«کشاورزی» در پساتحریم

بر اساس این گزارش، بخش کشاورزی کشور که حدود ۱۳ درصد تولید ناخالص داخلی و نزدیک به ۱۸ درصد اشتغال را به خود اختصاص داده است، به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های ناشی از آن، از دسترسی به فناوری‌های نوین، نهاده‌های پیشرفته و بازارهای صادراتی محروم شده است. همچنین یکی از موانع جدی در مسیر رشد صادرات غیرنفتی، ضعف زیرساخت‌های لجستیکی و حمل‌ونقل صادراتی است.
سیستم‌های قدیمی، ناهماهنگی بین تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان و مشکلات حمل به‌موقع، باعث اتلاف بخش قابل‌توجهی از محصولات کشاورزی و کاهش قدرت رقابت در بازارهای بین‌المللی شده است. این در حالی است که بهبود شبکه حمل‌ونقل و انبارداری استاندارد، از شروط اساسی برای احیای جایگاه ایران در زنجیره تامین جهانی محسوب می‌شود. بر این اساس بازگشت فعال ایران به بازارهای جهانی، نیازمند ترکیبی از رفع موانع تحریم، سرمایه‌گذاری در فناوری، ارتقای لجستیک، و سیاستگذاری ارزی هوشمندانه است تا بخش کشاورزی بتواند بار دیگر به موتور محرک اقتصاد غیرنفتی کشور بدل شود.
ﺩﺭ ﺻــﻮﺭﺕ ﺗﻮﺍﻓــﻖ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﻭ غرب ﻭ ﻟﻐــﻮ ﺗﺤﺮﻳﻢﻫــﺎ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧــﺪ ﺗﻐﻴﻴــﺮﺍﺕ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟــﻬﻲ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯی، ﺍﻣﻨﻴـﺖ ﻏـﺬﺍﻳﻲ ﻭ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫـﺎی ﺻـﺎﺩﺭﺍﺗﻲ ﺧـﻮﺩ ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻛﻨـﺪ. ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺳـﻬﻢ ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎی ﺍﺭﻭﭘـﺎﺋﻲ ﻭ ﺁﻣﺮﻳـﻜﺎ ﺩﺭ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮﮊی ﻧﻮﻳـﻦ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯی ﺩﺭ ﺟﻬـﺎﻥ ﻭ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﺁﻧﻬــﺎ، ﺗﺤﺮﻳﻢﻫــﺎی ﺍﻳﺎﻻﺕﻣﺘﺤــﺪﻩ ﺗﻮﺍﻧــﺎﻳﻲ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﻓﻨــﺎﻭﺭی ﭘﻴﺸــﺮﻓﺘﻪ ﻛﺸــﺎﻭﺭﺯی، ﺑــﺬﺭ، ﻛــﻮﺩ ﻭ ﺁﻓﺖﻛــﺶ ﺭﺍ ﻣﺤــﺪﻭﺩ ﻛــﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﻨﺠــﺮ ﺑــﻪ ﻛﺎﻫــﺶ ﺑﻬــﺮﻩﻭﺭی ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ.
