چطور سیاست خارجی باند ورود توریست به کشور را فراهم می‌کند؟
دیپلماسی امارات در خدمت گردشگری
امارات با فرصت‌‌‌سازی داخلی از یک جنگ خارجی توانست جمعیت گردشگری ورودی به کشورش را افزایش دهد...
در بحبوحه جنگ روسیه و اوکراین، سیاست خارجی امارات به‌‌‌گونه‌‌‌ای تنظیم شده که بخش گردشگری آن به‌‌‌عنوان بخش درآمدساز بتواند ممنوعیت‌‌‌های توریستی ناشی از جنگ برای طرفین تنش را به نفع خود خنثی کند؛ امارات اکنون مقصد دوم گردشگران روس بعد از ترکیه شده است. در سال ۲۰۲۰، با وجود همه‌گیری کرونا و بسته شدن تمامی مرزهای بین‌المللی و اعمال محدودیت‌های سفر، امارات موفق به جذب ۸میلیون گردشگر شد و رتبه ۲۶جهان را به خود اختصاص داد. همچنین میزان درآمد امارات از بخش گردشگری، حدود ۶/ ۲۴میلیارد دلار بوده است که این رقم معادل ۹/ ۵درصد از تولید ناخالص داخلی و تقریبا ۳۵درصد از کل درآمدهای گردشگری بین‌المللی در غرب آسیاست. البته، در سال ۲۰۲۰، درآمد گردشگران به دلیل همه‌گیری ۳۶درصد کاهش یافت و از ۴/ ۳۸میلیارد دلار (۲۰۱۹)، به ۶/ ۲۴میلیارد دلار رسید. به طور متوسط، هر یک از گردشگرانی که در سال ۲۰۲۰وارد شده‌‌‌اند، حدود ۹/ ۲هزار دلار هزینه کردند. در مقابل، ساکنان امارات در سفرهای خارجی خود در حدود ۲/ ۲هزار دلار هزینه می‌کنند. در سال ۱۹۹۵، درآمد گردشگری بالغ بر ۶۳۲میلیون دلار یا حدود ۹/ ۰درصد از تولید ناخالص ملی بوده است. این مربوط به حدود ۳/ ۲میلیون گردشگر در آن زمان و تقریبا ۲۷۳دلار برای هر نفر بود. در عرض ۲۵سال، وابستگی کشور به گردشگری به شدت افزایش یافت. قبل از شیوع بیماری همه‌گیر کووید-۱۹، درآمد حاصل از گردشگری حدود ۴/ ۳۸میلیارد دلار، یعنی ۲/ ۹درصد از تولید ناخالص ملی بود. بنابراین، هر بازدیدکننده به طور متوسط ۱۵۱۹دلار برای تعطیلات خود در امارات متحده عربی هزینه می‌‌‌کرد. همچنین، امارات از سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۱، شاهد رشد تقریبا ۵درصدی نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۱۹بود و در سال ۲۰۲۲، نزدیک به ۱۷میلیون گردشگر را در خود جای داد. پیش‌بینی می‌شود تعداد گردشگران بین‌المللی وارد امارات‌متحده عربی بین سال‌های ۲۰۲۳تا ۲۰۲۸به طور مداوم افزایش یابد و در مجموع ۴/ ۱۱میلیون نفر (رشد ۷/ ۷۱درصد) بر تعداد گردشگران افزوده شود. به‌‌‌طوری که تعداد ورودی‌‌‌ها در سال ۲۰۲۸به ۲/ ۲۷میلیون نفر برسد. این آمار و ارقام حاکی از میزان اهمیت صنعت گردشگری در اقتصاد امارات است که حدود ۱۲درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است و همین امر مانع از جناح‌‌‌بندی امارات و پیوستن به یکی از طرفین جنگ در حمله روسیه به اوکراین شده است. باتوجه به اینکه امارات دومین کشور در گردشگری خارجی روسیه به‌‌‌شمار می‌رود، از دست دادن این بازار بزرگ ضربه بزرگی به صنعت گردشگری این کشور و از آن فراتر به اقتصاد این کشور وارد خواهد کرد. از همین رو، جنگ روسیه، به‌رغم وابستگی امارات به آمریکا و غرب، مانع از عدم‌ورود گردشگران روس به این کشور نشد، بلکه امارات را به مقصد برتر روس‌‌‌ها برای مقاصد جایگزین غرب کرد. به گفته تحلیلگران، این کشور حاشیه خلیجفارس مدت‌‌‌ها متحد ایالات‌متحده بوده است، اما موضع آن در قبال این بحران نشان‌‌‌دهنده تلاش برای متعادل کردن روابط در یک نظم جهانی جدید است که در آن مسکو و پکن به یک اندازه مهم هستند. امارات که پس از خروج از وابستگی به اقتصاد تک‌محصولی یعنی درآمدهای نفتی، در کنار تجارت، گردشگری را به قطب مهم اقتصاد خود بدل کرد و در این راستا، تا جایی که توانست از سیاست‌‌‌های