اگر می‌توانی مرا بگیر

در تاریخ ۲۷ اوت انویدیا بار دیگر مراسم فصلی همیشگی خود را برگزار کرد؛ مراسمی فراتر از انتظارات بازار. تحلیلگران پیش‌بینی کرده بودند این شرکت در سه‌ماهه منتهی به ژوئیه حدود ۴۶‌میلیارد دلار تراشه بفروشد، اما رقم واقعی به حدود ۴۷‌میلیارد دلار رسید. تازه‌ترین پردازنده‌های گرافیکی سری بلک‌ول Blackwell انویدیا که به دلیل توان بی‌رقیب در پردازش داده‌ها مورد توجه مدل‌سازان هوش مصنوعی قرار گرفته‌اند، به‌سرعت فروش می‌روند. همین‌طور ابر‌تراشه‌های سری GB این شرکت که ترکیبی از دو Blackwell و یک پردازنده همه‌منظوره هستند. احتمالا انویدیا بیش از ۶۰۰ هزار تراشه بلک‌ول و تقریبا همین تعداد GB فروخته است؛ یعنی ۲۰ درصد بیشتر از فصل قبل که در مجموع نزدیک به ۶۰ درصد درآمد کل شرکت را تشکیل می‌دهد. این شرکت در مسیر فروش ۲.۷‌میلیون Blackwell و ۲.۴‌میلیون GB در سال جاری قرار دارد.
به گزارش اکونومیست، سرمایه‌گذاران خوش‌بین در وال‌استریت اکنون بر این باورند که قهرمان تراشه‌سازی آمریکا به‌زودی می‌تواند به ارزش ۵ تریلیون دلار برسد؛ آن‌ هم تنها پس از اینکه در ماه ژوئیه به نخستین شرکت ۴ تریلیون دلاری جهان تبدیل شد. بسیاری از تحلیلگران نفس‌زنان آن را «غیرقابل توقف» توصیف می‌کنند. اما درست در همین نقطه انویدیا با مانعی روبه‌روست که سال‌ها است تغییر چندانی نکرده؛ شبکه برق آمریکا.
به‌طور سنتی انرژی محدودیتی برای صنعت محاسباتی محسوب نمی‌شد. حتی وقتی ترافیک اینترنت در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ بار پردازشی مراکز داده جهان را ۹ برابر کرد، مصرف برق کل آنها ثابت باقی ماند. هر نسل از تراشه‌ها کارآمدتر از نسل پیش بود. اما هوش مصنوعی این روند را معکوس کرده است. یک واحد محاسباتی معمولی در مرکز داده (رک) حدود ۱۲ کیلووات برق مصرف می‌کند، در حالی‌که یک ماژول هوش مصنوعی معادل برای آموزش مدل‌های زبانی بزرگ مثل ChatGPT به ۸۰ کیلووات نیاز دارد و هنگام پاسخ‌گویی به کاربران حدود ۴۰ کیلووات. تراشه‌های سریع‌تر مصرف بیشتری هم دارند.
تراشه‌های انویدیا همان‌طور که انتظار می‌رود، سریع‌ترین هستند. یک تراشه بلک‌ول به تنهایی یک کیلووات برق نیاز دارد؛ سه برابر بیشتر از نسل قبلی یعنی‌ هاپر (Hopper) و هر رک شامل ده‌ها تراشه است. ماژول‌های GB که انویدیا عرضه می‌کند، با ۳۶ ابر‌تراشه بلک‌ول ۷۲ و ۳۶ پردازنده همه‌منظوره بسته‌بندی شده و در مجموع با ۱۳۲ کیلووات کار می‌کنند. سیستم‌های خنک‌کننده ثانویه برای جلوگیری از داغ شدن تراشه‌ها می‌توانند ۱۶۰ کیلووات دیگر به مصرف هر رک اضافه کنند.
اگر همه را با هم جمع کنیم، رقم سرسام‌آوری به دست می‌آید. تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند بین فوریه ۲۰۲۴ تا فوریه ۲۰۲۶ انویدیا حدود ۶‌میلیون بلک‌ول و ۵.۵میلیون GB خواهد فروخت. اگر فرض کنیم نیمی از آنها در آمریکا نصب و با حداکثر ظرفیت استفاده شوند، تقاضای برق این کشور ۲۵ گیگاوات افزایش خواهد یافت؛ یعنی تقریبا دو برابر کل ظرفیت نیروگاه‌هایی که آمریکا در سال ۲۰۲۲ اضافه کرده و تقریبا برابر با ۲۷ گیگاواتی که در ۲۰۲۳ به شبکه افزوده شد. این برآورد حتی تراشه‌های نسل بعدی Rubin یا محصولات مشابه AMD و سایر مصرف‌کنندگان انرژی همچون خودروهای برقی را در نظر نمی‌گیرد.
یک نظرسنجی جهانی اخیر از مدیران مراکز داده توسط شرکت اشنایدر الکتریک (تولیدکننده تجهیزات مدیریت انرژی) نشان داد که دسترسی به برق و ظرفیت انتقال تقریبا مهم‌ترین دغدغه آن‌هاست؛ حتی مهم‌تر از دسترسی به GPUهای پرتقاضا. کارگزاری برنستین پیش‌بینی کرده است که تا سال ۲۰۳۰ اگر تراشه‌ها کارآمدتر شوند آمریکا با کمبود ۱۷ گیگاوات برق روبه‌رو می‌شود و اگر نشوند این شکاف به ۶۲ گیگاوات می‌رسد. بانک مورگان استنلی هم این رقم را تا ۲۰۲۸ حدود ۴۵ گیگاوات تخمین می‌زند.