اهمیت بخش کشاورزی
ﺑﺨـﺶ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯی ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﻳـﻜﻲ ﺍﺯ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﺗﺮﻳـﻦ ﺣﻮﺯﻩﻫـﺎی ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩی ﻛﺸـﻮﺭ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧﻘـﺶ ﺑﻨﻴﺎﺩﻳـﻦ ﺩﺭ ﺗﺄﻣﻴـﻦ ﺍﻣﻨﻴـﺖ ﻏـﺬﺍﻳﻲ، ﺍﻳﺠـﺎﺩ ﺍﺷـﺘﻐﺎﻝ ﻭ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣﻨﺎﻃـﻖ ﺭﻭﺳـﺘﺎﻳﻲ ﺑـﺮ ﻋﻬـﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ. ﺍﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ ﺑـﺎ ﺑﻬﺮﻩﻣﻨـﺪی ﺍﺯ ﺍﻗﻠﻴﻢﻫــﺎی ﻣﺘﻨــﻮﻉ ﻭ ﺯﻣﻴﻦﻫــﺎی ﺣﺎﺻﻠﺨﻴــﺰ، ﻇﺮﻓﻴــﺖ ﺑــﺎﻻﻳﻲ ﺑــﺮﺍی ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﻣﺤﺼــﻮﻻﺕ ﮔﻮﻧﺎﮔــﻮﻥ ﻧﻈﻴــﺮ ﮔﻨﺪﻡ، ﺩﺍﻧﻪﻫــﺎی ﺭﻭﻏــﻨﻲ، ﻋﻠﻮﻓــﻪ، ﺑﺮﻧــﺞ، ﭘﺴــﺘﻪ، ﺯﻋﻔــﺮﺍﻥ، ﺧﺮﻣــﺎ ﻭ ﺍﻧــﻮﺍﻉ ﻣﻴــﻮﻩ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﻭ ﺍﺯ ﺩﻳﺮﺑــﺎﺯ ﺑﺨــﺸﻲ ﺍﺯ ﺻــﺎﺩﺭﺍﺕ ﻏﻴﺮﻧﻔــﺘﻲ ﻭ ﺩﺭﺁﻣــﺪ ﺍﺭﺯی ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺄﻣﻴــﻦ ﻛــﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ. ﺳــﻬﻢ ﻛﺸــﺎﻭﺭﺯی ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟــﺺ ﺩﺍﺧـﻠﻲ ﺑـﺮ ﺍﺳـﺎﺱ ﺩﺍﺩﻩﻫـﺎی ﺑﺎﻧـﻚ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ٢٠٢٣ ﺣـﺪﻭﺩ١٣درصد ﺑـﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﻳـﻦ ﻣﻴـﺰﺍﻥ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺻﻨﺎﻳـﻊ ﻭﺍﺑﺴـﺘﻪ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎی ﭘﺴﻴـﻦ ﻭ ﭘﻴﺸﻴـﻦ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ ﻣـﻠﻲ ﺍﺯ ﺟﺎﻳـﮕﺎﻩ ﻭﻳـﮋﻩﺍی ﺑﺮﺧـﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳـﺖ.
اثر تحریم بر بخش کشاورزی
ﺑــﺎ ﺍﻳــﻦ ﺣــﺎﻝ، ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﻫﺎی ﺍﺧﻴــﺮ، ﺑﺨــﺶ ﻛﺸــﺎﻭﺭﺯی ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺑــﻪ ﻭﺍﺳــﻄﻪ ﺗﺤﺮﻳﻢﻫــﺎی ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠــﻠﻲ، ﺧﺼﻮﺻـا ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫــﺎی ﻭﺿﻊﺷــﺪﻩ ﺍﺯ ﺳــﻮی ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎی ﻏــﺮﺑﻲ، ﺗﺤــﺖ ﻓﺸــﺎﺭﻫﺎی ﻣﺘﻌــﺪﺩ ﻗــﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺍﺳــﺖ. اﮔﺮﭼــﻪ ﻛﺸــﺎﻭﺭﺯی ﺑــﻪ ﻃــﻮﺭ ﻣﺴــﺘﻘﻴﻢ ﻫــﺪﻑ ﺗﺤﺮﻳﻢﻫــﺎ ﻧﺒــﻮﺩﻩ، ﺍﻣــﺎ ﺗﺄﺛﻴــﺮﺍﺕ ﺟﺎﻧــﺒﻲ ﺍﻳــﻦ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫــﺎ ﺑــﺮ ﺗﺠــﺎﺭﺕ ﻣﺤﺼــﻮﻻﺕ، ﺯﻧﺠﻴــﺮﻩ ﺗﺄﻣﻴــﻦ، ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﻧﻬﺎﺩﻩﻫــﺎ، ﺍﻧﺘﻘــﺎﻝ ﻓﻨــﺎﻭﺭی، ﺩﺳـﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻪ ﺧﺪﻣـﺎﺕ ﻣـﺎﻟﻲ ﻭ ﻧﻘﻞﻭﺍﻧﺘﻘـﺎﻝ ﭘـﻮﻝ، ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺍﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ ﺭﺍ ﺑﻪﻃـﺮﺯ ﻣﺤﺴـﻮﺳﻲ ﻛﻨـﺪ ﻭ ﺣـﺘﻲ ﺑﻌﻀــا ﻣﺨﺘــﻞ ﻛــﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ. ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎﻥ ﺍﻳــﺮﺍﻧﻲ ﺑــﻪ ﺩﻟﻴــﻞ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫــﺎی ﻭﺍﺭﺩﺍﺗﻲ ﺑــﺎ ﻛﻤﺒــﻮﺩ ﺑﺬﺭﻫــﺎی ﻫﻴﺒﺮﻳــﺪی، ﻛﻮﺩﻫــﺎی ﺷﻴﻤﻴــﺎﻳﻲ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺘﻪ، ﻣﺎﺷﻴــﻦﺁﻻﺕ ﻣــﺪﺭﻥ ﻭ ﺁﻓﺖﻛﺶﻫــﺎی ﻣﺆﺛــﺮ ﺭﻭﺑــﺮﻭ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻛــﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺁﻥ ﻛﺎﻫـﺶ ﺭﺍﻧﺪﻣـﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴـﺪ، ﺍﻓﺰﺍﻳـﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎ، ﭘﺎﻳﻴﻦﺁﻣـﺪﻥ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﻛﺎﻫـﺶ ﺭﻗﺎﺑﺖﭘﺬﻳــﺮی ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫــﺎی ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﺑــﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ.
ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫــﺎی ﺻــﺎﺩﺭﺍﺕ ﻭ ﻣﺸــﻜﻼﺕ ﻧﻘﻞﻭﺍﻧﺘﻘــﺎﻝ ﻛﺎﻻ، ﺳــﺒﺐ ﻛﺎﻫــﺶ ﺩﺳــﺘﺮﺳﻲ ﻛﺸــﺎﻭﺭﺯﺍﻥ ﺑــﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫــﺎی ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠــﻠﻲ ﻭ ﺍﺯ ﺑﻴﻦﺭﻓﺘــﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫــﺎی ﻓــﺮﻭﺵ ﻣﺤﺼــﻮﻻﺕ ﺑــﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫــﺎی ﺭﻗﺎﺑـﺘﻲ ﺷـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ. ﺻـﺎﺩﺭﺍﺕ ﺍﻧـﻮﺍﻉ ﻣﻴـﻮﻩ ﻭ ﺻـﺎﺩﺭﺍﺕ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﻣﻬـﻢ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﭘﺴـﺘﻪ، ﺯﻋﻔـﺮﺍﻥ ﻭ ﺧﺮﻣـﺎ، ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮﺍﻥ ﻳـﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳـﻦ ﻣﻨﺎﺑـﻊ ﺍﺭﺯﺁﻭﺭ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯی ﻛﺸـﻮﺭ، ﺑـﻪ ﺷـﺪﺕ ﻭﺍﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻪ ﻓﻨﺎﻭﺭیﻫـﺎی ﻧﻮﻳـﻦ ﺗﻮﻟﻴـﺪ، ﺑﺮﺩﺍﺷـﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴـﺰﻩ، ﺗﺠﻬﻴـﺰﺍﺕ ﻛﻨﺘـﺮﻝ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﻭ ﺭﻋﺎﻳـﺖ ﺍﺳـﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎی ﺍﻳﻤـﻨﻲ ﺍﺳـﺖ. ﻧﺒـﻮﺩ ﺩﺳــﺘﺮﺳﻲ ﺑــﻪ ﺍﻳــﻦ ﻓﻨﺎﻭﺭیﻫــﺎ ﺑﺎﻋــﺚ ﺗﻀﻌﻴــﻒ ﺟﺎﻳــﮕﺎﻩ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑــﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﭘﺴــﺘﻪ ﻭ ﻛﺎﻫــﺶ ﺳــﻬﻢ ﻭ ﺩﺭﺁﻣـﺪ ﺍﺭﺯی ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ ﺑـﺎﺯﺍﺭ ﺷـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ.