بی‌‌‌طرفانه چه در سطح منطقه‌‌‌ای و چه در سطح بین‌المللی پیروی کرد تا هیچ عامل سیاسی بر اقتصاد این کشور تاثیرگذار نباشد و همواره امکان جذب گردشگر از تمام کشورها برایش فراهم شود. از همین رو، در جنگ روسیه و اوکراین، مقامات امارات ضمن اعلام بی‌‌‌طرفی نقش میانجی را در جهت ایجاد صلح بین دو کشور ایفا کرد و دیدارهای متعددی را با سران دو کشور در جهت برقراری صلح و پایان جنگ برگزار کرد. اگرچه در سال ۲۰۲۱، امارات با رشد جذب گردشگر همراه بود، اما در جذب گردشگران روسی با کاهش مواجه شد که این کاهش گردشگر به‌‌‌دلیل محدودیت و قوانین سختگیرانه روسیه مبنی بر ورود و خروج از کشور به‌‌‌دلیل همه‌گیری کرونا بود از همین رو در سال ۲۰۲۱، کمتر از یک میلیون روسی به این کشور سفر کردند در حالی که در سال ۲۰۱۹، این رقم بیش از ۱/ ۱میلیون مسافر روسی بوده است. اما مجموع گردشگران به امارات از روسیه در سال ۲۰۲۲به حدود ۱/ ۱میلیون گردشگر رسید. بنابراین، امارات متحده عربی پس از ترکیه در رتبه دوم کشورهای با بیشترین جریان گردشگر خروجی از روسیه قرار گرفت و حتی از مصر (۹۴۷هزار گردشگر روسی) پیشی گرفت. ثابت نگه داشتن میزان گردشگران روسی با وجود بحران جنگ روسیه و اوکراین، باعث شد که محمد بن زاید آل نهیان، رئیس امارات، در دیدار با پوتین در ژوئن ۲۰۲۳جذب حداقل یک میلیون توریست روسی را همچنان در دستور کار خود قرار دهد و تحت‌تاثیر جهت‌‌‌گیری‌‌‌های بین‌المللی قرار نگیرد. روابط دوجانبه امارات و روسیه شاهد توسعه و شکوفایی مستمر در زمینه‌‌‌های مختلف است که به نوبه خود بر تقویت جایگاه امارات تاثیر گذاشته و حضور جهانی سیاسی، اقتصادی و گردشگری این کشور را تایید می‌کند. این به نوبه خود فرصت‌‌‌ها و روابط راهبردی جامع بین کشورهای مختلف را افزایش داده است. اگرچه امارات سعی می‌کند از جنگ تحریمی بین روسیه و غرب استفاده کند، اما در نهایت نمی‌تواند فشارهای ایالات‌متحده و دیگر کشورهای غربی را نادیده بگیرد. حمله روسیه به اوکراین و تحریم‌‌‌های متعاقب آن، باعث انفجار علاقه روس‌‌‌ها به امارات شده است. تجارت دوجانبه در حال شکستن تمام رکوردهای قبلی است و روس‌‌‌ها در حال خرید املاک و مستغلات و باز کردن هرچه بیشتر دریچه‌‌‌های تجارت در آنجا هستند. با این حال، با وجود این همه امید که امارات می‌تواند جایگزینی برای غرب شود، امارات تحریم‌‌‌ها را بسیار جدی‌‌‌تر از آنچه مسکو فکر می‌کند، می‌‌‌پذیرد. شکی نیست که غرب به امارات فشار خواهد آورد تا همکاری خود با روسیه را محدود کند. در سال ۲۰۲۰بیش از یک میلیون روسی از امارات دیدن کردند - ۶۰درصد افزایش نسبت به سال قبل - و این بازدیدکنندگان فقط گردشگر نیستند، بسیاری از روس‌‌‌ها همراه با مشاغل و دارایی‌‌‌های خود به آنجا نقل مکان کرده‌‌‌اند. روس‌‌‌ها از یک گروه خاص به نیروی محرکه بازار محلی املاک و مستغلات تبدیل شده‌‌‌اند که بیشترین تعداد معاملات را در بین خارجی‌‌‌ها به خود اختصاص داده‌‌‌اند. امارات همچنین اکنون یکی از پنج مکان برتر برای شرکت‌های روسی برای افتتاح شعب است. این نشان می‌دهد که روسیه روابط دوجانبه با امارات را جایگزین تجاری خود به جای روابط قطع شده با غربی‌‌‌ها کرده است. به‌‌‌طوری که تجارت این دو کشور در سال ۲۰۲۲، با رشد ۶۸درصدی به رکورد ۹میلیارد دلار رسید و صادرات روسیه با افزایش ۷۱درصدی، حدود ۵/ ۸میلیارد دلار بوده است. چرایی اهمیت گردشگری امارات گردشگری در امارات متحده عربی جزء مهمی از اقتصاد امارات به‌‌‌شمار می‌رود و از اجزای داخلی و بین‌المللی تشکیل شده است. صنعت گردشگری امارات موفق‌‌‌ترین صنعت