اگر مرگ، باستانیپاریزی را از ما نگرفته بود، سوم دیماه امسال، او مورخ و روزنامهنگار و پژوهشگری ۱۰۰ ساله بود و با سختکوشی و مداومتی که بر خواندن و نوشتن و پژوهش داشت شاید اکنون شمار آثارش به صدها مورد رسیده بود...
اگر مرگ، باستانیپاریزی را از ما نگرفته بود، سوم دیماه امسال، او مورخ و روزنامهنگار و پژوهشگری ۱۰۰ساله بود و با سختکوشی و مداومتی که بر خواندن و نوشتن و پژوهش داشت شاید اکنون شمار آثارش به صدها مورد رسیده بود. حالا که جسمش، آن قامت بلند و نگاه تیزبین و کلام شیرین و قلم پرتوانش در میان ما نیست، به پاسداشت خدمات فرهنگی و علمیاش، همشهریانش در کرمان، روز پنجشنبه مراسمی به یادش برگزار خواهند کرد. آیین پاسداشت صدمین سال تولد محمدابراهیم باستانیپاریزی روز پنجشنبه چهارم دیماه در ۲ویژه برنامه برگزار خواهد شد. بنا به گفته دبیر آیین پاسداشتِ صدمین زادروز باستانیپاریزی، برنامه نخست شامل افتتاحیه رسمی و همایش بینالمللی شهرنامهنویسی در تاریخ ایران است که از ساعت هشت صبح پنجشنبه در تالار وحدت دانشگاه باهنر کرمان آغاز خواهد شد و با برنامههای علمی ادامه خواهد یافت. مجتبی احمدی گفت: برنامه دوم که از ساعت ۱۸عصر پنجشنبه در تالار فرهنگوهنر شهر کرمان آغاز میشود آیین پاسداشت زندهیاد باستانیپاریزی است که با برنامههای فرهنگی و هنری متعددی همراه خواهد بود. وی با بیان اینکه این برنامه با حضور مهمانان ویژه ملی برگزار خواهد شد، اظهار کرد: علاوه بر خانواده زندهیاد و مهندس حمید باستانیپاریزی فرزندشان، تنی چند از همکاران و همراهانش در دانشگاه نیز که همه از استادان نامدار و چهرههای علمی عرصه تاریخ و فرهنگ کشور هستند حضور خواهند داشت. داریوش رحمانیان، منصور صفتگل، عبدالرسول خیراندیش، حسن باستانیراد، فرجالله احمدی و همچنین، استادان و چهرههای فرهنگی و دانشگاهی استان کرمان از جمله مهمانان این مراسم هستند. محمدابراهیم باستانی پاریزی متولد سوم دیماه سال ۱۳۰۴در روستای پاریز از توابع شهرستان سیرجان در استان کرمان است. او فرزند حاجآخوند پاریزی از شخصیتهای اهل معرفت و ذوق و فرهنگ و ادب و معتمد آن دوران است. خودش در جایی گفته است: «تمامی اشخاص و رجالی که در سیرجان آنزمان بودند، از اهل معرفت و کتاب تا معلمها و دبیرها و دیگران، اغلب تابستانها به پاریز میآمدند فقط برای اینکه پدرم را ببینند، با او صحبت کنند، تاریخ بشنوند و شعر بخوانند.» زیست فرهنگی باستانیپاریزی از همان دوران نوجوانی او آغاز شد؛ آن زمان که نشریات و مجلاتی که به خانهشان میآمده را میخواند و تحتتاثیرآن روزنامه «ندای پاریز» را در ۱۲سالگی منتشر میکرد که سه مشترک بیشتر نداشت. پس از تصدیق کلاس ششم دبستان و روزنامهنگاری در روستا، چرخ روزگار میگردد و محمدابراهیم را برای ادامه تحصیل به شهر سیرجان و سپس به دانشسرای مقدماتی کرمان و بعد هم به دانشجویی در رشته تاریخ دانشگاه تهران رهسپار میکند. او در سال ۱۳۳۰از دانشگاه تهران