تهدید فناورانه بازار کار

در نتیجه ضروری است تا هرچه زودتر ساختارهای حمایتی مناسبی برای خنثی کردن اثرات فراگیری این فناوری روی گروه‌های آسیب‌پذیرتر کارگران ایجاد شود. این صندوق تاکید کرده‌ است که اثرات ذکرشده برای اقتصاد کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته بسیار محسوس‌تر خواهد بود و حتی می‌تواند تا ۶۰ درصد مشاغل را تحت تاثیر قرار دهد. با این وجود، محدودیت‌های زیرساختی و تخصصی کشورهای در حال توسعه، احتمالا اجازه نمی‌دهد که مشاغل در این کشورها آن‌چنان‌که باید از فواید و پیشرفت‌های هوش مصنوعی منتفع شوند و همین امر به عمیق شدن شکاف دیجیتال و افزایش نابرابری میان ملت‌ها دامن خواهد زد.
جدیت مساله برای کشورهای توسعه‌یافته
قرار گرفتن بشر در آستانه یک انقلاب فناورانه باعث شده است تا زمینه برای ایجاد جهشی چشمگیر در بهره‌وری و توسعه جهانی فراهم شود و تولیدکنندگان سراسر جهان، بتوانند وضعیت درآمدی کسب‌وکارهایشان را بهبود دهند. با این حال این تهدید نیز وجود دارد که این فناوری پیشرفته که حالا در برخی زمینه‌ها از توانمندی‌های انسانی پیشی گرفته است، در برخی موارد جایگزین نیروی کار انسانی شود و به تعمیق نابرابری بینجامد. نتیجه این دوگانگی آن است که همزمان با اوج‌گیری هیجان ناشی از این تحولات، زنگ هشدارهایی نیز به صدا درآمده‌اند و مدیران را بر آن داشته تا پیش از قرار گرفتن اقتصاد جهانی در معرض یک بحران تازه، تمهیدات لازم را برای مقابله با دشوارهای احتمالی بیندیشند.
کریستالینا جورجیوا، رئیس‌ صندوق بین‌المللی پول، در گزارشی تحلیلی که به تازگی منتشر شده، به بررسی اثرات بالقوه توسعه هوش مصنوعی روی بازار کار و مشاغل پرداخته است. اگرچه در بسیاری از پژوهش‌های اخیر پیش‌بینی شده است که به زودی هوش مصنوعی جای نیروی کار انسانی را خواهد گرفت؛ اما همچنان در بسیاری موارد، اثرات فراگیری این فناوری صرفا معطوف به تکمیل و بهبود عملکرد نیروی انسانی است. حالا صندوق بین‌المللی پول با در نظر گرفتن هر دو مدل از این اثرات، تلاش کرده است اقتصاد و بازار کار کشورهای مختلف را در سایه توسعه این فناوری مورد بررسی قرار دهد.
نتایج بررسی‌های این صندوق نشان داد که در مجموع ۴۰درصد از انواع مشاغل در سراسر جهان تحت تاثیر توسعه این فناوری قرار خواهند گرفت. پیش از این اتوماسیون و فناوری اطلاعات، بسیاری از کارهای روتین را عهده‌دار شده بود؛ اما حالا هوش مصنوعی برای تصاحب بخش‌های انسانی‌تری از مشاغل خیز برداشته است و حتی آن دسته از موقعیت‌های شغلی را که نیاز به دقت و تحلیل دارند و در دسته مشاغل تخصصی قرار می‌گیرند نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. با تمام اینها، پیش‌بینی می‌شود اثرات هوش مصنوعی بر مشاغل در کشورهایی که اقتصاد پیشرفته و قدرتمندی دارند، بسیار محسوس‌تر از کشورهای درحال توسعه و میانگین جهانی باشد.
از نگاه صندوق بین‌المللی پول، سهم مشاغلی که در کشورهای توسعه‌یافته از توسعه هوش مصنوعی متاثر می‌شوند، احتمالا تا ۶۰درصد باشد. پیش‌بینی این صندوق آن است که تقریبا در نیمی‌ از این مشاغل، اثرگذاری یکپارچه‌سازی هوش مصنوعی در قالب بهره‌مندی از مزایا و بهبود بهره‌وری ظهور کند و همزمان در نیمی دیگر، با عهده‌دار شدن وظایف کلیدی که پیش‌تر توسط انسان‌ها انجام می‌شد، به کاهش میل کارفرمایان به استخدام افراد و همچنین کاهش درآمد نیروهای کار بینجامد. با نگاهی افراطی، توسعه این فناوری در برخی موارد حتی می‌تواند به حذف کامل برخی مشاغل بینجامد. در سمت مقابل، شرایط برای کشورهای درحال توسعه و کم‌درآمد تا حدی متفاوت خواهد بود و میزان اثر پذیرفتن آن به ترتیب ۴۰ و ۲۶درصد برآورد شده است.
