فرصت بزرگ برای «ساخت هند»

اعمال تعرفه‌های آمریکا بر کالاهای وارداتی از چین، یک فرصت بالقوه برای پرجمعیت‌ترین کشور جهان محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر هند تلاش داشته با روشی مشابه چین، نقش پررنگ‌تری در نقشه اقتصاد جهان ایفا کند. با توجه به تحت تاثیر قرار گرفتن اقتصاد چین (یکی از مهم‌ترین رقبای هند)، به نظر می‌رسد که شانس به آنها رو کرده است. با این حال، هند برای بهره‌برداری از این فرصت با چالش‌های جدی همچون «ضعف در دسترسی به تکنولوژی»، «نیروی کار غیرماهر» و «ضعف نهادهای قانونی» روبه‌رو است.
حتی زمانی که آمریکا تهدید کرد تعرفه‌ای ۲۷درصدی بر بیشتر صادرات هند اعمال کند، مدیران و مسوولان دولتی این کشور سعی کردند نیمه‌ پر لیوان را ببینند. چون رقبای اصلی هند، مانند چین و کشورهایی مثل ویتنام، در شرایطی سخت‌تر قرار داشتند و با فشارهای تجاری شدیدتری مواجه بودند. هند در سال‌های گذشته تلاش زیادی کرده تا خود را به‌عنوان جایگزینی مناسب برای چین در زمینه تولید و صنعت معرفی کند. حالا به نظر می‌رسید که این کشور فرصتی طلایی برای کسب برتری پیدا کرده است. در ادامه، هند و رقبای این کشور ۹۰روز فرصت تنفس گرفتند؛ اما ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا تمرکز خود را به‌طور جدی‌تری بر چین معطوف کرد و تعرفه‌ها را تا ۱۴۵درصد افزایش داد. پراوین خاندلوال، عضو پارلمان از حزب حاکم به رهبری نخست‌وزیر نارندرا مودی و از چهره‌های شناخته‌شده در لابی تجاری هند گفت: «تعرفه‌های بسیار بالایی که آمریکا بر واردات از چین اعمال کرده، فرصت مهمی را برای تجارت و صنعت هند به‌وجود آورده است.»
براساس گزارشی از نیویورک‌تایمز، هند با داشتن نیروی کار عظیم، مدت‌هاست که تلاش می‌کند با چین رقابت کند؛ اما کارخانه‌هایش هنوز آماده‌ این تحول نیستند. طی ۱۰سال گذشته، مودی (نخست‌وزیر هند) برنامه‌ای به نام «ساخت هند» (Make in India) را دنبال کرده است.
دولت هند برای تولید کالاها در بخش‌های راهبردی به شرکت‌ها مشوق‌های مالی و بیش از ۲۶میلیارد دلار بودجه اختصاص داده است تا سرمایه‌گذاری خارجی جذب کند و وابستگی هند به واردات از چین را کاهش دهد. یکی از اهداف این طرح، ایجاد ۱۰۰میلیون شغل تولیدی جدید تا سال۲۰۲۲ در هند بود. مواردی از موفقیت نیز به چشم می‌خورد. مهم‌ترین آنها این است که فاکس‌کان، شرکت تایوانی، تولید آی‌فون برای اپل را در هند آغاز کرده و بخشی از فعالیت‌های خود را از چین به این کشور منتقل کرده است. با این حال، طی دهه گذشته سهم بخش تولید نسبت به بخش‌های خدمات و کشاورزی، در اقتصاد هند کاهش یافته و از ۱۵درصد به کمتر از ۱۳درصد رسیده است.
براساس گزارش نیویورک‌تایمز، تولید و اشتغال ناشی از آن، یکی از عوامل کلیدی در ارتقای جایگاه جهانی هند به شمار می‌رود. چین، با اقتصادی پنج‌برابر بزرگ‌تر از هند، پیشتاز کشورهای آسیایی است که از مسیر تولید و صادرات کالاهای مورد نیاز جهان، به سوی رشد و شکوفایی حرکت کرده‌اند. درحالی‌که سهم بخش تولید در بیشتر اقتصادهای شرق آسیا حدود ۲۵درصد است، این رقم در هند تنها حدود ۱۳درصد و تقریبا نصف آن است. زیرساخت‌های عمومی در دوران رهبری نارندرا مودی پیشرفت قابل توجهی داشته‌اند؛ اما ۱۰سال زمان کافی نبوده تا نیروی کار رو به رشد هند به سطح مهارت‌هایی برسد که صنایع و کسب‌وکارها به آن نیاز دارند. علاوه بر این، اتصال و هماهنگی بین مراکز مختلف اقتصادی هند همچنان با چالش‌ها و موانع زیادی همراه است.
