سهم ایران از بزرگترین رویداد گردشگری جهان چه بود؟
بازدید انفجاری از فیتور ۲۰۲۳
رویداد بینالمللی فیتور که در سال ۲۰۲۳، با انفجاری از بازدیدکننده همراه شد و توانست به یک رکورد جدید پس از بحران کرونا دست یابد و در عین حال بهترین فرصت را برای فعالان و متخصصان این عرصه فراهم کرد تا روند بهبود را تسریع کنند؛ آیا بازار گردشگری ایران هم توانست همچون دیگر کشورها از این رویداد، میوهچینی کند؟...
فیتور ۲۰۲۳، سال انفجاری در صنعت گردشگری معرفی شده که پس از ویرانیهای کووید-۱۹ در مسیر بهبودی کامل قرار گرفت و توانست به یک رکورد جدی دست یابد. فیتور امسال درهای خود را روی بیش از ۲۲۲هزار شرکتکننده گشود که این رقم دو برابر سال ۲۰۲۲ و نزدیک به رکورد خود در تاریخ برگزاری این نمایشگاه شده است. این نمایشگاه گردشگری بینالمللی با رشد چشمگیر نسبت به سال گذشته، پذیرای ۱۳۶هزار متخصص و ۸۶هزار بازدیدکننده بوده که ۶۸درصد بیشتر از ۲۰۲۲ بوده است. حضور بینالمللی در فیتور در مقایسه با سال ۲۰۲۲ دو برابر شده است، بهویژه در آسیا-اقیانوسیه که تعداد شرکتکنندگان آن ۱۶۳درصد افزایش یافته است. منطقه خاورمیانه نیز رشد ۶۰درصدی و آفریقا افزایش ۸۸درصدی در بخش شرکتها و رشد ۱۴۶درصدی در کل را تجربه کردهاند. تخمین زده میشود که این تعداد ورودیها به فیتور حدود ۴۰۰ میلیون یورو بر اقتصاد مادرید تاثیر بگذارد. همچنین، یک «نقطه عطف بزرگ» در زمینه دیجیتال به ثبت رسانده است. شعار امسال فیتور «ما گردشگری هستیم و به دنیا اهمیت میدهیم» عنوان شد و تمرکز آن بر آیندهای سالم و پایدار بود. در سال ۲۰۲۳، برگزارکنندگان در مجموع ۸۳۶۰ شرکت، حضور تقریبی ۸۲هزار متخصص بخش گردشگری یا شرکتهای مرتبط و حضور ۳۰هزار از عموم مردم را اعلام کردند. در فیتور ۲۰۲۳، حدود ۴۰۰ مقام دولتی در این رویداد بزرگ جهانی حضور داشتند که میتوان به رئیسجمهور گواتمالا به عنوان کشور شریک این رویداد فیتور، رئیسجمهور اسپانیا، رئیس و نمایندگان سازمان جهانی گردشگری، ۳۰ وزیر گردشگری از کشورهای مختلف، وزرای اقتصادی و اجتماعی گواتمالا، ۶ وزیر اسپانیایی، ۱۵ رئیس جوامع خودمختار و مشاوران گردشگری از ۱۶ جامعه و صد سفیر و مدیران بازرگانی و شهرداران شهرهای بزرگ از کشورهای مختلف اشاره کرد. از همینرو، سازمان جهانی گردشگری، نمایشگاه فیتور ۲۰۲۳ را سرمایهگذاری برای آیندهای متنوع و پایداری در گردشگری توصیف کرده و آن را بهعنوان پل ارتباطی بین رهبران دولتی و خصوصی برای پیشبرد برنامههایی جهت ایجاد یک بخش گردشگری متنوعتر، انعطافپذیرتر و پایدارتر معرفی کرد. فرصت فیتور برای آمریکای لاتین نمایشگاه گردشگری فیتور (FITUR)، آغازگر فصل گردشگری ۲۰۲۳ است تا مسیر بهبودی این بخش تثبیت شود. فیتور یک محل ملاقات جهانی مشهور برای متخصصان گردشگری و مسافران است که فرصتی عالی را برای تقویت روابط تجاری، بررسی آخرین نوآوریها، راهاندازی پروژهها و امضای معاملات ایجاد میکند که نهتنها به لطف پوشش رسانهای گستردهای که فیتور هر ساله جذب میکند، این یک فرصت عالی برای تبلیغ نام تجاری یا یک مقصد است. همچنین مکانی برای به اشتراک گذاشتن دانش و تجربه با کارشناسان در رشتههای مختلف و کشف کلیدهای آینده و نوآوریهای بخش توریسم از طریق گفتوگو و ارائه راهکارهای شرکتهای متخصص خواهد