فارغالتحصیل شد و به کرمان بازگشت تا در شغل دبیری به فعالیتهای علمی و فرهنگی خود ادامه دهد. هفت سال بعد، در آزمون دکتری تاریخ پذیرفته شد و دوباره راهی تهران شد. با گذران دوره دکترای تاریخ در دانشگاه تهران، تا سال ۱۳۸۷استاد تماموقت آن دانشگاه بود و در تمام این سالها، نوشتن و پژوهش را لحظهای کنار نگذاشت؛ پیوسته در حال مطالعه، یادداشتبرداری، تحقیق در متون تاریخی و نگارش کتابها و مقالاتی بود که بخش مهمی از تاریخ ایران و بهویژه کرمان را مستند و ماندگار کرد. قلم او دهههای طولانی و بهطور مدام مینوشت و ذهن جستوجوگرش همواره در پی کشف لایههای پنهان تاریخ بود. حاصل تلاشهای او دهها اثر پژوهشی و تاریخی است. باستانیپاریزی پنجم فروردینماه سال ۱۳۹۳پس از یک دوره تحمل بیماری کبد درگذشت. از روستا تا بلندای فرهنگ یک نویسنده و پژوهشگر تاریخ اهل کرمان درباره وجه تمایز تاریخنگاری باستانیپاریزی گفت: قبل از پاسخ به این پرسش میخواهم به شخصیت خودساخته مرحوم باستانیپاریزی اشاره کنم؛ او از یک روستای دورافتاده بهنام پاریز راه میافتد و با سختی و مشقت در سیرجان درس میخواند و بعد به دانشسرای مقدماتی و عالی میرود و تا بالاترین مدارج علمی را در حوزه تاریخ طی میکند. مهدی محبیکرمانی افزود: این مورخ کرمانی، پسر خوانین و سرمایهداران بزرگ نبود که از ۱۵سالگی امکانات تحصیل را برای فرزندان خود در خارج از کشور فراهم میآورند بلکه فردی است که از روستا برمیخیزد اما به درجهای از اعتبار و موقعیت اجتماعی میرسد که نام او بهعنوان شخصیتی یگانه در حوزه تاریخ و به ویژه تاریخ کرمان ثبت میشود. وی ادامه داد: نکته دیگری که قابل ذکر است دلبستگی و تعلقخاطر بسیار خاصی است که این مرحوم به زادگاه خود پاریز و سیرجان و کرمان و در ادامه تا سرزمینی به وسعت ایران و ایران فرهنگی دارند؛ در کمتر مورخی چنین درجهای از دلبستگی و عشق به سرزمین را میبینیم. این پژوهشگر تاریخ اهل کرمان تاکید کرد: دلبستگی بیش از حد باستانیپاریزی به اقلیم و سرزمین خود را در کمتر نویسندهای میتوان سراغ گرفت؛ آنچنان که میگویند اگر کسی تاریخ جهان را نخوانده باشد با آثار باستانیپاریزی فکر میکند کرمان مرکز دنیا و پاریز مرکز کرمان است! محبیکرمانی توضیح داد: تمرکز ویژه بر کرمان و تاریخ کرمان بهعنوان یکی از مهمترین مناطق سرزمین ایران یک واقعیت درباره آثار مرحوم باستانیپاریزی است؛ اگر ایشان را نداشتیم قطعا هنوز کرمان بهعنوان سرزمینی شناخته میشد که صرفا با تهاجم آقامحمدخان قاجار به خاک و خون کشیده شده است و اساسا تاریخی ندارد در حالی که میبینیم مرحوم باستانیپاریزی تاریخ کرمان را به هزارهها میرساند و از فراز و نشیبهای این ایالت در طول تاریخ میگوید. وی با اذعان به اینکه در تاریخ کرمان، افراد فراموششدهای داشتیم که با قلم باستانیپاریزی زنده شدند، افزود: در نتیجه تلاشهای علمی و پژوهشی ایشان، امروز نمیتوان چیزی درباره کرمان نوشت و ارجاعی به مطالب این مورخ نداشت. تنوع گسترده تالیفات این نویسنده کرمانی که بهواسطه تحقیقات و تالیفات و یادداشتهای مطبوعاتی متعددی که در حوزه فرهنگ کرمان و تاریخ مس دارد، از سوی باستانیپاریزی به «مسکار طلاکردار» لقب گرفته است، با اشاره به تعدد و تنوع تالیفات زندهیاد باستانیپاریزی گفت: یکی از ویژگیهای کار تخصصی ایشان در حوزه تاریخ تنوع گسترده تالیفات اوست که قریب به ۷۰جلد میرسد که جزو رکوردهای ما در حوزه تاریخ بهحساب میآید. محبیکرمانی اظهار کرد: یکی دیگر از ویژگیهای مطالب باستانیپاریزی دلنشینی نثر و صداقت و صمیمیتی است که در بیان مطالب دارد و از همه مهمتر حواشیای است که در کتابهایش مینویسد آنچنان که بسیاری از آنها به اندازه کتابی مجزا است و همین نشان میدهد که ایشان چقدر به این اصل تاریخنگاری وفادار بودند که همیشه میخواستند کلام مستند باشد. وی افزود: همچون بسیاری از مورخان روزگار ما که خاطرهنگاری میکنند، باستانیپاریزی هم خاطرهنگاری میکردند اما آن را در زیباترین شکل ادبی خود انجام میدانند در عین اینکه از واقعیات و آنچه که واقعا رخ داده سخن میگفتند. نویسنده داستانهای «آل» و «کت زوک» در پاسخ به این پرسش خبرنگار ایرنا که آیا پس از باستانیپاریزی، در حوزه تاریخنگاری کرمان، کسی را داریم که قلم و راه و روش او را داشته باشد؟ گفت: خیر. نه آن شیوایی قلم و نه آن حافظه بسیار قدرتمند و نه مطالعات گسترده ایشان را در کسی سراغ نداریم. محبیکرمانی ادامه داد: مرحوم باستانیپاریزی یک خصوصیت داشتند که به نظر من، خوب است که همه پژوهشگران و دانشجویان و اهل قلم و علم آن را یاد بگیرند و آن اینکه کوچکترین مطلبی را که میدیدند و یا میشنیدند بلافاصله یادداشت کرده و از آن فیش تهیه میکردند و همین نشان میدهد که ایشان نه فقط از لابهلای کتابها بلکه از دل جامعه و محیط اجتماعی مسائل را برداشت میکردند و در نتیجه چنین کوششهایی بود که بیش از ۷۰اثر تاریخی نوشتند. وی با گرامیداشت یاد باستانیپاریزی گفت: یکی از عادات ایشان آن بود که تعلق خاصی به آثار و نوشتههایی داشتند که از همشهریان کرمانی خود میدیدند؛ در این مواقع، بلافاصله کتابی برای نویسنده ارسال کرده و پشت آن یادداشتی با عناوینی از جمله به دوست دانشمندم، به نویسنده همشهریام مینوشتند و میگفتند که این اثر را خواندهاند. به گزارش ایرنا،روز یکشنبه این هفته و ساعاتی پس از شروع نخستین برف پاییزی امسال در شهر کرمان، گروهی از دستاندرکاران همایش پاسداشتِ صدمین زادروز باستانیپاریزی در کنار مجسمه باستانیپاریزی که در حاشیه پیادهروی منتهی به کتابخانه ملی نصب شده، دور هم جمع شدند و با برگزاری مراسمی صمیمانه، از پوستر این مراسم رونمایی کردند. شهردار کرمان، معاون فرهنگی و اجتماعی شهردار، مهدی رجبعلیپور، عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران و جمشید روستا رئیس بخش تاریخ و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان در این مراسم حضور داشتند.
