خشکسالی گریبان کشاورزی را رها نمی‌کند

سهم بخش خدمات و صنعت از اشتغال کشور افزایش و سهم بخش کشاورزی از آن کاهش یافته است. آمارها نشان می‌دهد که حجم تولیدات بخش کشاورزی در طی هجده سال اخیر به طور متوسط افزایش یافته است. از طرفی، سهم این بخش از اشتغال کشور بجز دو برهه کوتاه روندی نزولی داشته است. به بیان دقیق‌تر، از سال 84 تا سال 99 سهم بخش کشاورزی از اشتغال به طور متوسط کاهش یافته است اما حجم تولیدات این بخش با افزایش روبرو بوده که دلیل آن را می‌توان افزایش بهره‌وری و مکانیزه‌شدن تولید کشاورزی در این برهه زمانی دانست.
با این حال از سال 1400 به بعد، رشد بخش کشاورزی منفی بوده و به طور همزمان سرعت کاهش سهم این بخش از بازار کار نیز افزایش یافته است. به نظر می‌رسد خشکسالی‌های پیاپی در سال‌های اخیر علت اصلی کاهش تولید و به تبع آن کوچ شاغلین بخش کشاورزی به سایر بخش‌ها بوده است.
دوازده میلیون شاغل در بخش خدمات
سهم بخش‌های اقتصادی از بازار کار نشان‌دهنده درصدی از شاغلین است که در هر یک از بخش‌های اقتصادی مشغول به کار هستند. بخش‌های اقتصادی شامل بخش «خدمات»،‌ «صنعت»‌ و «کشاورزی»‌ می‌شود. گزارش‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که بیش از نیمی از شاغلین کشور در بهار سال 1402 در بخش خدمات مشغول به کار بوده‌اند.
به طور دقیق‌تر، سهم بخش خدمات از اشتغال کشور در بهار سال گذشته معادل 51.2 درصد بوده که در بهار امسال به 51.3 درصد رسیده است. در واقع، از میان 24 میلیون نفری که در سن اشتغال قرار دارند، 12 میلیون و 400 هزار نفر در بخش خدمات مشغول به کار اند.
بخش صنعت نیز سهم خود را از بازار اشتغال در بهار سال 1402 افزایش داده است. به طوری که سهم این بخش از کل شاغلین کشور در بهار سال گذشته 32.7 درصد بوده و در بهار امسال 33.1 درصد شده است. به عبارت دیگر، از میان 24 میلیون افراد در سن اشتغال، 8 میلیون نفر از آنان در بخش صنعت مشغول به کار هستند.
کوچ شاغلین بخش کشاورزی به سایر بخش‌های اقتصاد
بررسی‌ها نشان می‌دهد که سهم بخش کشاورزی از بازار کار در بهار امسال کمتر بوده است. در واقع سهم این بخش از اشتغال کل کشور طی هجده سال اخیر بجز دو برهه کوتاه روند کاهشی داشته است. طبق این روند، سهم بخش کشاورزی از اشتغال در بهار سال 84 بیش از 26 درصد بوده که بالاترین سهم این بخش از بازار کار در هجده سال گذشته است. در مقابل، سهم بخش کشاورزی از بازار کار در بهار سال 1402 به 15.5 درصد رسیده که کمترین مقدار در روند هجده ساله است.
همچنین، سهم بخش کشاورزی از اشتغال به طور متوسط از سال 84 تا 99 کاهشی بوده است. از طرفی،‌ متوسط حجم تولیدات کشاورزی در این بازه زمانی روندی صعودی داشته است. بنابراین، بنظر می‌رسد علت کاهش سهم این بخش از کل شاغلین، افزایش بهره‌وری کارکنان بخش کشاورزی به واسطه مکانیزه‌شدن تولیدات از دهه هشتاد به بعد است.
در مقابل، از بهار سال 1400 به بعد، رشد بخش کشاورزی به واسطه خشکسالی‌های مداوم منفی شده و همزمان کاهش سهم بخش کشاورزی از اشتغال شتاب گرفته است. بنابراین به نظر می‌رسد که رکود شکل گرفته در تولید محصولات کشاورزی به واسطه خشکسالی، علت کوچ شاغلین این بخش به سایر بخش‌ها در سال‌های اخیر بوده است.