«افغانی» از بهترین‌ها در برابر دلار

پس از آنکه آمریکا و اتحادیه اروپا، طالبان را از دسترسی به میلیاردها دلار ذخایر خارجی محروم کرد، قاچاق دلار از پاکستان به افغانستان باعث شده تا رژیم طالبان تحت فشارهای اقتصادی دوام بیاورد. هر روز میلیون‌ها دلار از پاکستان به افغانستان قاچاق ارز انجام می‌شود؛ اما خروج ارز از پاکستان به کشور همسایه، بحران فراگیر ارزی را برای اسلام‌آباد تشدید می‌کند.
به گفته «محمدظفر پاراچا» - دبیرکل اتحادیه صرافان پاکستان - (که متشکل از ۲۶ نهاد معاملاتی است)، تاجران و قاچاقچیان روزانه ۵ میلیون دلار از مرز پاکستان خارج می‌کنند. این مبلغ، بیشتر از ۱۷ میلیون دلاری است که بانک مرکزی افغانستان به صورت هفتگی به بازار تزریق می‌کند.
روشن شدن وجود این جریان‌های غیرقانونی قاچاق ارز از پاکستان به افغانستان نشان می‌دهد که طالبان پس از پیروزی در سال ۲۰۲۱ چگونه از تحریم‌های اعمال‌شده فرار می‌کند؛ ولی این رویکرد افغانستان برای مواجهه با تحریم‌ها، ذخایر ارزی پاکستان را کاهش می‌دهد و فشار نزولی بر روپیه را با اضافه شدن تقاضای افغانستان به این کشور تشدید می‌کند. به همین دلیل ارزش روپیه به پایین‌ترین سطح سقوط کرده و اقتصاد در آستانه فروپاشی قرار گرفته است.
پاراچا در یک تماس تلفنی توضیح داد که بدون شک ارز قاچاق می‌شود و قاچاق ارز به تجارت سودمندی در کشور تبدیل شده است.
زمانی که طالبان پس از دو دهه در آگوست ۲۰۲۱ موفق شد تا دوباره بر افغانستان مسلط شود، ایالات متحده و اتحادیه اروپا بیش از ۹ میلیارد دلار از ذخایر بانک مرکزی افغانستان را مسدود کردند. این واکنش به بهانه ترس استفاده از منابع برای مقابله با تروریسم انجام شد. با فشار سازمان ملل، آمریکا موافقت کرد تا نیمی از منابع را برای کمک به اقتصاد افغانستان آزاد کند ولی پس از منع کار و تحصیل زنان افغانستانی توسط طالبان، این دسترسی متوقف شد.
با گذشت 17 ماه از سرکار آمدن طالبان، افغانستان در وضعیت وخیمی به سر می‌برد و وضعیت حقوق بشر رو به وخامت می‌گذارد. سازمان ملل هشدار داده که بیش از نیمی از جمعیت در زمستان با گرسنگی شدید مواجه هستند ولی با این وجود پول پاکستان به این رژیم کمک کرده تا از بحران گذر کند.
«خرم شحزاد» - مدیر اجرایی شرکت ه‍سته آلفا بتا (یک شرکت مشاوره مالی در پایتخت تجاری پاکستان) - گفت: افغانستان روزانه به 10 تا ۱۵ میلیون دلار منابع ارزی نیاز دارد که تخمین زده می‌شود نیمی از این نیاز از پاکستان در حال تامین است.
«حسیب نوری» - سخنگوی بانک مرکزی افغانستان - گفت که بانک مرکزی به اندازه کافی از ذخایر دلاری برای حمایت از اقتصاد برخوردار است.
بخشی از منابع مالی افغانستان هم از سازمان ‌ملل می‌رسد. سازمان ملل متحد از سال قبل هر هفته 40 میلیون دلار کمک بشردوستانه به افغانستان ارایه می‌کند که به دلیل عدم دسترسی افغانستان به سیستم بانک‌جهانی، این پول به صورت نقدی به کابل رسیده و تبدیل به افغانی واحد پول ملی این کشور می‌شود. دلارهای سازمان ملل در نهایت به خزانه بانک مرکزی می‌رسد که سازمان ملل برای اظهار نظر در این مورد فوراً پاسخگو نبود.
