براساس نتایج طرح‌های آمارگیری هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی سال ١٣٩٧ هر خانوار شهری در کل سال به طور متوسط ٤٣ میلیون و ٤٩١ هزار تومان درآمد و ٣٩ میلیون و ٣٢٣ هزار تومان هزینه داشته که معادل متوسط ماهانه ٣ میلیون و ٦٢٤ هزار تومان درآمد و ٣ میلیون و ٢٧٧ هزار تومان هزینه می‌باشد. هر خانوار روستایی نیز در سال مزبور ٢٣ میلیون و ٣١١ هزار تومان درآمد و ٢١ میلیون و ٤٤٧ هزار تومان هزینه داشته که معادل متوسط ماهانه یک میلیون و ٩٤٣ تومان درآمد و یک میلیون و ٧٨٧ هزار تومان هزینه بوده است.

مابه‌التفاوت درآمد و هزینه سالانه خانوارهای کشور در سال ١٣٩٧ نشان می‌دهد هر خانوار شهری به طور متوسط ٤ میلیون و ١٦٨ هزار تومان و هر خانوار روستایی یک میلیون و ٨٦٤ هزار تومان بیشتر از هزینه سالانه‌اش درآمد داشته است که معادل متوسط ماهانه ٣٤٧ هزار و ٣٠٠ تومان و ١٥٥ هزار و ٤٠٠ تومان به ترتیب برای هر خانوار شهری و روستایی بوده است.

لازم به ذکر است مابه‌التفاوت درآمد و هزینه خانوار لزوماً به معنی پس انداز خانوار نیست. بطور ساده پس انداز عبارت است از بخشی از درآمدهای افراد که خرج نشده است. اما در تحلیل های اقتصاد کلان مفهوم صحیح پس انداز را باید از جریان دایره وار درآمد و تولید ملی فهمید .با توجه به اینکه هر درآمدی که ایجاد می­شود از طرف دیگر به معنی تولید کالا و خدمات است، لذا خودداری از مصرف و خرج نکردن تمام درآمد به معنی مصرف نشدن بخشی از کالا و خدمات تولید شده نیز بوده و در واقع در مفهوم اقتصاد کلان، همین بخش از تولید مصرف نشده است که بیانگر پس انداز می­باشد. چنانچه به پس انداز از دید تشکیل سرمایه بنگریم، مناسب ترین مفهوم برای پس انداز است زیرا پس انداز و سرمایه گذاری در دنیای واقعی جدا از هم نیستند .به عبارت دیگر همان کالا و خدماتی که بر اثر خودداری افراد جامعه از خرج کردن همه درآمد یا بر اثر پس انداز به مصرف نرسیده است، می­تواند تبدیل به سرمایه گذاری شود .

 در طرح­های آمارگیری هزینه و درامد خانوار درامد یک­سال گذشته خانوار سوال شده و آن بخشی که برای سرمایه گذاری از خانوار خارج می­شود پرسیده نشده و فقط در صورتی­که در کوتاه مدت (دوره زمانی یک ساله مورد پرسش) دارای بازدهی مالی باشد در بخش درامدها ثبت می­شود. لذا نمی توان پس انداز خانوارها را (چه در کوتاه مدت و چه در بلند مدت) از طریق این آمارگیری محاسبه نمود.

روند مابه‌التفاوت درآمد و هزینه خانوارها در سال‌های اخیر از مثبت بودن این مابه‌التفاوت از چند سال گذشته حکایت دارد؛ به گونه‌ای که در سال‌های ١٣٩٥ و ١٣٩٦ نیز هر خانوار شهری به ترتیب ٣ میلیون و ٢٣٩ هزار تومان و ٣ میلیون و ٧٤٢ هزار تومان و هر خانوار روستایی به ترتیب یک میلیون و ٩٩٦ هزار تومان و ٢ میلیون و ٣١٧ هزار تومان بیشتر از هزینه سالانه‌اش درآمد داشته است.

در واقع، از سال ١٣٩٥ تا ١٣٩٧ هر خانوار شهری به ترتیب ١٠,٢ ، ١٠.٢ و ٩.٦ درصد و هر خانوار روستایی به ترتیب ١١.٣ ، ١١.٥ و ٨ درصد از درآمدش نسبت به کل هزینه‌هایش بیشتر بوده است.

روند متوسط درآمد، هزینه و مابه‌التفاوت درآمد و هزینه‌ی خانوارهای کشور (هزار ریال)

همانطور که ذکر شد، در سال ١٣٩٧ متوسط ماهانه مابه‌التفاوت درآمد نسبت هزینه برای هر خانوار شهری و روستایی به ترتیب معادل با ٣٤٧ هزار و ٣٠٠ تومان و ١٥٥ هزار و ٤٠٠ تومان بوده است.

در سال ١٣٩٧ مابه‌التفاوت درآمد ماهانه خانوارها نسبت به هزینه‌شان در دهک‌های مختلف درآمدی نشان می‌دهد این مابه‌التفاوت در خانوارهای واقع در ٣ دهک پایین درآمدی در نقاط شهری و ٥ دهک پایین درآمدی در نقاط روستایی منفی بوده است؛ به طوری که خانوارهای واقع در سه دهک پایین درآمدی در نقاط شهری به ترتیب با ٢٤٩ هزار تومان، ١٣٧ هزار تومان و ١٧ هزار و ٨٠٠ تومان و خانوارهای واقع در پنج دهک پایین درآمدی در نقاط روستایی به ترتیب با ٢١٢ هزار تومان، ٢٢٧ هزار تومان، ١٩٨ هزار تومان، ١٠٢ هزار تومان و ١٣ هزار و ٦٠٠ تومان کسری درآمد نسبت به هزینه مواجه بوده‌اند.

خانوارهای شهری واقع در دهک‌های درآمدی چهارم تا دهم به ترتیب ٥٥ هزار و ٦٠٠ تومان، ١٧٢ هزار تومان، ٢٠٥ هزار تومان، ٣٢٠ هزار تومان، ٣٩٠ هزار تومان ٨٠٧ هزار تومان و یک میلیون و ٩٢٩ هزار تومان بیشتر از هزینه سالانه‌شان درآمد داشته‌اند. خانوارهای روستایی واقع در دهک‌های درآمدی ششم تا دهم به ترتیب ٣٩ هزار و ٣٠٠ تومان، ١١٤ هزار تومان، ٣١١ هزار تومان، ٣٩٤ هزار تومان و یک میلیون و ٤٥١ هزار تومان بیشتر از هزینه سالانه‌شان درآمد داشته‌اند.

گفتنی است در سال ١٣٩٦ مابه‌التفاوت درآمد ماهانه خانوارهای شهری دو دهک اول و خانوارهای روستایی چهار دهک اول نسبت به هزینه‌شان منفی بوده که در سال ١٣٩٧ این وضعیت به خانوارهای شهری سه دهک اول و خانوارهای روستایی پنج دهک اول گسترش یافته است.

مابه‌التفاوت متوسط درآمد و هزینه ماهانه خانوارهای کشور به تفکیک دهک‌های درآمدی – ١٣٩٧ (هزار ریال)