آینده زمین از دوربین گردشگری

روز زمین، روزی که برای افزایش آگاهی و قدردانی نسبت به محیط‌زیست کره زمین نام‌گذاری شده است، دو بار در سال، یک بار در فصل بهار در نیمکره‌ شمالی (۲۲ آوریل یا ۲ اردیبهشت) و یک‌بار در فصل پاییز در نیمکره‌جنوبی برگزار می‌شود. سال ۲۰۲۳ که پنجاه و سومین سالگرد روز زمین پاک است بر دو موضوع اصلی تمرکز خواهد داشت. نجات بشریت از بحران آب و هوا و ایجاد اقتصاد سبز برای همه. در این برنامه عملکرد تمام کشورها مورد برسی قرار می‌گیرد، زیرا بقای زمین در گروی همکاری تمامی کشورهاست.
تغییرات اقلیمی که طی چند سال گذشته، آغازگر بحرانی دیگر بر زمین بوده، طی زمان‌‌‌های مختلف با افزایش حوادث طبیعی و غیرطبیعی همچون سیل، زلزله، آتش در جنگل‌‌‌ها، فوران آتشفشان‌‌‌ها و... تمامی جهان را در وضعیت اضطرار حفظ زمین قرار داد. تغییرات اقلیمی نشانگر نزدیک شدن به «پایان زمین» است که انسان‌‌‌ها در طول تاریخ با اقدامات نابخردانه و سیاست‌‌‌های اشتباه و آسیب‌‌‌زا همچون جنگ‌‌‌های جهانی، انقلاب صنعتی و گسترش هرچه بیشتر آلودگی‌‌‌های محیطی، به پرواز درآوردن هواپیماهای با مصرف سوخت بالا و کربن‌‌‌زا، استفاده افراطی‌‌‌ از پلاستیک و رهاسازی آن در طبیعت و اقیانوس‌‌‌ها، افزایش سدسازی که بحران آب را در جهان به‌‌‌ویژه در خاورمیانه به حداکثر رسانده باعث وقوع این بحران فراجدی شده‌‌‌اند که در صورت ادامه این روند، کمتر از ۵۰ سال آینده نیمی از زمین و تا ۱۰۰ سال آینده تمام زمین به نابودی کامل خواهد رسید.
از همین‌‌‌رو، سازمان‌های بین‌المللی، دولت‌‌‌ها، بخش خصوصی و گروه‌های مردم‌نهاد از یک دهه گذشته، توجه ویژه‌‌‌ای به حفاظت از محیط‌زیست و بازگشت حیات به زمین نشان دادند و در این راستا اقدامات گسترده‌‌‌ای را در پیش گرفتند که تمام مردم زمین، سهمی در محافظت از سیاره داشته باشند و نسبت به محیط زندگی و نسل‌‌‌های بعدی احساس مسوولیت کنند. نخستین و موثرترین راه، «آگاهی» است که افراد با آموزش می‌توانند در راستای نجات زمین گام بردارند. در این زمینه، تمامی صنایع در جهان باید در کاهش آلودگی زمین از طریق تولید گازهای کربن اقدام کنند و سیاستی را که جهان با عنوان «کربن صفر» در پیش گرفته دنبال کنند.
یکی از مهم‌ترین صنایعی که می‌تواند در جهت تحقق این موضوع گام بردارد و آینده نجات زمین را رقم بزند، صنعت گردشگری است که بیش از ۸درصد آلودگی زمین به این بخش اختصاص دارد. خطوط هوایی، کشتیرانی، خطوط ریلی و جاده‌‌‌ای هرکدام به نوعی به آلودگی هرچه بیشتر زمین منجر شدند و تنها کارخانه‌‌‌ها تنها عامل سوراخ شدن لایه اوزون و تغییرات اقلیمی نبوده‌‌‌اند. هواپیماها نقش قابل‌توجهی در افزایش تولید گازهای کربن و آلودگی‌‌‌های صوتی دارند و کشتی‌‌‌های غول‌‌‌آسا که امروزه به یکی از مهم‌ترین منابع سفر در جهان تبدیل شده، سهمی جدی از آلودگی آب‌ها و اقیانوس‌‌‌ها را به خود اختصاص داده‌‌‌اند. از همین رو، صنعت گردشگری در کنار سایر صنایع در قبال مادر طبیعت مسوول است و باید آینده زمین را با تغییر سبک سفرها به سمت سبزشدن تضمین کند. نابودی زمین منجر به نابودی حیات روی آن خواهد شد و از بین رفتن جنگل‌‌‌ها و آلوده‌‌‌شدن رودخانه و اقیانوس‌‌‌ها و... نسل بشر را به خطر می‌‌‌اندازد.
