تجلی روح روزولت در کالبد ترامپ

طی دو روز گذشته، «دونالد جی. ترامپ»، رئیس جمهور منتخب آمریکا، به صراحت اعلام کرد که طرح‌هایی برای گسترش سرزمینی این کشور دارد و به این نکته اشاره کرده که ایالات متحده هم نگرانی‌های امنیتی و هم منافع تجاری دارد که می‌تواند با تحت‌الشعاع قرار دادن کانال پاناما و گرینلند، به بهترین شکل کنترل شود.
روزنامه نیویورک تایمز نوشته که در لحن ترامپ هیچ شوخی و کنایه ای برای این دو منطقه وجود نداشت؛ به طوری که وی چندی پیش کانادا را ایالت «پنجاه و یکم آمریکا» نامید و جاستین ترودو، نخست وزیر این کشور را «فرماندار ترودو» خواند.
در عین حال ترامپ زمانی که نام سفیر جدید در دانمارک را اعلام می کرد، به صراحت گفت که پیشنهاد دوره اول او برای خرید گرینلند دانمارک می‌تواند در دوره جدید به توافقی تبدیل شود که دانمارکی‌ها نمی‌توانند آن را رد کنند.
به نظر می‌رسد که رئیس‌جمهور منتخب آمریکا به دلیل موقعیت استراتژیک گرینلند آرزوی خرید آن را دارد؛ آن هم در زمانی که ذوب شدن یخ های قطب شمال، رقابت تجاری و دریایی جدیدی را ایجاد کرده و همچنین وجود ذخایر معدنی کمیاب خاکی که برای فناوری پیشرفته مورد نیاز است، این سرزمین را بیش از پیش جذاب کرده است.
دونالد ترامپ در شبکه های اجتماعی نوشت: «برای اهداف امنیت ملی و آزادی در سراسر جهان، ایالات متحده احساس می کند که مالکیت و کنترل گرینلند یک ضرورت مطلق است.» اما گرینلند تنها سرزمینی نیست که ترامپ به آن چشم دارد. شامگاه شنبه، او پاناما را متهم کرده بود که کشتی های آمریکایی با هزینه بالا از کانال عبور می کنند و تهدید کرده که اگر این موضوع تغییر نکند، معاهده دوران جیمی کارتر را که تمام کنترل منطقه کانال را به پاناما باز می گرداند، کنار می گذارد.
او درست قبل از افزایش هزینه های برنامه ریزی شده برای ۱ ژانویه نوشت: «هزینه هایی که پاناما دریافت می کند، مضحک است.» او در ادامه ابراز نگرانی کرد که این کانال ممکن است به دست کشور دردسرسازی بیفتد، که کار را برای آمریکا سخت تر کند.
اشاره ترامپ آشکارا در این بخش ازسخنانش به چین است. چین، هم دومین کاربر بزرگ این کانال است، هم یک شرکت مستقر در هنگ کنگ دو بندر نزدیک کانال را کنترل می کند؛ با این حال چین کنترلی بر خود کانال ندارد. جای تعجب نیست که دولت گرینلند بلافاصله درخواست های ترامپ را رد کرد؛ درست مانند سال ۲۰۱۹ ، زمانی که او برای اولین بار این ایده را مطرح کرد.
«میوت بی.اژه» نخست وزیر گرینلند در بیانیه ای گفت: «گرینلند مال ماست. ما برای فروش نیستیم و هرگز برای فروش نخواهیم بود. ما نباید مبارزه طولانی خود برای آزادی را از دست بدهیم.» دفتر نخست وزیر دانمارک محتاط تر عمل کرد و در بیانیه ای نوشت که دولت دانمارک «منتظر همکاری با دولت جدید آمریکااست.» و هیچ اظهارنظر دیگری درباره اظهارات ترامپ ارائه نکرد.
پس از اینکه ترامپ بار دیگر در سخنرانی روز یکشنبه خود موضوع کانال پاناما را مطرح کرد، خوزه رائول مولینو، رئیس جمهور پاناما، در ویدئویی گفت: «هر متر مربع از کانال پاناما و مناطق مجاور آن بخشی از پاناما است و این همچنان ادامه خواهد داشت.»
وی افزود: «حاکمیت و استقلال کشور ما قابل مذاکره نیست.» اما اظهارات رئیس جمهور منتخب - و تهدیدهای نه چندان ظریف پشت آن - یادآوری دیگری بود که نسخه او از «اول آمریکا» یک عقیده انزواگرایانه نیست. تفسیر تهاجمی او از این عبارت، توسعه طلبی یا استعمارگرایی تئودور روزولت را تداعی می کند که کنترل فیلیپین را پس از جنگ اسپانیا و آمریکا تثبیت کرد.
