عمان می‌تواند مقر جدید صادرات مجدد ایران باشد؟ این سوال مدت‌هاست اذهان تجار را به خود مشغول کرده است. چراغ سبز مقامات ایرانی برای حضور سرمایه‌گذاران عمانی از یکسو و استقبال عمانی‌ها برای حضور ایرانی‌ها در اقتصادشان از سوی دیگر، حاکی از آن است که پایگاه جدیدی در منطقه برای فعالان اقتصادی درحال راه‌اندازی است. پایگاهی که می‌تواند بر تقویت سیستم انتقال ارزی و تجارت خارجی ایران تاثیرگذار باشد. در همین راستا، اتاق مشترک ایران و عمان به منظور آشنایی بیشتر تجار و سرمایه‌گذاران ایرانی با بازار عمان، در یک همایش به تشریح وضعیت کسب‌وکار، معرفی ظرفیت‌ها و زمینه‌های تجارت و سرمایه‌گذاری در عمان پرداختند. در این نشست اعلام شد که عمان می‌تواند به‌عنوان کشوری برای صادرات مجدد کالاهای ایرانی معرفی شود. این کشور به‌دلیل عضویت در سازمان تجارت جهانی با بسیاری از کشورهایی که ایران به‌دلیل سیاسی قادر به ارتباط با آنها نیست، در ارتباط است. از این‌رو، می‌توان به‌عنوان مقر جدید صادرات مجدد کالاهای ایرانی، روی این کشور حساب باز کرد. اواخر تیر امسال نیز وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران در سفری به عمان در دیدار با وزیر حمل‌و‌نقل و ارتباطات و وزیر صنعت و تجارت عمان بر توسعه روابط سیاسی و اقتصادی دوطرفه تاکید کرده است. «فعال‌سازی موافقت‌نامه عشق‌آباد»، «آمادگی ایران برای ارائه تسهیلات به سرمایه‌گذاران و بازرگانان عمانی»، «رایزنی برای دسترسی به بازارهای آسیای میانه و آفریقا» و «آمادگی برای برگزاری هجدهمین اجلاس کمیسیون مشترک ایران و عمان» از مهم‌ترین سرفصل‌های مذاکره و گفت‌وگوی سیاست‌گذاران ایرانی و عمانی در دیدار اخیر بوده است.
تجارت با عمان
نگاهی به تجارت خارجی ایران و عمان در سال ۹۷ نشان می‌دهد این کشور خریدار ۷۲۹ میلیون دلار کالای ایرانی بود و در ازای آن ۴۳۳ میلیون دلار کالا به ایران صادر کرد. در مجموع حجم مبادلات تجاری با عمان یک میلیارد و ۱۶۱ میلیون دلار بوده و تراز تجاری نیز مثبت ۲۹۶میلیون دلار و به نفع ایران است. عمان تنها کشور همسایه ایران است که در سال ۹۷ هم در صادرات به ایران و هم در واردات از ایران رشد ارزشی داشته است. البته به گفته تجار فعال در این بازار، راه طولانی برای جایگزینی عمان در پیش است. حتی روایات آماری نیز چنین موضوعی را تایید می‌کند. امارات همچنان از شرکای اصلی ایران است. آمارهای سال ۹۷ حکایت از آن دارد که صادرات به امارات ۵ میلیارد و ۹۵۵ میلیون دلار و واردات از این کشور ۶ میلیارد و ۵۶۷ میلیون دلار بوده است. البته در آخرین آمار منتشر شده از سوی گمرک، صادرات به امارات در ۵ ماه منتهی به مرداد افت بیش از یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلاری نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است (در پنج ماه منتهی به مرداد ۹۷ ارزش صادرات به امارات ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار بوده، درحالی‌که در پنج ماه منتهی به مرداد ۹۸ میزان صادرات یک میلیارد و ۶۶۷ میلیون دلار ثبت شده است)، اما همچنان ارزش صادرات ایران به امارات قابل قیاس با صادرات به عمان نیست. البته در واردات شاهد رشد ارزشی نسبت به مرداد ۹۷ بوده‌ایم (در مرداد ۹۷ معادل ۲ میلیارد و ۶۶۸ میلیون دلار واردات از امارات ثبت شده و در مرداد ۹۸ این رقم به ۳ میلیارد و ۴۰ میلیون دلار رسیده است).