بود. علاوه بر آن موضوعاتی همچون دادههای بزرگ، هوش مصنوعی، مقاصد گردشگری هوشمند و استارتآپها در فیتور مورد توجه قرار گرفت. آمریکای لاتین نیز مجددا نقش ویژهای را در فیتور ایفا کرد. گواتمالا، بهعنوان کشور شریک فیتور در نمایشگاه حضور یافت و به این نمایشگاه نقشی مهم و دیدی استراتژیک بخشید، زیرا این کشور جاذبههای عالی کشورش را به گردشگران شناساند. امسال گواتمالا بود که پیشنهاد گردشگری متنوعی با مقاصدی مانند خیابانهای گواتمالا و مناطق طبیعی مانند دریاچه آتیتلان، یکی از پربازدیدترین جاذبههای این کشور را نشان داد. این در حالی است که در سال ۲۰۲۲ جمهوری دومینیکن شریک در برگزاری نمایشگاه فیتور بوده تا فرصتی برای شناساندن جاذبههای گردشگری خود به جهان ایجاد کند. در سال ۲۰۲۲ بیش از ۱۱۱هزار شرکتکننده، بیش از ۶۰۰ غرفهدار و ۷۰ کشور در این نمایشگاه حضور داشتند. شعار سال ۲۰۲۲ این بود: «ما گردشگری هستیم و جهان را در آغوش میگیریم.» فیتور ۲۰۲۳، یک برنامه گسترده جهت تنوع بخشیدن به افراد متخصص در زمینههای مختلف طراحی کرد که در موضوعات تکنولوژی، کروز، ورزش و غیره فعالیت داشته است؛ تا دنیای فناوری، پلتفرمهای گردشگری از دنیای کشتیهای دریایی و دنیای ورزش را گرد هم آورد و آخرین تحولات در جهان گردشگری را ارائه دهد. فیتور استراتژیهای جدیدی را در زمینه گردشگری، ترویج محصولات جدید، مقاصد و اقدامات بازاریابی ارائه میدهد و بر بخشهایی مانند صنعت میهماننوازی، اوقات فراغت و آژانسهای گردشگری تمرکز دارد. این رویداد بینالمللی، به خودی خود یک پلتفرم تجاری عالی است و از طریق جلسات B۲B و سازماندهی بهینه زمان موجود تحقق میپذیرد. در این مناسبت، با توجه به علایق خاص شرکتکنندگان، عرضه و تقاضا شامل غرفهداران و شرکتهای مشترک که محصولات خود را در سراسر جهان تبلیغ میکنند و خریداران بینالمللی، در تماس خواهند بود. فیتور مادرید صدها فرصت تجاری، ایجاد شبکه و پروژههای جدید را در این رویداد پنج روزه ارائه میدهد. نمایشگاه تجاری دارای سطح بالایی از توانایی تصمیمگیری در هر بخش گردشگری است که با حضور مدیران بخشهای مختلف بازاریابی، فروش، تجاری و مشاوره برگزار میشود. در فیتور، غرفهداران فرصتهای خوبی برای ملاقات با متخصصان و کارشناسان برجسته صنعت ارائه میدهند که منجر به ایدههای عالی و پیوندهای تجاری میشود. حضور بیش از ۵۳۰۰ رسانه در فیتور در مادرید گواه این است که این نمایش تا چه اندازه در صنعت گردشگری تبلیغات ایجاد میکند. بنابراین، غرفهدارانی که در نمایشگاه تجاری فیتور شرکت میکنند، میتوانند از پوشش رسانهای برای تبلیغ کسب و کار مربوطه خود استفاده کنند. این نمایشگاه هر ساله متخصصان و کارشناسان برجسته صنعت را از رشتههای مختلف برای به اشتراک گذاشتن و تبادل دانش، تجربیات و نگرانیهای صنعت نوظهور به ارمغان میآورد. ایرانهراسی و وارونه کردن واقعیات در نمایشگاه امسال فیتور، ایران نیز حضور داشت. با توجه به اتفاقات چند ماه اخیر در داخل، تبلیغات منفی چشمگیر رسانههای غربی و تنشهای سیاسی بیندولتی، کاهش تمایل و تقاضای سفر به ایران یک امر قابل پیشبینی بود که منجر به لغو گسترده سفرهای از پیش رزرو شده و رکود سنگین در زنجیره ارزش گردشگری شد و در اظهارات نمایندگان بخش خصوصی و تشکلهای گردشگری نمود یافت.