات، آوانته و ورنا نیز از گروه خودروسازی کرمان خداحافظی کردند. در نهایت راینی‌ها نیز دست به دامان چینی‌ها شده و با شرکتی به نام گریت وال بر سر مونتاژ یکی از محصولاتش به نام «ولیکس» به توافق رسیدند. با این حال مونتاژ ولیکس نیز در راین خودرو دوام چندانی نداشت و این شرکت طی چند سال گذشته به نوعی نیمه‌تعطیل بوده است. باید منتظر ماند و دید در صورت لغو تحریم، آیا راین خودرو می‌تواند روزهای خوش خود در دهه ۸۰را تکرار و با شرکتی خارجی برای مونتاژ محصولاتش به توافق برسد یا سرانجام رسما تعطیل خواهد شد. کارنامه ضعیف در لیست خودروسازان خصوصی اما نام چند شرکت دیگر نیز به چشم می‌آید، شرکت‌هایی که یا هیچ تولیدی در سال گذشته نداشته‌اند یا تیراژشان بسیار پایین بوده است. طبق آمار وزارت صمت اما ریگان خودرو که محصولی چینی به نام کوپا را مونتاژ می‌کند، در سال گذشته تنها ۱۷۴دستگاه تیراژ داشته است. همچنین کارمانیا نیز که در دوران برجام محصولاتی از بی‌وای‌دی چین را مونتاژ می‌کرد، طی سال گذشته هیچ تولیدی نداشته است.
