«اجاره» عامل رکوردزنی تورم در خانه کم‌درآمدها

مرکز آمار شاخص قیمت مصرف‌کننده مربوط به ماه آبان سال جاری را منتشر کرد. در این گزارش شاخص قیمت مصرف‌کننده به تفکیک کالاهای خوراکی و غیرخوراکی برای دهک‌های مختلف آورده شده است. این شاخص وضعیت عمومی کالاها و خدمات مصرفی خانوارها را نشان می‌دهد و بنابراین تغییرات آن نمایانگر نرخ تورم است. در همین رابطه مطابق داده‌های مرکز آمار تورم ماهانه در ابان ماه برابر با 2.1 درصد بوده است. این شاخص در سمت خوراکی ها برابر با 1 درصد و در بخش غیرخوراکی معادل با 2.7 درصد رقم خورده است.
در ادامه اما بررسی قیمت ها به تفکیک دهک های هزینه ای نشان می دهد عمده فشار رشد قیمت بر دوش کم درآمدترها بوده است.
تاثیر بیشتر رشد قیمت‌ بر خانوارهای کم‌درآمد
به طور کلی خانوارهای کشور بر حسب مقدار هزینه به ده گروه تقسیم می‌شوند که هر دهک تورم متفاوتی را تجربه می‌کند، زیرا سبد مصرفی متفاوتی دارد.
نگاهی به تورم دهک‌ها نشان می دهد تورم دهک اول در آبان ماه برابر با 2.3 درصد بوده که بیشترین سطح را در مقایسه با سایر طبقات جامعه داشته است. در مقابل کمترین تورم نیز در خانه پردرآمدتر ها به ثبت رسیده است. طبق داده های مرکزآمار ایران تورم دهک دهم برابر با 2.04 درصد بوده که کمترین سطح را در مقایسه با سایرین داشته است. با توجه به تعریف، دهک اول عموما کم‌درآمدترین دهک جامعه تلقی شده و دهک دهم نیز نماینده طبقه ثروتمند است.
از مهم‌ترین دلایل تفاوت تورم در دهک های مختلف، مغایرت وزن کالاهای مصرفی است. وزن مصرف کالا از سوی مرکز آمار ایران با اعلام سال پایه جدید محاسبه شده و نشان می دهد هر کالا چه ضریب اهمتی را در مصرف خانوارها دارد. در همین رابطه طبق بررسی های آماری عموما سهم خوراکی ها در سبد مصرفی خانوارهای دهک اول نسبت به دهک دهم بالاتر بوده و در مقابل سهم غیرخوراکی ها ضریب پایین تری دارد. به همین علت زمانی که تورم در دهک نخست جامعه رشد می کند نگاه تحلیلگران معطوف به سبدخوراکی هاست. موضوعی که البته در این ماه نتوانست توجیه کننده رفتار تورم در دهک ها باشد.
تورم بالای خوراکی و غیر خوراکی در دهک اول
به طور کلی بررسی های آماری تورم به تفکیک دهک ها در دومین ماه پاییزی نشان دهنده دو موضوع مهم بوده است:
نخست آنکه در تمام دهک‌های جامعه رشد ماهانه قیمت خوراکی ها حداقل 1.5 واحد در صد از تورم غیرخوراکی پایین‌تر بوده است. به این معنا که در این ماه عمده افزایش قیمت را تمام جامعه بیشتر از ناحیه غیرخوراکی لمس کرده تا خوراکی ها.
دوم آن که با افزایش رفاه درآمدی در طبقات بالاتر تورم در هردو سبد خوراکی و غیرخوراکی، پله پله کم تر شده است. برای مثال تورم ماهانه خوراکی ها برای خانوارهای دهک اول برابر با 1.52 درصد بوده و در مقابل تورم این سبد مصرفی در دهک دهم معادل با 0.82 درصد ثبت شده است.
بررسی سبد غیرخوراکی‌ها نیز نشان می‌دهد در ماه آبان بیشترین تورم ماهانه گروه ‌کالایی غیرخوراکی و خدمات برابر با 3.04 درصد و برای دهک اول بوده است. این در حالی است که کمترین تورم ماهانه این کالاها برای دهک دهم و برابر با 2.5 درصد به ثبت رسیده است.
با توجه به اینکه وزن کالاهای غیرخوراکی در سبد ثروتمندترها بیشتر از کم درآمدترها است، این سوال پیش می‌آید که چرا تورم غیر خوراکی دهک اول را بیشتر تحت تاثیر قرار داده است؟ پاسخ به این سوال را باید در اقلام جزئی‌تر مصرف جستجو کرد.
مسکن؛ ریشه گرانی دهک کم درآمد
در بررسی داده های مرکز آمار از تورم مشاهده می شود در سال پایه جدید (سال پایه 1400) وزن هزینه‌های مسکن در سبد مصرفی این خانوارها متفاوت است. طبق ارقام مرکز آمار 39.4 درصد از کل سبد خانوارهای دهک اول را هزینه‌های مسکن تشکیل می‌دهد که نسبت به سبد سایر دهک‌ها بیشترین وزن را دارد. به گزارش اکو ایران،همین موضوع موجب شده تا تورم تجربه شده در دهک اول بیشتر از سایر دهک ها باشد. به عبارت دیگر سهم مسکن از تورم (در داده‌های مرکز آمار منظور از مسکن عمدتا شاخص قمیت اجاره است) در کم درآمد ترین طبقه جامعه بیشترین سطح را داشته و موجب ثبت تورم بالا دراین ماه شده است.