استفاده از ظرفیت‌ها
اگرچه فاصله تجارت ایران و عمان با تجارت ایران و امارات زیاد است، اما تجار ایرانی در صدد گشودن درهای تجارت با این کشور هستند. در نشست معرفی ظرفیت‌های تجاری در عمان محسن ضرابی، رئیس اتاق مشترک ایران و عمان تاکید کرد: برای آشنایی بیشتر تجار و سرمایه‌گذاران ایرانی با بازار عمان تصمیم گرفتیم، جلسه‌ای ترتیب دهیم و از تشکل‌های تخصصی علاقه‌مند به حضور در بازار عمان دعوت کنیم تا با محیط کسب‌وکار، مشوق‌ها و قوانین تجاری این کشور بیشتر آشنا شوند. براساس گزارش اتاق ایران، این فعال اقتصادی، روابط سیاسی ایران و عمان را از سال‌ها قبل در حد عالی و مطلوب دانست و گفت: انتظار می‌رود در چنین وضعیتی، روابط اقتصادی دو کشور نیز روند صعودی داشته باشد. هرچند متاسفانه آن‌طور که باید، نتوانسته‌ایم از ظرفیت‌های اقتصادی دو کشور بهره ببریم.
او به وضعیت تجارت بین دو کشور اشاره و تصریح کرد: در سال ۹۲ حجم صادرات ایران به عمان بالغ بر ۱۴۶ میلیون دلار بوده که خوشبختانه با تلاش‌های اتاق مشترک در سال ۹۷ این رقم به ۷۲۹ میلیون دلار رسیده است. ضرابی از تدوین نقشه راهی برای توسعه تجارت بین ایران و عمان از سوی اتاق مشترک در سال ۹۲ خبر داد و گفت: در آن سال با توجه به آمارهای موجود تصمیم گرفتیم، مشکلات و موانعی را که بر سر راه مناسبات بین ایران و عمان بود شناسایی کنیم و با ارائه راهکار برای هر کدام، زمینه توسعه روابط اقتصادی بین دو کشور را مهیا سازیم. خوشبختانه امروز روادید با هزینه کم و با سرعت بالاتری برای تجار ایرانی صادر می‌شود. همچنین خط‌مستقیم کشتیرانی بین چند بندر ایران و عمان و خط هوایی مستقیم بین تعدادی از شهرهای دو کشور برقرار است. رئیس اتاق مشترک ایران و عمان اشاره‌ای هم به وضعیت واردات ایران از عمان داشت. براساس آنچه گفته شد در سال ۹۲ میزان واردات ایران از این کشور ۷۵ میلیون دلار بوده که در سال ۹۷ به ۴۳۳ میلیون دلار رسیده است. در مجموع حجم تجارت ایران و عمان در سال ۹۷ به بیش از یک میلیارد دلار می‌رسد. وی در ادامه به روابط سیاسی این کشور با کشورهای مختلف دنیا اشاره و عمان را پایگاه خوبی برای صادرات مجدد کالا به‌ویژه در شرایط تحریمی حاکم بر ایران معرفی کرد. به اعتقاد او عمان به‌دلیل عضویت در سازمان جهانی تجارت و داشتن موافقت‌نامه تجارت آزاد با بسیاری از کشورهایی که به‌دلیل سیاسی قادر به ارتباط با آنها نیستیم، می‌تواند محل خوبی برای صادرات مجدد کالاهای ایرانی به بازارهای مختلف دنیا باشد. ضرابی اظهار کرد: برای ورود به این بازار بهترین راه، حضور در ۸ نمایشگاه تخصصی است که به همت دولت عمان برگزار می‌شود. همچنین زمینه‌های سرمایه‌گذاری در این کشور نیز مهیا شده است. طی مذاکراتی که بین مقامات دولتی دو کشور انجام شده، ایرانی‌ها می‌توانند با احراز شرایطی مشخص در سرزمین اصلی یا مناطق آزاد عمان سرمایه‌گذاری کنند. درحال‌حاضر، در مناطق آزاد می‌توان با ۱۰۰ درصد سهام خارجی، وارد شد؛ این مشوق از ژانویه ۲۰۲۰ در سرزمین اصلی نیز اجرا خواهد شد.
در ادامه آرزو جمالی، دبیر اتاق مشترک ایران و عمان به تشریح چارچوب‌های مالیاتی، گمرکی، ثبت شرکت در مناطق آزاد، شهرک‌های صنعتی و سرزمین اصلی و شیوه‌های سرمایه‌گذاری، پرداخت. براساس اظهارات او سهم ایران از کل واردات بازار عمان ۶/ ۳ درصد است که می‌تواند تا ۱۰ درصد نیز افزایش پیدا کند. عمده کالاهایی که از ایران به عمان صادر می‌شود شامل صنایع پایین‌دستی نفت، قیر، آهن، فولاد، مصالح ساختمانی، موادغذایی، میوه و محصولات کشاورزی می‌شود. انواع محصولات وارداتی از عمان هم قطعات یدکی، سنگ‌های قیمتی، محصولات دارویی و در گذشته انواع خودرو بوده است. جمالی در ادامه سه منطقه آزاد صحار، صلاله و دقوم را ویژه سرمایه‌گذاری دانست.