اگرچه، گردشگری می‌تواند یکی از عوامل منفی و مضر در آلودگی محیط‌زیست و بحران‌های اقلیمی باشد، اما، از طرف دیگر می‌تواند یکی از بهترین راه‌‌‌ها برای نجات زمین از این بحران باشد و با سلسله اقدامات مثبت، منجر به کاهش یا حتی حذف کربن از روی زمین شود. زیرا، گردشگری به‌‌‌طور مستقیم با مردم سروکار دارد و این مردم هستند که می‌توانند در بازگشت حیات به زمین نقش اساسی ایفا کنند.
اهمیت گردشگری در نجات کره زمین تا آنجا پیش رفت که طی چند سال گذشته به‌‌‌ویژه از وقوع همه‌گیری کرونا، سازمان جهانی گردشگری، شورای جهانی گردشگری و تمامی سازمان‌های مرتبط با این صنعت با همکاری دولت‌‌‌ها و گروه‌‌‌های مردم نهاد در سراسر جهان، در راستای تغییر سبک سفرها و جایگزینی سفرهای سنتی و تبدیل آن به سفرهای سبز اقدامات اساسی و گسترده‌‌‌ای را انجام دادند و در راستای آگاه‌‌‌سازی جوامع از اهمیت محیط‌زیست و محافظت از زمین، گام‌‌‌های مهمی برداشتند.
یکی از مهم‌ترین اقدامات سازمان جهانی گردشگری با همکاری دولت‌‌‌ها و جوامع محلی، توجه ویژه به طبیعت‌‌‌گردی و توسعه گردشگری روستایی به‌‌‌ویژه از زمان همه‌گیری کرونا در سال ۲۰۲۰ بود، تا در درجه اول جوامع محلی و بومی به ارزش‌‌‌های محیطی‌‌‌، فرهنگی و طبیعی خود پی ببرند و در راستای حفاظت از آنها تلاش کنند. پس از آن، گردشگران که به‌‌‌دلیل ناآگاهی تاکنون نقش مهمی در آلودگی زمین و محیط‌زیست داشته‌‌‌اند با قرار گرفتن در طبیعت و تماشای آثار مخربی که خود عامل آن بوده‌اند در جهت جبران خسارت‌‌‌های وارده بر زمین گام بردارند.
از سال ۲۰۲۲، جهان سفرهای پایداری را در پیش گرفت. سفرهای پایدار که اکنون به‌‌‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد، بنابر تعریف سازمان جهانی گردشگری، به سفری اشاره دارد که «تاثیر اقتصادی، اجتماعی و زیست‌‌‌محیطی فعلی و آینده آن را کاملا در نظر می‌گیرد و نیازهای بازدیدکنندگان، صنعت، محیط‌زیست و جوامع میزبان را مورد توجه قرار می‌دهد.» بنابراین، جهان به سمت یک روش آگاهانه‌‌‌تر و با ملاحظه‌‌‌تر از سفر پیش می‌رود. از همین رو، بسیاری ازمقاصد مهم گردشگری، هدف خود را در برند شدن و جذب مشتریان تغییر داده و اکنون دیگر تنها جذب هرچه بیشتر گردشگر را دنبال نمی‌‌‌کنند، بلکه بیش از هرچیزی آماده‌‌‌سازی مقصد در مسیر سبز شدن و همگام شدن با محیط‌زیست را در پیش گرفتند تا گردشگران در هنگام سفر به این مقصد، آگاهی لازم از حفاظت از محیط‌زیست و حیات زمین را به‌‌‌دست آورند و در این راستا گام بردارند.