ﺑــﺮﺭﺳﻲ ﺗﺎﺭﻳــﺨﻲ ﺗﺤــﻮﻻﺕ ﺗﺤﺮﻳﻢﻫــﺎ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫــﺪ ﻛــﻪ ﺑﻴــﻦ ﺳــﺎﻝﻫﺎی٢٠١٠ ﺗــﺎ ٢٠١٥، ﺑﺨﺶﻫــﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩی ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺟﻤﻠـﻪ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯی ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ﺟـﺪﺍ ﺷـﺪﻥ ﺍﺯ ﺷـﺒﻜﻪﻫﺎی ﻣـﺎﻟﻲ ﻭ ﺑﻴﻤـﻪﺍی ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﻭ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳـﺖ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭی ﺧـﺎﺭﺟﻲ، ﺑـﺎ ﺭﻛـﻮﺩ ﻣﻮﺍﺟـﻪ ﺷـﺪﻧﺪ. ﺗﻮﺍﻓـﻖ ﻫﺴـﺘﻪﺍی (ﺑﺮﺟـﺎﻡ) ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ٢٠١٥ ﻧﻘﻄــﻪ ﺍﻣﻴــﺪی ﺑــﺮﺍی ﺭﺷــﺪ ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩی ﻭ ﻛﺎﻫــﺶ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫــﺎ ﺑــﻮﺩ، ﺍﻣــﺎ ﺧــﺮﻭﺝ ﺍﻳﺎﻻﺕﻣﺘﺤــﺪﻩ ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ ﺗﻮﺍﻓــﻖ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ٢٠١٨ ﻣﺠــﺪﺩﺍ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺭﺍ ﺩﺷــﻮﺍﺭ ﺳــﺎﺧﺖ ﻭ ﺗــﺪﺍﻭﻡ ﺗﺤﺮﻳﻢﻫــﺎ ﺭﻭﻧــﺪ ﺑﻬﺒــﻮﺩ ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩی ﻭ ﺗﺠـﺎﺭی ﻛﺸـﻮﺭ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻛـﺮﺩ.
ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯﺍﻥ نیز ﺑـﻪ ﺩﻟﻴـﻞ ﻧﺒـﻮﺩ ﺩﺳـﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻪ ﺑـﺎﺯﺍﺭ ﻭ ﻓـﺮﻭﺵ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﺑـﺎ ﻗﻴﻤـﺖ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑــﺎ ﻛﺎﻫــﺶ ﺩﺭﺁﻣــﺪ ﻭ ﺑﻲﺛﺒــﺎﺗﻲ ﻣــﺎﻟﻲ ﻣﻮﺍﺟــﻪ ﺷــﺪﻧﺪ ﻭ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨــﺪﮔﺎﻥ ﺑــﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳــﺶ ﻗﻴﻤــﺖ ﻣــﻮﺍﺩ ﻏــﺬﺍﻳﻲ، ﻛﺎﻫــﺶ ﻛﻴﻔﻴــﺖ ﻭ ﺗﻨــﻮﻉ ﻣﺤﺼــﻮﻻﺕ ﺭﻭﺑــﻪﺭﻭ ﮔﺮﺩﻳﺪﻧــﺪ ﻛــﻪ ﺗﺄﻣﻴــﻦ ﻏــﺬﺍی ﺳــﺎﻟﻢ ﻭ ﻣﻐــﺬی ﺭﺍ ﺩﺷــﻮﺍﺭﺗﺮ ﺳـﺎﺧﺖ.