به بیان دیگر اگر شرکت‌های برق آمریکا شتاب نگیرند فروش تراشه‌ها می‌تواند متوقف شود یا تراشه‌های فروخته‌شده بلااستفاده بمانند. در سناریوی دوم سود غول‌های هوش مصنوعی مانند آلفابت و مایکروسافت که ‌میلیاردها دلار صرف GPU می‌کنند تحت فشار قرار می‌گیرد. در سناریوی اول خود انویدیا آسیب می‌بیند. هیچ‌یک از این احتمالات فعلا در ارزش‌گذاری نجومی این شرکت‌ها منعکس نشده است؛ گویی فرض بر این است که شرکت‌های برق آمریکا حتما پا به پای تقاضا پیش خواهند رفت.
بخش انرژی آمریکا کم‌کم از خواب طولانی بیرون آمده است؛ دوره‌ای که ظرفیت تولید سالانه فقط با درصدی اندک رشد می‌کرد. بین سال ۲۰۲۲ زمانی که چت‌جی‌پی‌تی جرقه انفجار هوش مصنوعی را زد تا ژوئن امسال مجموع سرمایه‌گذاری ۵۰ شرکت بزرگ برق فهرست‌شده در بورس آمریکا ۳۰ درصد افزایش یافته و به ۱۸۸‌میلیارد دلار رسیده است؛ یعنی رشد مرکب سالانه حدود ۷ درصد (با تعدیل تورمی). به گفته S&P Global این شرکت‌ها برنامه دارند ۱۲۳ گیگاوات ظرفیت جدید نیروگاهی به شبکه اضافه کنند؛ افزایشی بر ظرفیت کنونی ۵۶۵ گیگاوات. فروشندگان تجهیزات برقی مانند اشنایدر الکتریک هم می‌گویند سرعت فروش در آمریکا به‌شدت افزایش یافته است.
نگرانی‌های کنونی
با این حال دلایل زیادی برای احتیاط وجود دارد. مدیران صنعت برق که عادت به اداره کسب‌وکارهای پرشتاب ندارند ممکن است در این مسیر دچار لغزش شوند. با وجود برنامه‌های جاه‌طلبانه ظرفیت جدیدی که عملا در دست ساخت دارند تنها ۲۱ گیگاوات است. حتی اگر بخواهند نیروگاه‌های بیشتری بسازند احتمالا در تجهیز آنها به مشکل برمی‌خورند. تولیدکنندگان تجهیزات نیز عجله‌ای برای افزایش ظرفیت تولید ندارند. صد شرکت بزرگ تولیدکننده تجهیزات برقی جهان از سال ۲۰۲۲ تاکنون (با تعدیل تورمی) هر سال به‌طور متوسط ۳درصد از سرمایه‌گذاری‌های خود کاسته‌اند؛ روندی که می‌تواند به افزایش قیمت تجهیزات و گران‌تر شدن آنها به دلیل تعرفه‌ها منجر شود.
تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند فروش شرکت‌های برق بورسی در فاصله سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۸ به‌طور متوسط سالانه حدود ۶درصد (به‌صورت اسمی) رشد کند؛ کمی بالاتر از رشد ۴ درصدی آنها از سال ۲۰۲۲ تاکنون، اما همچنان فاصله زیادی تا رونق واقعی دارد. این شرکت‌ها که به‌طور سنتی به‌عنوان سهام‌های با سود تقسیمی بالا شناخته می‌شوند، از ابتدای ۲۰۲۳ تاکنون در مجموع ۸۷‌میلیارد دلار میان سهامداران خود توزیع کرده‌اند. اقدامی که سرمایه در دسترس برای توسعه و سرمایه‌گذاری را کاهش داده است. بسیاری از این شرکت‌ها در قالب انحصارهای تحت نظارت قانونی فعالیت می‌کنند و ناچارند هزینه‌های سرمایه‌گذاری بیشتر را از طریق افزایش قبض‌های برق به مشتریان منتقل کنند؛ موضوعی که نه تنها می‌تواند مردم حساس به تورم را خشمگین کند، بلکه احتمالا واکنش منفی رئیس‌جمهوری آمریکا را نیز برمی‌انگیزد؛ کسی که همواره فشار زیادی بر صنایع وارد می‌کند.
برخی اپراتورهای مراکز داده در حال حاضر ابتکار عمل را در دست گرفته‌اند. آلفابت در برخی مراکز داده خود پنل‌های خورشیدی و سامانه ذخیره‌سازی باتری نصب می‌کند. متا پروژه‌ای در لوئیزیانا دارد که بخشی از برق آن از گاز طبیعی استخراج‌شده در محل تامین خواهد شد. با این همه این شرکت‌های برق هستند که تقریبا تمام برق آمریکا را تولید می‌کنند. بدون کمک آنها جهش حماسی انویدیا دیر یا زود با خاموشی مواجه خواهد شد.