بازار کار به کام «خانم دکتر‌ها» نیست

مرکز آمار اخیرا اطلاعاتی را در خصوص وضعیت فرهنگی و اجتماعی ایرانیان در سال 1402 منتشر کرده است. بر اساس این آمارها، نرخ بیکاری زنان دانشجو و فارغ‌التحصیل دانشگاهی در سال گذشته به طور کلی نسبت به سال 1401 کاهش یافته است اما همچنان به مراتب سطح بالاتری در مقایسه با نرخ بیکاری کل کشور دارد.
همچنین، بررسی‌های بیشتر حاکی از آن است که وضعیت بیکاری زنان دانشجو و فارغ‌التحصیل دانشگاهی در تمام مقاطع تحصیلی یکسان نیست. برای مثال، نرخ بیکاری زنان در مقاطع کاردانی و دکتری بالاتر رفته در حالی که این نسبت برای زنان دانشجو یا فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد با کاهش روبرو بوده است.
نگاهی کوتاه به وضعیت بازار کار دانشگاهیان
داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که به طور کلی، نرخ بیکاری دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در سال گذشته 11.8 درصد بوده است. این نرخ نسبت به سال 1401 کمتر شده اما همچنان با نرخ بیکاری کل کشور در سال گذشته که حدودا 8 درصد بوده، اختلاف زیادی دارد.
نرخ بیکاری، یکی از شاخص‌های اصلی بازار کار است که نشان می‌دهد از هر 100 نفری که به صورت فعال در بازار کار حضور دارد، چند درصد بیکاراند. تعریف بیکاری از نظر مرکز آمار نیز اهمیت دارد چرا که «شغل‌نداشتن»‌ به تنهایی باعث بیکار شمردن افراد نمی‌شود. در واقع، تنها افرادی مشمول عنوان بیکار می‌شوند که شغل نداشته باشند اما متمایل به کار کردن باشند یا دنبال شغل بگردند. بنابراین، دلسردشدگان از بازار کار، بیکار شمرده نمی‌شوند.
وضعیت بیکاری زنان تحصیلکرده
نرخ بیکاری زنان دانشجو یا فارغ‌التحصیل دانشگاهی از 21.9 درصد به 20.5 درصد در سال گذشته کاهش یافته اما همچنان فاصله زیادی با میانگین نرخ بیکاری در کل جامعه دارد. به بیان دیگر، در سال گذشته از هر 100 زن دانشجو یا فارغ‌التحصیل دانشگاهی فعال در بازار کار، 20 زن بیکار بوده است. این وضعیت در مقاطع مختلف تحصیلی، متفاوت است.
برای مثال، بالاترین نرخ بیکاری زنان دانشجو و فارغ‌التحصیل دانشگاهی، 23.2 درصد و مربوط به مقطع کارشناسی است. البته، این نرخ نسبت به سال 1401 کاهش یافته است. نرخ بیکاری زنان در مقطع کارشناسی ارشد نیز نسبت به سال 1401 نزولی بوده است.
به گزارش اکوایران،نکته جالب توجه این است که اگر چه نرخ بیکاری زنان دارای دکترا یا مدارک بالاتر نسبت به سایر مقاطع تحصیلی کمتر است اما این نرخ در مقایسه با سال 1401 افزایش یافته است. به بیان دقیق‌تر، نرخ بیکاری این گروه از زنان از 3.3 درصد به 6.3 درصد رسیده است. به همین ترتیب، نرخ بیکاری زنان دانشجو یا فارغ‌التحصیل مقطع کاردانی نیز بالا رفته و به بالای 20 درصد رسیده است. برای درک بهتر از چرایی این رخداد، باید نرخ مشارکت این گروه از زنان نیز مورد بررسی قرار گیرد اما برداشتی که می‌توان از نرخ بیکاری به تنهایی داشت حاکی از آن است که احتمالا فرصت‌های شغلی کمتری برای زنان با تخصص خیلی بالا (دکتری) و تخصص پایین (کاردانی) ایجاد شده است.