ﺗﺤﺮﻳﻢﻫــﺎی ﺳــﺎﻝﻫﺎی٢٠١٠ ﺗــﺎ ٢٠١٥، ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﻴﺴــﺘﻢﻫﺎی ﺑﺎﻧــﻜﻲ ﻭ ﺑﻴﻤــﻪ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠــﻠﻲ ﺟــﺪﺍ ﻛــﺮﺩ ﻭ ﺩﺳــﺘﺮﺳﻲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑــﻪ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭیﻫﺎی ﺧــﺎﺭﺟﻲ، ﻓﻨﺎﻭﺭیﻫــﺎی ﭘﻴﺸــﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺧﺪﻣــﺎﺕ ﺣﻤﻞﻭﻧﻘــﻞ ﺩﺭﻳــﺎیی ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠـلی ﻣﺤـﺪﻭﺩ کرﺩ. همچنین ﺑﻴــﻦ ﺳــﺎﻝﻫﺎی ٢٠١١ ﺗــﺎ ٢٠١٥، ﺗﺤﺮﻳﻢﻫــﺎی ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩی ﺟﻬــﺎﻧﻲ ﻛــﻪ ﻣﻨﻌﻜﺲﻛﻨﻨــﺪﻩ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺧــﺎﺭﺟﻲ ﺍﻳﺎﻻﺕﻣﺘﺤـﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧـﺪ، ﺑـﻪ ﻛﻮﭼـﻚ ﺷــﺪﻥ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﻣﻨﺠـﺮ ﺷــﺪ، ﺯﻳـﺮﺍ ﺻــﺎﺩﺭﺍﺕ ﻧﻔـﺖ ﺧــﺎﻡ ﺑﻴـﺶ ﺍﺯ ٥٠ ﺩﺭﺻـﺪ ﻛﺎﻫـﺶ ﻳﺎﻓـﺖ ﻭ ﺍﻣـﻜﺎﻥ ﺩﺳـﺘﺮﺳﻲ ﺑـﻪ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲﻫـﺎی ﺍﺭﺯی ﺩﺭ ﺧـﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻛﺸـﻮﺭ ﺍﺯ ﺩﺳـﺖ ﺭﻓـﺖ.
اثر تحریم بر صنایع غذایی
ﺍﺯ ﺁﻧﺠــﺎ ﻛــﻪ ﻛﺸــﺎﻭﺭﺯی ﺍﺭﺗﺒــﺎﻁ ﻧﺰﺩﻳــﻜﻲ ﺑــﺎ ﺳــﺎﻳﺮ ﺻﻨﺎﻳــﻊ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻓــﺮﺁﻭﺭی ﻣــﻮﺍﺩ ﻏــﺬﺍﻳﻲ، ﺣﻤﻞﻭﻧﻘــﻞ ﻭ ﺗﺠــﺎﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩ، ﻧﻘــﺶ ﺍﺳــﺎﺳﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺠــﺎﺩ ﺛــﺮﻭﺕ ﺍﻳﻔــﺎ ﻣﻲﻛﻨــﺪ. ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫــﺎی ﻛﺸــﺎﻭﺭﺯی ﺗﻘﺎﺿــﺎ ﺑــﺮﺍی ﻣﺎﺷﻴــﻦﺁﻻﺕ، ﻛــﻮﺩ ﻭ ﻧﻴــﺮﻭی ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺗﺤﺮﻳــﻚ ﻣﻲﻛﻨــﺪ ﻭ ﺭﺷــﺪ ﺑــﺎﺯﺍﺭ ﻭ ﻓﺮﺻﺖﻫــﺎی ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩی ﺭﺍ ﺗﻘﻮﻳــﺖ ﻣﻲﻛﻨــﺪ. ﻋﻼﻭﻩ ﺑــﺮ ﺍﻳــﻦ، ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﻣﺤﺼــﻮﻻﺕ ﻛﺸــﺎﻭﺭﺯی ﺑــﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺑــﺎﻻ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﭘﺴــﺘﻪ، ﺯﻋﻔــﺮﺍﻥ ﻭ ﺧﺮﻣــﺎ ﺭﺍ ﺻـﺎﺩﺭ ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻭ ﺍﺭﺯ ﺧـﺎﺭﺟﻲ ﻛﺴـﺐ ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ ﻃﺮﻳـﻖ ﺭﻭﺍﺑـﻂ ﺗﺠـﺎﺭی ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻘﻮﻳـﺖ ﻣﻲﻛﻨـﺪ.
