رابطه سه شاخص اقتصادی در استان ها

آمارهای تورم و بیکاری امسال برای استان‌های مختلف در سال ۱۴۰۱، نکات جالب توجهی را برای سیاستگذاران به همراه داشته است. این آمارها حاکی از آن هستند که برای استان‌های با میانگین بیکاری بالاتر از ۱۲ درصد، میانگین تورم ۵۵ درصد است در حالی که برای استان‌های با سطح بیکاری پایین‌تر، مقدار تورم، رقم پایین‌تری را نشان می‌دهد به طوری که استان‌های با میانگین بیکاری کمتر از ۸ درصد، نرخ تورم نزدیک به ۵۰ درصد دارند. نکته دیگر این است که این قضیه در مورد سهم از تولید کل کشور هم صادق بوده و برای استان‌های با سهم از تولید کل بالاتر، هم نرخ بیکاری پایین‌تر بوده و هم تورم کمتر است.
همانطور که در نمودار بالا نشان داده شده است، استان‌های کشور بر اساس بیکاری به سه دسته تقسیم می‌شوند: دسته اول استان‌هایی که سهم نسبتا بالاتری از تولید دارند، توان ایجاد اشتغال بیشتری نیز دارند، و در نتیجه بیکاری کمتر از ۸ درصد دارند. از این رو خانوارها نیز قدرت خرید بالاتر و وضعیت رفاهی بهتری دارند. با بهبود وضعیت رفاهی خانوار و افزایش درآمد، نسبت کالاهای ضروری در سبد خانوار کاهش می‌یابد. چرا که خانوار قدرت خرید کالاهای دیگر را نیز دارد و درگیر نیازهای اولیه نیست.تحت چنین شرایطی تورم این استان‌ها پایین‌تر از میانگین تورم کشوری است چرا که در سال جاری تورم در کالاهای اساسی بسیار زیاد بوده است (این گزارش را ببینید: ارزش درآمد خانوار در کدام استان کمتر شد؟). استانهای قم، بوشهر، آذربایجان غربی، خراسان جنوبی، مازندران، قزوین، فارس، گیلان، تهران، ایلام، مرکزی، خراسان رضوی، سمنان، زنجان در این دسته قرار می‌گیرند. در این بین استان خوزستان یک استثنا می‌باشد که با وجود سهم بالای ۱۶ درصد از تولید کشور ناشی از منابع نفت و گاز، یکی از بالاترین میزان بیکاری‌ها را دارد که نشان از اثرگذاری پایین تولید استان بر اشتغال آن است. نکته دیگر اینکه برای نشان دادن بهتر نتایج، استان تهران با سهم ۲۶ درصدی از تولید کشور، در این دسته‌بندی حذف شده است، در صورت وجود تهران نیز نتایج همچنان پابرجا است با این تفاوت که میانگین سهم از تولید این استان‌ها به بالای ۴.۲ درصد افزایش می‌یابد.
دسته دوم استان‌هایی هستند که نرخ بیکاری آنها بین ۸ تا ۱۲ درصد است، میانگین سهم از تولید کمتر و تورم نسبتا بالاتری از دسته اول دارند، که شامل استانهای اصفهان، کرمانشاه، کردستان، چهارمحال و بختیاری، اردبیل، یزد، خراسان شمالی، البرز، کهگیلویه و بویراحمد، همدان، گلستان، آذربایجان شرقی است.
دسته سوم استان‌هایی هستند که نرخ بیکاری بالایی دارند (بیشتر از ۱۲ درصد)، میانگین سهم از تولید آنها کمتر از سایر استان‌ها است و بالاترین میانگین تورم را نیز دارند که شامل استان‌های هرمزگان، لرستان، کرمان، و سیستان و بلوچستان هستند.
به گزارش فردای اقتصاد، این داده‌ها نشان می‌دهند که، هر چند سطح کلی تورم، به دلیل افزایش نقدینگی ناشی از کسری بودجه دولت و ناترازی نظام بانکی، بالا است، اما این متغیر برای استان‌هایی که سهم کمتری از تولید داشته‌اند بدتر بوده و میزان بیکاری نیز بالاتر است.