صنایع مونتاژی
منطقه صنعتی «رای» در ایالت هاریانا، تنها حدود یک‌ساعت با دهلی نو فاصله دارد و از طریق بزرگراهی جدید و هشت‌بانده که به‌صورت مرتفع ساخته شده، به پایتخت متصل می‌شود. این منطقه که در گذشته‌ای نه چندان دور زمین‌های کشاورزی آن برای کشت گندم و خردل استفاده می‌شد، اکنون به یکی از قطب‌های صنعتی اطراف دهلی تبدیل شده است. برخی کارخانه‌ها در این منطقه خاک‌آلود، بیش از ۲۰سال است که در زمینه تولید قطعات خودرو و غذاهای فرآوری‌شده فعالیت می‌کنند؛ درحالی‌که برخی دیگر به‌تازگی کار خود را آغاز کرده‌اند و در انتظار موفقیت‌های بزرگ هستند.
ویکرام باتلا، در سال۲۰۱۹ شرکت لیکرافت (LiKraft) را تاسیس کرد؛ شرکتی که باتری‌های لیتیوم-یونی مخصوص وسایل نقلیه تولید می‌کند. او معتقد است که عدم دسترسی به فناوری، بزرگ‌ترین مانع و یکی از ناامیدکننده‌ترین چالش‌های کسب‌وکار او بوده است. شرکت او به‌شدت به واردات وابسته است؛ وارداتی که باید به‌صورت عمده انجام شود و زمان‌بر است. علاوه بر این، او در جذب نیروی انسانی متخصص برای انجام کارهای فنی با مشکلات جدی روبه‌رو است. باتلا می‌گوید: «ما توانایی تهیه تجهیزات را داریم و همین حالا هم این کار را انجام می‌دهیم»، اما تاکید می‌کند که بیشتر این تجهیزات از چین وارد می‌شوند. او ادامه می‌دهد: «آنچه در اختیار نداریم، نیروی کار ماهری است که بتواند با این تجهیزات به‌درستی کار کند.»
او می‌گوید طی پنج سال گذشته تلاش کرده است فاصله‌ای را جبران کند که رقبایش طی ۱۵سال ایجاد کرده‌اند. باتلا مردی قدبلند، آرام و مسلط به زبان انگلیسی در میان ۳۰۰کارگر شرکت لیکرافت قدم می‌زند. بیشتر این کارگران مهاجرانی هستند که از ایالت‌های فقیرتر هند آمده‌اند. آنها آرام و بی‌صدا، خم شده روی میزهای پرنور، مشغول مونتاژ باتری‌ها هستند. کارشان را با سلول‌هایی شروع می‌کنند که از چین وارد شده‌اند؛ بعضی از این سلول‌ها استوانه‌ای و به رنگ فیروزه‌ای هستند و رویشان نوشته شده «ساخت مغولستان داخلی».
کارگران دیگری با دستگاه‌های بزرگ‌تری کار می‌کنند یعنی ماشین‌آلاتی که آنها هم از چین آمده‌اند. وظیفه‌شان جوش دادن سلول‌ها و قطعات الکترونیکی برای ساختن باتری کامل است. این باتری‌ها با برچسب «ساخت هند» وارد بازار می‌شوند؛ اما واقعیت این است که تقریبا همه قطعات و تجهیزاتشان از کشورهای دیگر تامین می‌شود. این وابستگی تنها به فناوری‌های پیشرفته محدود نمی‌شود. در کارخانه‌ای دیگر که تنها نیم‌مایل دورتر در همان پارک صنعتی قرار دارد، همچنان وابستگی به مواد اولیه خارجی وجود دارد.