ﺗﺤﺮﻳﻢﻫــﺎی ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠــﻠﻲ، ﺑﻪﻭﻳــﮋﻩ ﺍﺯ ﺳــﻮی ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎی ﻏــﺮﺑﻲ، ﺗﻮﺍﻧــﺎﻳﻲ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻧﺠــﺎﻡ ﺗﺮﺍﻛﻨﺶﻫــﺎی ﺑﺎﻧـﻜﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﻣﺤـﺪﻭﺩ ﻛـﺮﺩﻩ ﺍﺳـﺖ. ﺍﻳـﻦ ﺍﻣـﺮ ﺩﺭﻳﺎﻓـﺖ ﻭﺟـﻪ ﺭﺍ ﺑـﺮﺍی ﺻﺎﺩﺭﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ ﺩﺷـﻮﺍﺭ ﻣﻲﻛﻨــﺪ ﻭ ﺁﻥﻫــﺎ ﺭﺍ ﻣﺠﺒــﻮﺭ ﺑــﻪ ﺗﻜﻴــﻪ ﺑــﺮ ﻭﺍﺳــﻄﻪﻫﺎ ﻳــﺎ ﺳﻴﺴــﺘﻢﻫﺎی ﺗﻬﺎﺗــﺮی ﻣﻲﻛﻨــﺪ ﻛــﻪ ﺗﺠــﺎﺭﺕ ﺭﺍ ﭘﻴﭽﻴــﺪﻩ ﻣﻲﻛﻨــﺪ. ﺍﺯ ﺳــﻮی ﺩﻳﮕــﺮ، ﻓﺸــﺎﺭﻫﺎی ﺳﻴــﺎﺳﻲ ﻭ ﺗﺤﺮﻳﻢﻫــﺎ ﻋﻠﻴــﻪ ﺍﻳــﺮﺍﻥ، ﺑﻪﻭﻳــﮋﻩ ﺩﺭ ﭼﻨــﺪ ﺳــﺎﻝ ﺍﺧﻴــﺮ، ﺩﺳــﺘﺮﺳﻲ ﺑــﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫــﺎی ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠــﻠﻲ ﺭﺍ ﺳــﺨﺖﺗﺮ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧــﺪ. ﺍﻳــﻦ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫﺎ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺗﻀﻌﻴـﻒ ﺑﺮﻧﺪﻫـﺎی ﺻـﺎﺩﺭﺍﺗﻲ ﺍﻳـﺮﺍﻥ، ﻛﺎﻫـﺶ ﺍﻋﺘﻤـﺎﺩ ﺷـﺮﻛﺎی ﺧـﺎﺭﺟﻲ ﻭ ﺍﺯ ﺩﺳـﺖ ﺭﻓﺘـﻦ ﺳـﻬﻢ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫـﺎی ﭘﺎﻳـﺪﺍﺭ ﺷـﺪﻩ ﺍﺳـﺖ.
مشکلات ساختاری تجارت کشاورزی
ﻧﺘﺎﻳــﺞ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫــﺎی اتاق بازرگانی ایران ﺑﻴﺎﻧﮕـﺮ ﺁﻥ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧﻮﺳـﺎﻧﺎﺕ ﻧـﺮﺥ ﺍﺭﺯ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﺗﺄﺧﻴـﺮ ﺯﻣـﺎﻧﻲ ﺍﺛـﺮ ﻣﻨـﻔﻲ ﻭ ﻣﻌﻨـﺎﺩﺍﺭی ﺑـﺮ ﺻـﺎﺩﺭﺍﺕ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯی ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻳـﻦ ﺍﺛـﺮ ﺩﺭ ﺑﻠﻨﺪﻣـﺪﺕ ﻣﻠﻤﻮﺱﺗـﺮ ﺍﺳـﺖ. ﺗــﻮﺭﻡ ﺑــﺎﻻ ﻧﻴــﺰ ﺑﻪﺧﺼــﻮﺹ ﺍﺯ ﻃﺮﻳــﻖ افزایش ﻫﺰﻳﻨﻪﻫــﺎی ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﻭ ﺧﺪﻣــﺎﺕ ﺟﺎﻧــﺒﻲ ﺳــﺒﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳــﺶ ﻗﻴﻤــﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷــﺪﻩ ﻣﺤﺼــﻮﻻﺕ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺗﻮﺍﻧــﺎﻳﻲ ﺭﻗﺎﺑــﺖ ﺻﺎﺩﺭﻛﻨﻨــﺪﮔﺎﻥ ﺍﻳــﺮﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﻛﺎﻫــﺶ ﻣﻲﺩﻫــﺪ. ﺍﻳــﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳـﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎ ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﻮﺍﺭﺩی ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺩﺳـﺘﻤﺰﺩ ﻧﻴـﺮﻭی ﻛﺎﺭ، ﺣﻤﻞﻭﻧﻘـﻞ، ﺑﺴـﺘﻪﺑﻨﺪی ﻭ ﺣـﺘﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎی ﻣـﺎﻟﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻧـﺮﺥ ﺳـﻮﺩ ﺑﺎﻧـﻜﻲ ﻣﻲﺷـﻮﺩ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﻛﻞ ﭼﺮﺧـﻪ ﺻـﺎﺩﺭﺍﺕ ﻣﺆﺛـﺮ ﺍﺳـﺖ.