اگرچه دولت‌‌‌ها آگاه‌‌‌سازی جوامع را با آموزش‌‌‌های گسترده در جهت نجات زمین در پیش گرفتند و اقداماتی همچون کاهش مصرف انرژی در خانه و محل کار، استفاده از دوچرخه و سیستم حمل‌ونقل عمومی و افزایش پیاده‌روی به جای رانندگی با ماشین شخصی، خرید محصولات سازگار با محیط‌زیست و تلاش برای کاهش مصرف پلاستیک و نایلون، تقویت سیستم بازیافت و... در برخی از کشورها به صورت جدی اجرایی شده است، بسیاری از فعالان گردشگری نیز به‌‌‌ویژه در جوامع محلی و روستاها صنعت گردشگری را در مسیر سبز شدن پیش بردند تا با تغییر ذائقه مردم در مسیر پایداری همگام باشد. برخی از اقامتگاه‌‌‌ها، اولویت خود را بر سبز شدن گذاشته و از مصرف پلاستیک و مواد کربن‌‌‌زا جلوگیری کرده و حتی غذاها نیز در مسیر گیاه‌‌‌خواری و سالم‌‌‌خواری پیش رفته است.
جوامع محلی تا جایی که توانستند ردپای پلاستیکی خود را به حداقل می‌‌‌رسانند و بطری‌‌‌های مجهز به فیلتر را جایگزین بطری آب پلاستیکی یک‌بار مصرف کردند. به‌‌‌طوری که بطری‌‌‌های ساخته‌شده از نیشکر افزایش یافته و دیگر از لیوان‌‌‌ها و قاشق و چنگال یک‌بار مصرف استفاده نمی‌‌‌کنند. پروازها، دیگر تغییر مهم در حفاظت از کره زمین به‌‌‌شمار می‌‌‌روند، زیرا استفاده از هواپیماهایی که ردپای کربن را کاهش می‌دهند نقش مهمی در محافظت از محیط‌زیست ایفا می‌کند. هواپیماها یکی از مهم‌ترین عوامل کربن‌‌‌زایی محسوب می‌‌‌شوند که تاثیر مهمی در تغییرات اقلیمی داشته است. شاید بتوان علت اصلی توجه به روستاگردی و سفرهای کوتاه را دستیابی به این هدف دانست، زیرا با تعویض سفرهای طولانی‌مدت به پروازهای کوتاه‌‌‌مدت و ماجراجویی با سفرهای آهسته، یک گام به بازگشت حیات به زمین نزدیک‌‌‌تر می‌‌‌شوند.
کشورهای بسیاری همچون اردن، عربستان و امارات در خاورمیانه؛ بخش عظیمی از کشورهای اروپایی؛ استرالیا و نیوزلند در اقیانوسیه؛ ژاپن، چین، تایلند، مالزی و حتی هند در آسیا و کشورهای آفریقایی همچون کنیا، آفریقای جنوبی، تانزانیا و رواندا گام‌‌‌های مهمی در مسیر سفرهای سبز برداشتند که مجله سفر واندرلاست (Wanderlust)، تمامی مقاصدی را که تا سال ۲۰۲۳ در مسیر کاهش انتشار کربن و حفظ تنوع زیستی و اکوسیستم سیاره پیش رفتند مورد بررسی قرار داده است تا به عنوان الگویی به دیگر کشورها و مقاصد گردشگری معرفی کند.
به گزارش دنیای اقتصاد، اهمیت تاثیر گردشگری بر آینده زمین از دوران پساکرونا بیش از هر زمانی، مورد توجه قرار گرفته است، زیرا پس از کاهش ناگهانی سفرها و بسته شدن مرزها و محدودیت سفرها، زمین به یکباره با هجوم سفرها مواجه شده که در صورت عدم‌اقدامات جدی و ادامه روندهای گذشته سفر، نابودی زمین زودتر از پیش‌بینی‌‌‌ها تحقق خواهد یافت. از همین رو تاثیر گردشگری بر جوامع امری حیاتی است، در حالی که عاملی است که بسیار کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین، جامعه‌‌‌ای که به‌‌‌خوبی از آن حمایت کند برای حفاظت از محیط‌زیست خود و تقویت بازسازی، توانمندتر و مجهزتر خواهد بود. در اصل سفرهای پایدار مبادله‌‌‌ای برای رویارویی قوی و تعاملی بازدیدکنندگان و میزبان است که آینده زمین را تضمین می‌کند و زمین سالم را به آیندگان خواهد بخشید.