این اقدامات، منعکس کننده غرایز توسعه طلبانه فردی است که در تجارت املاک و مستغلات است و حالا به طور ناگهانی از قدرت بزرگترین ارتش جهان برای پشتیبانی از استراتژی مذاکرات خود برخوردار است. ترامپ اغلب گفته است که حاکمیت مرزهای دیگر کشورها را برای همیشه مقدس نمی بیند.
هنگامی که روسیه به اوکراین حمله کرد، اولین واکنش او محکومیتِ غصب زمینهای اوکراین نبود، بلکه این بود که این اقدام رئیس جمهور روسیه، یک اقدام «نابغه وار» بوده است. حتی در حال حاضر که ترامپ به دنبال توافقی برای پایان دادن به جنگ در اوکراین است، هرگز نگفته است که مرزهای این کشور باید بازگردانده شوند؛ در حالی که خواسته اصلی ایالات متحده و ناتو تاکنون این بوده است. در این راستا او فقط قول داده است که با یک «معامله» می توان به این جنگ پایان داد.
در مورد گرینلند و پاناما، هم منافع تجاری و هم منافع امنیت ملی مطرح است. تمایل ترامپ به گرینلند در دوره اول ریاست جمهوری او، زمانی که یکی از دوستان ثروتمند نیویورکی اش، رونالد اس. لادر، وارث شرکت لوازم آرایش استی لادر، این ایده را در ذهن او مطرح کرد، آشکار شد.
در سال ۲۰۱۹ در کاخ سفیدِ ترامپ، شورای امنیت ملی به طور ناگهانی در حال بررسی جزئیات چگونگی تصرف این ملک بسیار بزرگ توسط ایالات متحده بود. ترامپ مدام موضوع را با دانمارک مطرح کرد و آنها را بارها تحت فشار قرار داد اما هر بار پیشنهادش از سوی دانمارک رد شد.
ترامپ اولین رئیس جمهوری نبود که این موضوع را مطرح کرد؛ هری اس.ترومن پس از جنگ جهانی دوم، می خواست گرینلند را به عنوان بخشی از استراتژی جنگ سرد، برای بیرون کردن نیروهای شوروی خریداری کند. ترامپ می تواند استدلالی مشابه داشته باشد، به ویژه در شرایطی که روسیه، چین و ایالات متحده به منظور کنترل مسیرهای قطب شمال برای حمل و نقل تجاری و دارایی های دریایی تلاش می کنند.
کارشناسان قطب شمال احتمال شوخی بودن پیشنهاد گرینلند ترامپ را رد نکردند. مارک یاکوبسن، دانشیار کالج سلطنتی دفاع دانمارک که بر امنیت قطب شمال تمرکز دارد، می گوید: «در حال حاضر بسیاری از مردم درباره آن می خندند.» یاکوبسن خاطرنشان کرد که واکنش دانمارک به پیشنهاد اخیر ترامپ خشمگینانه بوده است (یکی از سیاستمداران دانمارکی آن را «روشی عجیب و غریب برای متحد بودن» نامید).
اما او گفت: «گرینلندی ها - که مدتها به دنبال استقلال بوده اند - ممکن است از پیشنهاد ترامپ برای تقویت بیشتر روابط اقتصادی با ایالات متحده استقبال کنند.» از سال ۲۰۰۹، گرینلند حق دارد استقلال خود را اعلام کند، اما قلمرو وسیع حدود ۵۶۰۰۰ نفری آن هنوز به شدت به دانمارک وابسته است و هرگز این مسیر را انتخاب نکرده است.
او گفت که علاقه ترامپ می‌تواند به گرینلند فرصتی برای سرمایه گذاری های بیشتر ایالات متحده، از جمله در گردشگری یا استخراج معادن کمیاب بدهد. شری گودمن، یکی از مقامات سابق پنتاگون و یکی از اعضای ارشد موسسه قطبی مرکز ویلسون، یک اندیشکده مستقر در واشنگتن، می گوید: «آیا زمانی که ایالات متحده آلاسکا را تصاحب کرد، دیوانه بود؟ آیا زمانی که ایالات متحده کانال پاناما را ساخت دیوانه بود؟»
گودمن که کتابش با عنوان «تکثیرکننده تهدید: آب و هوا، رهبری نظامی و مبارزه برای امنیت جهانی» تا حدی به قطب شمال می پردازد، گفت که ایالات متحده علاقه زیادی به تضمین عدم حضور قوی چین در این منطقه دارد. جاه طلبی های پکن در قطب شمال افزایش یافته است و در سال ۲۰۱۸ برنامه هایی را برای ایجاد زیرساخت ها و توسعه خطوط کشتیرانی که به دلیل تغییرات آب و هوایی مقدمات آن فراهم شده، ارائه کرده است.
به گزارش دنیای اقتصاد، گودمن هشدار داد که ایالات متحده باید برای جلوگیری از حضور چین در نزدیکی مرزهای آمریکا تلاش های خود را دو چندان کند، اما به این مساله هم اشاره کرد که در این زمینه باید گرینلندی ها خودشان درباره سرنوشتشان تصمیم بگیرند.