دلهره سیاسی سپرده‌ها را آب کرد

رشد نقدینگی در اسفند سال 1403 به نزدیک 30 درصد و رشد پول به بالاترین مقدار در یک سال و نیم گذشته رسیده است. این اتفاق احتمالا می‌تواند افزایش قیمت‌ها و موج تورمی را در سال جاری به دنبال داشته باشد.
حجم متغیر تورم‌ساز که همان نقدینگی است در پایان سال گذشته به 10 هزار و 165 هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به انتهای سال 1402 رشدی 29.1 درصدی را تجربه کرده است. امری که به گواه کارشناسان اقتصادی می‌تواند نشانه از کنترل خارج شدن افسار نقدینگی توسط بانک مرکزی باشد.
از طرف دیگر بخش سیال نقدینگی یا همان پول در اسفند سال گذشته رشد شدیدی داشته و 37.4 درصد نسبت به اسفند 1402 افزایش یافته است. سهم پول نیز در آخرین ماه سال معادل 25.9 درصد برآورد شده است.
مجموعه این اتفاقات که به علت شوک‌های سیاسی در انتهای سال گذشته است می‌تواند در آینده نزدیک موجی از تورم و افزایش قیمت‌ها را با خود به همراه داشته باشد.
مختصری در مورد متغیرهای پولی
براساس علم اقتصاد، پولی که به صورت مستقیم توسط بانک مرکزی خلق شده و در جریان اقتصاد قرار گیرد پایه‌پولی یا پول پرقدرت نام دارد. سپس پول خلق شده با ضریب مشخص که به ضریب فزاینده مشهور است تبدیل به نقدینگی شده و در نهایت منجر به افزایش قیمت‌ها و تورم می‌شود.
از طرف دیگر نقدینگی خود از دو جز تشکیل شده است. جز اول پول است که شامل اسکناس و مسکوک در اختیار مردم می‌شود. شبه پول جز دوم تشکیل دهنده نقدینگی است که شامل سپرده‌های بلندمدت است.
به طور کلی اما از نگاه کارشناسان اقتصادی این نقدینگی است که بازیگر اصلی تورم است و پایه‌پولی آنچنان اهمیتی در این زمینه ندارد. لازم به ذکر است که کنترل نقدینگی به شدت وابسته به کنترل خلق پول بانک‌های خصوصی و دولتی و کاهش کسری بودجه دولت است.
روایت عددی از آمارهای پولی سال 1403
رشد نقدینگی که اصلی‌ترین متغیر تورم‌ساز است در پایان سال گذشته افزایش داشته است. به طوری که رشد نقدینگی در اسفند سال 1403 نسبت به مدت مشابه در سال 1402 برابر با 29.1 درصد بوده است. این‌ها درحالی است که بانک مرکزی در انتهای سال 1402 تا حدی توانسته بود رشد نقدینگی را کنترل کند. حجم نقدینگی در اسفند سال 1402 در مقایسه با اسفند 1401 ، 24.3 درصد افزایش پیدا کرده بود.
با وجود افزایش رشد نقدینگی در سال گذشته ، آمارها نشان می‌دهد متغیر پایه پولی در همین مدت کاهش یافته است. به بیان دقیق‌تر حجم پایه پولی در اسفند 1403 ، 24.5 درصد نسبت به اسفند 1402 رشد کرده است. این‌ها درحالی است که رشد پایه‌ پولی در همین بازه زمانی اما در پایان سال 1402 برابر با 28 درصد بوده است.
رشد نقدینگی ناشی از چه رخدادی بوده است؟
همانطور که اشاره شد متغیر نقدینگی از مجموع پول و شبه‌پول به دست می‌آید. پول که شامل اسکناس و مسکوک و سپرده‌های دیداری است و شبه‌پول نیز از سپرده‌های بلندمدت تشکیل شده است.
در پایان سال 1402 نرخ رشد پول معادل 17.5 درصد بوده است. این‌ها درحالی است که در انتهای سال گذشته رشد این متغیر 37.4 درصد برآورد شده است. در همین مدت رشد شبه‌پول کاهش داشته و از 26.7 درصد به 26.3 درصد رسیده است. اما علت رشد شدید پول چه بوده است؟
زمانی که کشور با تنش‌ها و حوادث سیاسی اجتماعی اقتصادی مواجه شود این امر موجب شکل‌گیری یک ابهام در مورد اتفاقات آینده در اذهان عمومی خواهد شد. به بیان ساده‌تر نااطمینانی جامعه درباره آینده افزایش می‌یابد. از همین‌رو مردم در این فضا تصمیمات بلندمدت خود را تعدیل کرده و به به عبارتی دارایی‌های بلدمدت خود را کاهش داده و به دارایی‌های کوتاه مدت روی می‌آورند.
به گزارش اکوایران، به گفته مهدی بابالو کارشناس پولی و بانکی ، اقتصاد ایران در سال گذشته با شوک‌های سیاسی قابل توجهی روبرو شد. این امر به ویژه از بهمن 1403 شدت گرفت. به طوری که اثر آن در بازارهایی مانند طلا و ارز مشاهده شد. در واقع شوک‌های سیاسی در سال گذشته موجب شده انتظارات تورمی مردم افزایش پیدا کرده و در نتیجه سپرده‌های بلندمدت خود را کاهش دهند و پول خود را روانه بازارهای طلا و ارز کنند. رشد قیمت طلا و ارز در اواخر سال گذشته شاهدی بر این قضیه است.