مشکلات نهادی هند
شرکت اتوکیم (AutoKame) برای بازار داخلی هند روکش صندلی خودرو طراحی، برش و دوخت می‌کند. دستگاه‌های برش دقیق پارچه، که بازوهای روباتیک آنها صدای خاصی تولید می‌کنند، از آلمان و ایتالیا وارد شده‌اند. همچنین الیاف مصنوعی مورد استفاده در این کارخانه نیز باید از خارج کشور تامین شود. آنیل بهاردواج، دبیرکل یک سازمان تجاری فعال در حوزه تولید می‌گوید: «مواد اولیه گران‌قیمت تنها بخشی از مشکل هستند.» او توضیح می‌دهد که عوامل دیگری مانند هزینه بالای زمین، کمبود مهندسان متخصص در حوزه‌های خاص و نبود تامین مالی مناسب از سوی بانک‌ها نیز به این مشکلات افزوده می‌شود. بسیاری از مشکلاتی که او و دیگر صاحبان کسب‌وکار با آن مواجهند، به سیاست‌های ناپایدار دولتی و بوروکراسی اداری بازمی‌گردد؛ مسائلی که سال‌هاست گریبان صنعت هند را گرفته است. بهاردواج همچنین به یکی از نیازهای مهم و کمتر مشهود تولیدکنندگان اشاره می‌کند. به گفته او یک سیستم قضایی کارآمد نیاز است.
او می‌گوید دادگاه‌های هند به‌شدت کند هستند و احکام آنها اغلب سلیقه‌ای و بی‌ثبات است و این وضعیت باعث می‌شود که کسب‌وکارهای کوچک مانند همکارانش در برابر شرکت‌های بزرگ که توانایی استخدام وکلای مجرب و استفاده از نفوذ سیاسی را دارند در موقعیتی ضعیف قرار بگیرند. او می‌گوید: «به همین دلیل است که مردم واقعا از شرکت‌های بزرگ در هند می‌ترسند.»
شرکت‌های کوچک نه تنها توانایی مالی مقابله با شرکت‌های بزرگ را ندارند، بلکه نمی‌توانند با سیاستمداران و نهادهای نظارتی که از این شرکت‌های بزرگ حمایت می‌کنند، وارد رویارویی شوند. سیستم قضایی هند با بیش از ۵۰میلیون پرونده معوق به قدری گرفتار و شلوغ است که هر نوع درگیری حقوقی می‌تواند برای یک بازیگر کوچک، مرگبار تمام شود. بنابراین شرکت‌های کوچک از رشد کردن اجتناب می‌کنند و از مزایای مقیاس اقتصادی محروم می‌مانند. او و سایر کارشناسان به پیشرفت‌های چشمگیر سال‌های اخیر اذعان دارند. برای مثال، کمبود برق ۱۰سال پیش اکنون برطرف شده است. بسیاری از فرآیندهای دولتی نیز در دوران نخست‌وزیری مودی تسهیل شده‌اند.
براساس این گزارش، برخی ایالت‌ها توانسته‌اند بخش‌هایی از سیستم تولیدی چین را در کشور خود پیاده‌سازی کنند. به‌عنوان مثال، طبق برخی برآوردها، گروهی از تامین‌کنندگان اپل در ایالت تامیل نادو، اکنون ۲۰درصد از آی‌فون‌های جهان را تولید می‌کنند. تا چند سال پیش، تقریبا تمام این گوشی‌ها در چین تولید می‌شدند. سوابق فرودگاه اصلی تامیل نادو نشان می‌دهد که در هفته‌های پیش از اعلام تعرفه ۲۷درصدی از سوی ترامپ، حجم صادرات الکترونیک از این فرودگاه دوبرابر شده و به بیش از ۲هزار تن در ماه رسیده است؛ چراکه اپل و دیگر شرکت‌ها اقدام به ذخیره‌سازی کرده بودند. تصمیم روز جمعه ترامپ برای مستثنی کردن گوشی‌های هوشمند و سایر وسایل الکترونیکی، ممکن است این هجوم برای ارسال آی‌فون به آمریکا را کاهش دهد.
با این حال، تغییرات بلندمدت در حال وقوع هستند. یکی از افرادی که به‌طور نزدیک با تامین‌کنندگان اپل کار می‌کند و مجاز به افشای عمومی برنامه‌های آنها نیست، گفت که این تامین‌کنندگان امیدوارند که هند بتواند ۳۰درصد از آی‌فون‌های جهان را تولید کند.
به گزارش دنیای اقتصاد، خاندلوال، سیاستمدار هندی گفت که کشور متبوعش آماده است تا از فرصتی که به‌طور ناگهانی با اعمال تعرفه ۱۴۵درصدی بر چین ایجاد شده است، در صنایع مختلفی مانند الکترونیک، قطعات خودرو، منسوجات و مواد شیمیایی بهره‌برداری کند. صاحبان کارخانه‌های کوچک نیز مشتاق بهره‌برداری از این فرصت‌ها هستند؛ اما همچنان موانع بزرگ و قدیمی هند در مسیرشان قرار دارد؛ موانعی که دهه‌هاست در برابر اصلاحات مقاومت کرده‌اند.