جمع‌آوری بخشی از تعرفه‌های گمرکی به دلار هم یکی دیگر از منابع مالی رژیم طالبان است.
«تورک فرهادی» - مشاور پیشین صندوق بین‌المللی پول در واشنگتن - گفت: سازمان ملل متحد در واقع با عرضه دلار به بازارها و خرید افغانی، از پول افغانستان حمایت می‌کند. تقاضا برای افغانی در حقیقت توسط سازمان ملل متحد و و قاچاقچیان دلار تامین می‌شود.
افغانی در سال گذشته تا روز دوشنبه ۵.۶ درصد در برابر دلار افزایش داشته است که یکی از بهترین عملکردها در میان ارزهای جهانی است. پول افغانی پس از رسیدن به پایین‌ترین سطح در محدوده ۱۲۴.۲۸ افغانی در برابر دلار در دسامبر ۲۰۲۱، بهبود پیدا کرده و به حدود ۸۹.۹۶ افغانی در ازای هر دلار رسیده است.
روپیه پاکستان ولی در همین بازه زمانی ، ۳۷ درصد در برابر دلار ارزش خود را از دست داده که یکی از بزرگترین کاهش‌ها در برابر دلار در عرصه جهان است. در اواخر ژانویه روپیه پاکستان در یک روز 10 درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داد که بزرگترین کاهش حداقل در دو سال گذشته است؛ زیرا دولت بحران‌زده پاکستان برای دریافت وام از صندوق بین‌المللی پول کنترل خود را بر نرخ ارز کاهش داد. دولت پاکستان با پیامدهای سیل‌های مرگبار، تورم شدید، ناآرامی های سیاسی و کمبود ذخایر خارجی دست به گریبان است. سطح ذخایر ارزی خارجی در هفته منتهی به ۲۷ ژانویه ، به ۳.۰۹ میلیارد دلار کاهش پیدا کرد که پایین ترین رقم ۹ سال اخیر است.
به گفته مقامات در وزارت مالیه افغانستان، قاچاق ارز از پاکستان به افغانستان در اواسط سال گذشته با افزایش صادرات ذغال‌سنگ به پاکستان تشنه انرژی آغاز شد. مقامات طالبان نیز استفاده از روپیه در افغانستان را به عنوان ارز قانونی ممنوع کردند که صادرکنندگان را مجبور به استفاده از دلار به عنوان ارز قانونی و بازگشت آن به کشور میکند. ‌هویت مقامات به دلیل ممنوعیت مصاحبه با رسانه‌ها شناسایی نشد.
«حاجی محمد رسول» یکی از تجاری است که زغال سنگ را به پاکستان صادر می کند. زغال سنگ اصلی ترین صادرات افغانستان است و پاکستان بزرگترین شریک تجاری افغانستان است. او زغال سنگ را به افغانی می خرد و به روپیه می فروشد سپس روپیه را به دلار تبدیل می کند و از طریق سیستم سنتی حواله وجوه به افغانستان می فرستاد.
رسول می‌گوید یافتن دلار در پاکستانی که پول نقد ندارد دشوار است و او به ناچار از بازارهای سیاه نزدیکی مرزها مانند، پیشاور استفاده می کند. خریداران در این بازار ها دلار آزاد را تا ده درصد گرانتر از ارز رسمی خریداری می‌ کنند.
او گفت در شرایطی که طالبان ما را از آوردن روپیه به افغانستان منع کرده است همه همین کار را انجام می دهند.
احمدولی حقمل سخنگوی وزارت مالیه طالبان گفت که طالبان همه را تشویق به آوردن دلار میکند ولی حداکثر انتقال دلار به خارج از کشور را به ۵۰۰۰ دلار کاهش داده است.
پاراچا مشکل را سیاست‌های مهاجرتی و تجاری پاکستان و کنترل‌های مرزی می‌داند. او گفت روزانه هزاران نفر بدون ویزا از مرز عبور می‌کنند و بسیاری از آنها در حال حمل کردن دلار هستند.