امروز، مقابله عملی و راهبردی با ایرانهراسی و ایجاد تصویر واقعی از ایران مورد توافق همه صاحبنظران است. راهبردی که در سخنرانیهای متعدد متولیان گردشگری بارها منعکس شده است. اما بهنظر میرسد برای خنثیسازی ایرانهراسی، آنطور که باید از سمت متولیان، سیاستهای درخور اجرا نشده است. کاهش چشمگیر تقاضای سفر به ایران از سوی بخش خصوصی حاضر درنمایشگاه منعکس شده است. کارشناسان معتقدند، نمایندگان بازار گردشگری ایران در این نمایشگاه میتوانستند از فرصت حضور کشورهای پیشرو در این حوزه، بهرهبرداری کنند و با الگوگیری از تجربههای سیاستی توریسم این کشورها و همچنین ارتباط برقرارکردن با بخش خصوصی آنها، زمینه احیای جریان توریست خارجی را فراهم کنند. در این راستا، لازم بود از غرفه کشورهایی چون ترکیه، کرهجنوبی، ژاپن، مراکش یا بقیه کشورها بازدید تخصصی به عمل میآوردند تا چشماندازی حقیقی از وضعیت صنعت و چالشهای عمیق پیش روی گردشگری ایران در رقابت با سایر کشورها به دست آورند. بهنظر میرسد در فقدان هرگونه برنامه راهبردی اصولی، تلاشهای پراکنده برای رونق گردشگری ورودی و مقابله با ایرانهراسی معطوف به خبرسازیهای غیرواقعی از فضای بازار، گرهی از مشکلات عمیق بخش خصوصی باز نمیکنند. بر اساس گفتههای برخی فعالان شرکتکننده در نمایشگاه، برآیند تقاضا برای ایران در فیتور۲۰۲۳ کم شده است و برخی از شرکتها مقصد ایران را از پروفایلشان حذف کردهاند. تبلیغات منفی علیه ایران با موضوعات مختلف زیاد شده است و این درحالی است که راهکار عملی و سازندهای در استراتژیهای دیپلماسی بینالمللی برای تغییر اساسی تصویر منفی ذهنی گردشگران از ایران وجود ندارد. طی سالیان گذشته، بخش سیاستگذار گردشگری در موضوع تبلیغات و بازاریابی منفعل بوده و فقدان برنامهریزی بلندمدت کاملا مشهود بوده است و در خصوص نمایشگاهها نه به عنوان سیاستگذار و راهبر که بهعنوان واسطهای برای ساخت غرفهها عمل شده است. علت را شاید بتوان در عدم مطالبهگری مجلس و بخش خصوصی به عنوان نظارتکنندگان بر فعالیتهای دولت جستوجو کرد که موجب بسنده کردن به اقدامات روتین در جهت رفع تکالیف حداقلی و صرفا گزارشدهی داخلی شده است و این درحالی است که بهرهوری و نتایج عملکرد از مهمترین فاکتورهای ارزیابی است. باتوجه به شرایط موجود، صنعت گردشگری ایران در بخش سیاستگذاری و اجرایی نیاز به چابکسازی ساختارها و عملگرایی در چالشها دارد و ادامه ساختار فعلی نه تنها باری از روی دوش حاکمیت و بخش خصوصی برنخواهد داشت بلکه بار اضافی بر بودجههای عمومی کشور در این شرایط سخت اقتصادی خواهد بود. به گزارش دنیای اقتصاد، ظرفیت ایجاد امید و توسعه گردشگری در داخل کشور وجود دارد و متخصصان و منابع انسانی کارآزمودهای هستند که با اشراف به موضوعات میتوانند راهگشای عملکرد مناسب صنعت گردشگری در عرصههای داخلی و بینالمللی باشند. این نکته را باید درنظر داشت که گردشگری یکی از معدود راههای پیش روی ایران برای ایجاد تصویر مثبت مهماننوازی ایرانی و غلبه بر چالشهای متعدد بینالمللی است. بنابراین، با نگاه به موفقیت و شکستهای گذشته و درسهای آموختهشده باید از تکرار انفعال در شرایط بحرانی پرهیز کرد و با بازنگری در استراتژیها، ساختارها و راهکارهای اجرایی چابک، شکست را پلی برای موفقیت قرار داد.