پژوهشگران اتاق ایران در این گزارش با شرح این نکته که ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺑــﺎ ﺑﺮﺧــﻮﺭﺩﺍﺭی ﺍﺯ ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖ ﺍﺳــﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ، ﻫﺎﺏ ﺗﺮﺍﻧﺰﻳــﺘﻲ ٧ ﻛﺸــﻮﺭ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﻣﺤﺴــﻮﺏ ﻣﻲﺷــﻮﺩ، اضافه کردند: «ﺍﻳـﻦ ﻛﺸـﻮﺭﻫﺎ، ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺮ ﻛﺸـﻮﺭﻫﺎی ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧـﻪ، ﺁﺳﻴـﺎی ﻣﺮﻛـﺰی ﻭ ﺁﺳﻴـﺎی ﺟﻨـﻮﺏ ﺷـﺮﻗﻲ ﺩﺳـﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴـﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ. ﺑﺨـﺸﻲ ﺍﺯ ﺻـﺎﺩﺭﺍﺕ ﻏﻴﺮﻧﻔـﺘﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ (ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﺻﻨﻌـﺘﻲ ﻭ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯی) ﺍﺯ ﻣﺴﻴـﺮ ﺯﻣﻴـﻨﻲ ﺍﻧﺠـﺎﻡ ﻣﻲﮔﻴـﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ ﻣﻴـﺎﻥ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯی ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ ﻧﻴـﺎﺯ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﺣﻤﻞﻭﻧﻘـﻞ ﺑـﺎﻻ ﺳـﻬﻢ ﻋﻤـﺪﻩﺍی ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺍﺭﻧـﺪ. ﺩﺭ ﻋﻴﻦﺣـﺎﻝ ﺍﻳـﻦ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﺑـﺮﺍی ﺣﻔـﻆ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺧـﻮﺩ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨـﺪ ﺗﺠﻬﻴـﺰﺍﺗﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﺱ ﺁﻧﻬـﺎ ﻭﺳـﺎﻳﻞ ﺳـﻨﮕﻴﻦ ﺣﻤـﻞﻭ ﻧﻘـﻞ ﺑـﺎ کشنده‌های ﺩﺍﺭﺍی ﺗﺠﻬﻴـﺰﺍﺕ ﺳـﺮﺩﻛﻨﻨﺪﻩ ﺍﺳـﺖ.»
