بررسی های آماری نشان می دهد متوسط رشد سالانه درآمد سرانه ایرانیان به قیمت های ثابت از سال ۹۷ تا پایان سال گذشته کمتر از ۱ درصد بوده است...
درآمد سرانه عمدتا در سالهای اخیر افزایش یافته اما نوسانات مختلفی را در ۵ سال اخیر به ثبت رسانده است. به طور کلی درآمد سرانه نشان میدهد که اگر کل تولیدات اقتصاد را بین مردم کشور تقسیم کنیم چقدر نصیب هر فرد میشود. بنابراین جمعیت کشور نیز در هر سال عامل تعیینکنندهای در فراز و فرود درآمد سرانه محسوب میشود. بررسی های آماری از نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی نشان می دهد از سال ۹۷ تنها یک سال رشد درآمد سرانه منفی شده که مربوط به سال ۹۸ است. در آن سال تحریمهای غرب علیه ایران شدت گرفته و بخش نفت به طور کامل تحریم شد. همچنین اواخر این سال بود که شیوع کرونا در ایران اعلام و محدودیتهای مربوط به آن شروع شد. درآمد سرانه به مثابه شاخصی از رفاه اینکه درآمد سرانه شاخص مناسبی برای سنجش رفاه هست یا خیر همواره مورد مناقشه اقتصاددانان بوده است. این شاخص از تقسیم درآمد ملی بر جمعیت در هر سال حاصل میشود. درآمد ملی همان مجموع تولیدات کشور در بخشهای مختلف منهای استهلاک سرمایه و مالیات غیرمستقیم است. علت اختلاف نظر بر سر کارآمدی «درآمد سرانه» بعنوان شاخصی از رفاه این است که جمعیت نقش مهمی در محاسبه آن ایفا میکند. برای مثال اگر یک کشور جمعیت کمی داشته باشد طبیعتا درآمد سرانه در آن بالا برآورد میشود. در مقابل، کشوری مانند ایران که بیش از ۸۰ میلیون نفر جمعیت دارد به طبع از درآمد سرانه پایینتری برخوردار است. زمانی که تولید کشور نیز به واسطه تحریمها و عوامل دیگر کاهش مییابد، درآمد سرانه به صورت مضاعف در سطوح پایین برآورد میشود. در نهایت به منظور مقایسه بهتر وضعیت درآمد ملی بهتر است اثر تورم از این شاخص خارج شود تا مشخص شود درآمد سرانه به صورت حقیقی چه تغییری کرده است. به همین دلیل یک سال را به عنوان سال پایه در نظر گرفته و تغییرات را بر اساس سطح قیمتها در همان سال محاسبه میکنیم. در این گزارش، سال ۹۵ به عنوان سال پایه در نظر گرفته شده است. رشد منفی درآمد سرانه در سال ۹۸ اثر تحریم بود؟ اگر تولیدات اقتصاد را یک کیک در نظر بگیریم، در سال ۹۷ سهم هر ایرانی از کیک اقتصاد یک تکه ۱۳.۲ میلیون تومانی به قیمت سال پایه ۹۵ بوده است. در آن سال، جمعیت کشور حدود ۸۲ میلیون نفر ثبت شده است.در بهار همان سال ترامپ از برجام بیرون رفت. طبیعتا در پی این اقدام غرب و نااطمینانی ایجاد شده در پی آن، رشد تولید با مانع روبرو شد. مطالعات متعددی صورت گرفته که نشان میدهد وقتی نااطمینانی در اقتصاد افزایش مییابد انگیزه سرمایهگذاری کاهش یافته و به طبع آن تولید با رکود مواجه میشود. با رکود تولید، کیک اقتصاد کشور کوچکتر شده و سهم هر فرد از آن کمتر میشود. بنظر میرسد که ماحصل این وقایع در کنار افزایش ۱ میلیون نفری جمعیت در سال ۹۸ در غالب رشد منفی درآمد سرانه خود را نشان داده است. این شاخص در آن سال رشد منفی ۱۱.۷ درصدی را تجربه کرد و به ۱۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان (به قیمت ثابت سال پایه ۹۵) کاهش یافت. به عبارت دیگر، ظرف یک سال سهم مردم از کیک اقتصاد به اندازه حدودا ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان کوچکتر شد. روند درآمد سرانه در ۳ سال اخیر؛ غالبا صعودی در سال ۹۹، جمعیت کشور به ۸۴ میلیون نفر رسیده بود. درآمد سرانه نیز ۲.۳ درصد نسبت به سال قبل خود رشد کرد اما در بهترین حالت به ۱۱ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان (به قیمت سال پایه ۹۵) رسید که همچنان رقمی کمتر از سطح سال ۹۷ بوده است. صعودی که در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ رخ داد توانست درآمد سرانه را بهبود ببخشد.به گزارش اکوایران، در این سالها علاوه بر تشدید تحریمها کشور درگیر محدودیتهای کرونایی بود که اثر خود را روی شاخصهای مختلف اقتصادی نشان داده است. با این حال نزدیکی درآمد سرانه این سالها به سال ۹۷ نشان میدهد که اقتصاد ایران چطور از فرصت رشد خود در سالهای اخیر عقب افتاده است. در ادامه ارزیابی این شاخص به قبمت سال پایه ۹۵ نشان می درآمدسرانه ایرانی در کل سال ۱۴۰۰ به ۱۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان رسیده و در سال بعد رقم ۱۳.۷ میلیون تومان را ثبت کرده است. جمعیت ایران نیز در سال ۱۴۰۱ حدود ۸۴ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر ثبت شده است. بنابراین، سهم مردم از کیک اقتصاد در سال ۱۴۰۱ تنها ۵۰۰ هزار تومان بزرگتر از سهم آنها در سال ۹۷ است. یعنی تقریبا ۳.۵ درصد در عرض چهار سال بیشتر شده است. بنابراین، اگر چه در سالهای اخیر درآمد سرانه ایران بهبود یافته اما مقدار آن هنوز در محدوده سالهای آخر دهه ۹۰ بوده و زیر ۱۴ میلیون تومان تغییر میکند. در ادامه مقایسه آمار و ارقام در خصوص درآمدسرانه به قیمت های ثابت سال ۱۳۹۵ طبق داده های بانک مرکزی در بخش نماگرهای اقتصادی نشان می دهد از سال ۹۷ تاکنون در عرض چهار سال رشدی کمتر از ۱ درصد را ثبت کرده است. طبق این آمار، از سال ۱۳۹۷ تا پایان سال گذشته به طور متوسط هر سال ۰.۹ درصد به درآمد سرانه افزوده شده است.