با وجود ممنوعیت واردات پوشاک، بازار ایران همچنان در تسخیر پوشاک قاچاق و استوک خارجی است؛ معضلی که به گفته فعالان صنعت، سالانه میلیاردها دلار از دست تولیدکنندگان داخلی خارج می‌کند و صنعت نساجی کشور را در آستانه بحران عمیق‌تری قرار داده است...
با وجود ممنوعیت واردات رسمی پوشاک طی سال‌های اخیر و اجرای تبصره ۴ماده ۱۸برای مقابله با کالای قاچاق، بازار ایران همچنان پر از پوشاک خارجی است که برچسب «ساخت ایران» ندارند. این در حالی است که بر اساس قانون، چنین کالاهایی قاچاق محسوب می‌شوند. طبق برآوردها، حجم واقعی قاچاق پوشاک در کشور حتی ممکن است تا دو برابر آمار رسمی و حدود سه میلیارد دلار در سال برسد؛ عددی که نیمی از بازار حدوداً هفت میلیارد دلاری پوشاک ایران را در اختیار گرفته و صنعت نساجی داخلی را در تنگنا قرار داده است. قاچاق گسترده پوشاک، مثل یک زخم کهنه، از سال‌ها پیش بر پیکر صنعت نساجی کشور سنگینی می‌کند؛ بحرانی که حتی در زمان قانونی بودن واردات به دلیل تعرفه‌های بالا وجود داشت، اما حالا با ممنوعیت کامل، ابعادش گسترده‌تر شده است. نبود نظارت جدی در مبادی ورودی و فروشگاه‌های فیزیکی و آنلاین، باعث شده سهم بازار داخلی از دست تولیدکنندگان بومی خارج شود. این در حالی است که اگر این بازار چند میلیارد دلاری در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار گیرد، نه تنها بخش پوشاک، بلکه زنجیره بالادستی نساجی شامل تولید نخ، پارچه و الیاف هم جان تازه‌ای خواهد گرفت. با این حال، صنعت نساجی و پوشاک ایران فقط با مشکل قاچاق دست‌وپنجه نرم نمی‌کند. فرسودگی تجهیزات، کمبود نیروی کار ماهر، تولید در مقیاس کوچک و قدرت خرید پایین مردم، همگی دست به دست هم داده‌اند تا این صنعت که زمانی سهم مهمی در اقتصاد داشت، امروز به حاشیه رانده شود. در شرایطی که کشورهای رقیب مثل بنگلادش و ترکیه سهم بزرگی از صادرات پوشاک جهان را به خود اختصاص داده‌اند، صادرات ایران به حدود ۷۰تا ۸۰میلیون دلار در سال محدود شده است؛ زنگ خطری جدی که نشان می‌دهد برای نجات این صنعت، مقابله با قاچاق تنها کافی نیست و نیاز به رویکردی جامع و حمایتی عمیق‌تر احساس می‌شود. در همین راستا سعید جلالی قدیری، دبیر اتحادیه تولید و صادرات پوشاک ایران به رشد قابل توجه فروش‌های آنلاین برندهای داخلی اشاره می‌کند که این روزها بسیار رایج شده است، اما این پرسش را مطرح می‌سازد که آیا این برندها توانسته‌اند در برابر رقابت سنگین با برندهای خارجی موفق باشند یا خیر. او با استناد به گزارش‌هایی در خصوص قاچاق پوشاک و واردات گسترده کالاهای استوک، معتقد است این شرایط نه‌تنها کمکی به بهبود بازار نکرده، بلکه باعث شده همچنان سهم عمده‌ای از بازار در اختیار پوشاک قاچاق قرار گیرد. به گفته وی، بازار پوشاک ایران بازاری به شدت رقابتی است؛ به‌طوری که بیش از ۱۰۰هزار تولیدکننده و حدود ۲۵۰هزار فروشگاه مجازی در آن فعالیت می‌کنند. با وجود این، مردم به دلیل مشکلات اقتصادی و کاهش قدرت خرید، اغلب به خرید کالاهای استوک خارجی روی می‌آورند. جلالی قدیری توضیح می‌دهد که در یک دهه گذشته، قیمت تولیدات داخلی متناسب با تورم افزایش نیافته است؛ به عنوان مثال، قیمت یک تیشرت معمولی از حدود ۱۰۰هزار تومان به ۳۰۰تا ۴۰۰هزار تومان رسیده که این میزان افزایش با نرخ تورم هم‌خوانی ندارد. در مقابل، کالاهای استوک خارجی با قیمت‌هایی بین ۳۰تا ۴۰هزار تومان، از نظر کیفیت و قیمت توانسته‌اند در بازار رقابت کنند. او ریشه این مشکل را نه در کیفیت پایین تولید داخلی، بلکه در ضعف قوانین، نبود حمایت از حقوق مالکیت معنوی و ناکارآمدی در کنترل مرزها و مقابله با قاچاق می‌داند. جلالی قدیری همچنین تأکید می‌کند که از نظر فرهنگی نیز مردم تمایل بیشتری به خرید پوشاک خارجی حتی اگر استوک باشد دارند؛ مسئله‌ای که ناشی از ضعف در برندسازی و تبلیغات مؤثر داخلی است. به گزارش اکوایران،به اعتقاد او، نهادهای مسئول در ترویج برندهای ایرانی عملکرد موفقی نداشته‌اند و نبود نظارت کافی بر نحوه تبلیغات نیز بر این وضعیت دامن زده است. وی در پایان با اشاره به شرایط اقتصادی دشوار و شدت گرفتن قاچاق، تأکید می‌کند که وضعیت کنونی صنعت پوشاک حتی بحرانی‌تر از دوران جنگ است و برای تقویت این صنعت نیازمند توجه و اقدامات فوری و همه‌جانبه هستیم.