بر این اساس ﻳـﻜﻲ ﺍﺯ ﭼﺎﻟﺶﻫـﺎی ﺑـﺰﺭﮒ ﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔـﺬﺍﺭ ﺑـﺮ ﺻـﺎﺩﺭﺍﺕ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯی ﺍﻳـﺮﺍﻥ، ﺿﻌﻒ ﺯﻳﺮﺳـﺎﺧﺖﻫﺎی ﻟﺠﺴـﺘﻴﻜﻲ ﻭ ﺣﻤﻞﻭﻧﻘـﻞ ﺍﺳـﺖ. ﺍﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮﻉ ﺑـﻪ ﻭﻳـﮋﻩ ﺑـﺮﺍی ﻛﺎﻻﻫـﺎی ﻓﺎﺳﺪﺷـﺪﻧﻲ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴـﺖ ﻭ ﺣﺴـﺎﺳﻴﺖ ﺑﺎﻻﺗـﺮی ﺑﺮﺧـﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳـﺖ. ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨـﻪ ﻧﮕﻬـﺪﺍﺭی ﻣﺤﺼـﻮﻻﺕ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯی ﺑـﻪ ﺻـﻮﺭﺕ ﺳـﺮﺩﺧﺎﻧﻪﺍی ﻭ ﺍﺭﺍﺋــﻪ ﺧﺪﻣــﺎﺕ ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺑــﺮﺍی ﺣﻔــﻆ ﺯﻧﺠﻴــﺮﻩ ﺳــﺮﺩ ﺗــﺎ ﻣﻘﺼــﺪ ﻧﻬــﺎﻳﻲ ﺻــﺎﺩﺭﺍﺕ، ﺍﺯ ﺍﺳــﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎی ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮﺧــﻮﺭﺩﺍﺭ ﻧﻴﺴــﺖ ﻭ ﺍﻳــﻦ ﺍﻣــﺮ ﺑﺎﻋــﺚ ﺍﻓﺰﺍﻳــﺶ ﺿﺎﻳﻌــﺎﺕ ﻭ ﻛﺎﻫــﺶ ﻛﻴﻔﻴــﺖ ﻣﺤﺼــﻮﻻﺕ ﺻﺎﺩﺭﺷــﺪﻩ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
در انتهای گزارش کارشناسان تاکید کرده‌اند که ﺑــﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳــﺰی ﺻﺤﻴــﺢ، ﺑﺨــﺶ ﻛﺸــﺎﻭﺭﺯی ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧــﺪ ﺍﺯ ﻓﺮﺻﺖﻫــﺎی ﭘﺴــﺎﺗﺤﺮﻳﻤﻲ ﺑﻬﺮﻩﻣﻨــﺪ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺳـﻬﻢ ﺑﻴﺸـﺘﺮی ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩ ﻛﺸـﻮﺭ ﺍﻳﻔـﺎ ﻛﻨـﺪ. ﻟﻐـﻮ ﺗﺤﺮﻳﻢﻫـﺎی غرب ﻣﻲﺗﻮﺍﻧـﺪ ﺑﺨـﺶ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯی ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻃــﻮﺭ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟــﻬﻲ ﺗﻘﻮﻳــﺖ ﻛﻨــﺪ، ﺑﻬــﺮﻩﻭﺭی ﺭﺍ ﺑﻬﺒــﻮﺩ ﺑﺨﺸــﺪ، ﺻــﺎﺩﺭﺍﺕ ﺭﺍ ﮔﺴــﺘﺮﺵ ﺩﻫــﺪ ﻭ ﺍﻣﻨﻴـﺖ ﻏـﺬﺍﻳﻲ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳـﺶ ﺩﻫـﺪ. ﺑـﺎ ﺍﻳـﻦ ﺣـﺎﻝ، ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﺑﺎﻳـﺪ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺑـﺮﺍی ﺗﻀﻤﻴـﻦ ﺭﺷـﺪ ﭘﺎﻳـﺪﺍﺭ ﻭ ﺑـﻪ ﺣﺪﺍﻛﺜـﺮ ﺭﺳـﺎﻧﺪﻥ ﻣﺰﺍﻳـﺎی ﻓﺮﺻﺖﻫـﺎی ﺗﺠـﺎﺭی ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺟﺪﻳـﺪ ﺍﺟـﺮﺍ ﻛﻨـﺪ.

«کشاورزی» در پساتحریم

مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در گزارشی با عنوان «اثرات رفع تحریم‌ها بر اقتصاد کشاورزی»، اثرات بازگشت ایران به زنجیره تامین جهانی کشاورزی، را بررسی کرده است...