تشدید نابرابری‌های درآمدی
اگرچه در بخش ابتدایی این گزارش بر افزایش شکاف درآمدی ملل تاکید شده، اما در بخش دیگر نیز آمده است که فراگیری هوش مصنوعی حتی می‌تواند باعث ایجاد نابرابری‌های ثروت و درآمدی درون کشورها نیز شود. این قطبی‌سازی از میزان مهارت نیروهای کار در بهره‌گیری از فواید هوش مصنوعی برای بهبود عملکرد شغلی آنها نشأت می‌گیرد. افرادی که توانایی لازم برای بهبود کارآیی شغلی خود از طریق فناوری‌های جدید را داشته باشند، به احتمال زیاد می‌توانند به حقوق دریافتی بالاتری برسند؛ درحالی‌که گروه‌های دیگر، می‌توانند به‌طور کلی از این قافله جا بمانند و به تدریج حذف شوند. در این پژوهش تاکید شده است که هوش مصنوعی به نیروهای کم‌تجربه کمک می‌کند با سرعت و کارآیی بیشتری وظایف خود را انجام دهند. نیروهای جوان، به واسطه آشنایی بیشتر با ابزارهای فناورانه جدید، بهتر می‌توانند شرایط پیش‌آمده از مواجهه با هوش مصنوعی را مدیریت کنند و از آن به نفع خود بهره ببرند. درحالی‌که نیروهای مسن، برای تطبیق با شرایط جدید کار سختی پیش رو خواهند داشت.

در بیشتر سناریو‌های تعریف‌شده برای توسعه هوش مصنوعی، نتیجه بررسی‌ها آن بود که با گسترش این فناوری، نابرابری‌های بیشتر خواهد شد. همین باعث شده است که جورجیوا در تحلیل خود، بر لزوم آمادگی سیاستگذاران کشورها برای مواجهه با این پدیده تاکید کند و درباره احتمال بالاگرفتن تنش‌های اجتماعی در نتیجه نابرابری‌های حاصل از فراگیری‌ این فناوری هشدار دهد. پیش‌تر در ماه مارس گلدمن ساکس، بزرگ‌ترین بانک سرمایه‌گذاری جهان، در گزارشی اعلام کرده بود که هوش مصنوعی می‌تواند بیش از ۳۰۰میلیون شغل را مختل کند.
صندوق بین‌المللی پول در گزارش اخیر خود با هدف کمک به کشورها برای تطبیق بهتر با این تحولات و تدوین سیاست‌های مناسب، شاخصی با عنوان «شاخص آمادگی هوش مصنوعی» را توسعه داده است. این شاخص، میزان آمادگی کشورها را در زمینه‌های مختلفی مانند زیرساخت دیجیتال، ظرفیت‌های انسانی، بازار شغلی، نوآوری، یکپارچگی اقتصادی و قوانین مقررات و... مورد ارزیابی قرار می‌دهد. این صندوق با استفاده از شاخص تعریف‌شده، آمادگی 125کشور مختلف جهان برای مواجهه با هوش مصنوعی را مورد ارزیابی قرار داد. نتایج این بررسی نشان داد که کشورهای ثروتمندتر گرایش بیشتری به تجهیز ساختارهای مختلف با این فناوری نوظهور دارند. در این میان، کشورهای سنگاپور، ایالات متحده آمریکا و دانمارک توانستند بیشترین امتیاز را در این شاخص کسب کنند.
به گزارش دنیای اقتصاد، این نهاد پولی در بخش پایانی گزارش خود تصریح کرده است که نظر به رده‌بندی انجام‌شده توسط این شاخص، کشورهای توسعه‌یافته باید نوآوری و یکپارچه‌سازی با هوش مصنوعی را در اولویت قرار دهند. درحالی‌که کشورهای در حال توسعه، بهتر است فعلا بر تدوین و تقویت چارچوب‌ها و مقرراتی که به کنترل بهتر توسعه این فناوری می‌انجامد، تمرکز کنند. این سیاست درباره کشورهای درحال توسعه می‌تواند با سرمایه‌گذاری بیشتر روی زیرساخت‌های دیجیتال و تقویت مهار‌ت‌های فناورانه نیروهای کار عملی شود. در پیش گرفتن چنین رویکردی از سوی کشورها، متضمن آن است که جهان در سایه فراگیر شدن هوش مصنوعی، بتواند اعتماد عمومی قابل‌اتکایی کسب کند.
انتشار این گزارش تحلیلی در حالی انجام شده است که رهبران سیاسی دنیا، اکنون در مجمع جهانی اقتصاد در داووس گردهم‌آمده‌اند و قرار است به بررسی مسائل ژئوپلیتیک، تغییرات اقلیمی و تحولات جهانی در سایه گسترش هوش مصنوعی بپردازند.