در تمامی شش ماه نخست سال جاری تغییرات موجودی انبار در اقتصاد ایران منفی بوده، بررسی ها نشان میدهد علت اصلی این رخداد کاهش شدید موجودی انبار خودرو و قطعات بوده است.
بنا به گزارش منتشر شده از پژوهشکده پولی و بانکی بر اساس 280 شرکت بورسی که بیش از نیمی از تولید صنعتی کشور را تشکیل می دهد، تغییرات موجودی انبار در شهریور ماه امسال منفی 4.1 درصد برآورد شده است. به عبارت دیگر حجم موچودی انبارها در اقتصاد ایران در ماه پایانی تابسان امسال نسبت به موجودی انبار ها در ماه مشابه سال گذشته کاهش یافته است. بررسی ها نشان می دهد در شش ماه نخست امسال موجودی انبار ها منفی بوده، و در تمامی ماه های سال جاری موجودی انبار ها کاهش یافته است. این در حالیست که تقریبا در تمامی ماه های سال گذشته حجم موجودی انبار ها در کشور مثبت به ثبت رسیده است. در میان بخش های صنعتی مهم بیشترین کاهش در موجودی انبار ها در بخش خودرو و قطعات رقم خورده، تغییرات موجودی انبار ها در این بخش در شهریور ماه منفی 39.9 درصد به ثبت رسیده است. اما در تمامی بخش های دیگر صنایع شیمیایی، صنایع غذایی، فلزات اساسی و ... تغییرات موجودی انبار ها مثبت بوده است. به بیان ساده تر در تمامی بخش ها تغییرات موجودی انبار مثبت و تنها در بخش خودرو و قطعات منفی بوده است. تغییرات تولید به تنهایی نمی تواند اطلاعات سودمندی به ما ارائه دهد، از همین رو بررسی تغییرات موجودی انبار ها در کنار تغییرات رشد ضروری است. تراز نامه 280 شرکت بورسی نشان می دهد در63 ماه نخست سال موجودی انبار ها منفی بوده است، این امر نشان از فعال بودن سمت تقاضا در سال جاری دارد در برهه های زمانی که محدودیت تقاضا وجود دارد و ظرفیت مازاد تولید در بخش عرضه وجود دارد روند رشد تولید و تغییرات موجودی انبار در خلاف جهت هم خواهد بود. به این معنی که تغییرات رشد تولید ریشه در تغییرات تقاضا دارد و به عنوان مثال تولید کننده در مواجه با افزایش تقاضا از طریق کاهش موجودی انبار و افزایش رشد تولید واکنش نشان میدهد. زمانی که شوکی منفی بخش عرضه تولید و فروش را تحت تاثیر قرار دهد، در دوره های اولیه با وجود اینکه رشد تولید را کاهش می دهد، رشد فروش را تحت تاثیر قرار نمی دهد و همین امر باعث کاهش موجودی انبار محصولات نهایی می شود. از این رو زمانی که کاهش رشد تولید با کاهش موجودی انبار همراه باشد میتوان گفت که شوک وارد شده از بخش عرضه است و عامل اصلی متوقف کننده رشد را باید از سمت عرضه جستجو کرد. نمونه این مورد کاهش تولید فروردین ماه سال 99 بوده که ریشه در تعطیلی واحد های صنعتی و بخش عرضه داشت و موجودی انبار و تولید با هم کاهش داشتند. به علاوه موجودی انبار و تولید صنایع از فروردین تا تیر ماه 1399 هردو روند افزایشی داشتند که نشان از برطرف شدن مشکل عرضه دارد. شاخص موجودی انبار از خرداد ماه تا آذر ماه 1400 (به جز در شهریور ماه) مثبت بوده است که نشان دهنده افزایش در موجودی انبار صنایع بوده است. در مهر ماه تا آذر ماه روند افزایش در موجودی انبار صعودی بوده است. به گونه ای که در آذر ماه بیش از ۲/۵درصد از تولید انجام شده در انبار ذخیره شده است. در سه ماهه زمستان نیز تولید صنایع به طور متوسط ۱/۵درصد بالا تر از فروش آن ها بوده و موجودی انبار افزایشی بوده است. در فروردین 1401 بعد از حدود 6 ماه شاخص موجودی انبار صنعت کاهش موجودی انبار را نشان داد. به گونه ای که معادل 4 درصد تولید فروردین ماه از موجودی انبار صنعت کاسته شده است.