در میان کشورهای حوزه خلیجفارس محسوب می‌شود و مدت‌‌‌هاست که به عنوان کشور توریستی پیشرو در شورای همکاری خلیج فارس از جایگاه برتری برخوردار بوده است. این کشور همچنین بزرگ‌ترین نیروی توریستی در جهان عرب به‌‌‌شمار می‌رود. گردشگری در سال ۲۰۱۸بیش از ۶۰۴هزار نفر را برای امارات‌متحده استخدام کرده است. انتظار می‌رود با افزایش درآمد ۴/ ۱۲درصدی تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۲۰۲۷، این صنعت همچنان به گسترش خود ادامه دهد و ۴۱۰هزار نفر را در این صنعت استخدام کند. تلاش برای ایالت‌‌‌سازی این صنعت ادامه دارد که برای توسعه گردشگری کشور بسیار مهم تلقی می‌شود. با مروری بر تاریخ استقلال امارات و چگونگی روند توسعه اقتصادی آن، دلیل اهمیت صنعت گردشگری در اقتصاد این کشور را می‌توان دریافت. هنگامی که این کشور برای اولین بار در سال ۱۹۷۱تشکیل و از کنترل بریتانیا خارج شد، از صنعت توریستی کافی برخوردار نبود و وضعیت اقتصادی کشور تازه تاسیس به‌رغم ثروت عظیم نفتی ضعیف بود. شیخ زاید بن سلطان آل‌نهیان با درک نیاز به توسعه کشور و آگاهی از محدودیت‌های نفتی که پایه‌‌‌گذاری امارات متحده عربی را آغاز کرد، طرحی را برای تنوع بخشیدن به اقتصاد کشور پیش‌بینی کرد که در آن گردشگری به‌‌‌طور خاص مورد توجه قرار گرفت. این ایده در نهایت اجرایی شد و در سال ۱۹۷۹، شیخ زاید اولین هتل کشور با نام هتل متروپولیتن دبی را افتتاح کرد. توسعه گردشگری در امارات‌متحده‌عربی به شدت با توسعه گردشگری در دبی که یکی از اولین مقاصد در این کشور بود که به روی گردشگران باز شد، مرتبط بود. شیخ راشد بن سعید آل‌مکتوم، حاکم دبی از سال ۱۹۵۸تا ۱۹۹۰، یک روز متوجه شد که نفت دبی تمام خواهد شد و شروع به ساختن اقتصادی کرد که دوام بیشتری داشته باشد. شیخ رشید، همراه با شیخ زاید، رهبران اصلی هدایت گردشگری کشور بودند و اعلامیه مشترکی برای تاسیس امارات دادند. در سال ۱۹۸۹هیات توسعه تجارت و گردشگری دبی تاسیس شد تا دبی را به عنوان مقصدی لوکس برای بازارهای سطح بالا و بخش‌‌‌های تجاری تاثیرگذار معرفی کند. از سال ۲۰۰۰، امارات متحده‌عربی رونق توریستی قابل‌توجهی را تجربه کرده است و افزایش استاندارد زندگی و کیفیت باعث افزایش هزینه‌‌‌های گردشگری شده و در نتیجه اهمیت آن را برای اقتصاد ملی بیشتر کرده است.
پس از آن امارات برنامه‌‌‌های بلندپروازانه‌‌‌ای را برای افزایش ارزش سهم گردشگری در اقتصاد ملی به ۱۲۲میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۱و در عین حال جذب بیش از ۲۷میلیارد دلار سرمایه‌گذاری بین‌المللی تازه در این بخش را پی‌‌‌ریزی کرد. این اهداف بخشی از یک استراتژی جدید را تشکیل می‌دهند که هدف آن هدایت رشد بخش گردشگری آن در دهه آینده است. استراتژی گردشگری امارات متحده عربی ۲۰۳۱که به طور رسمی در نوامبر توسط شیخ محمد بن راشد آل‌مکتوم، معاون رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر امارات متحده عربی و حاکم دبی معرفی شد، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین ابتکارات راهاندازی شده تحت طرح پروژه‌های ۵۰لقب گرفته است؛ که ۵۰سال از تشکیل امارات می‌‌‌گذرد و هدف آن رشد اقتصاد این کشور در نیم قرن آینده است. در این طرح امارات در بین ۱۰مقصد برتر جهان قرار خواهد گرفت و هدف آن افزایش رقابت‌‌‌پذیری با جذب ۱۰۰میلیارد درهم به‌‌‌عنوان سرمایه‌گذاری اضافی در این بازار و استقبال از ۴۰میلیون گردشگر در سال ۲۰۳۱است. به گزارش دنیای اقتصاد، استراتژی گردشگری امارات متحده عربی ۲۰۳۱همچنین مکمل و با طرح جامع شهری ۲۰۴۰دبی که در سال ۲۰۲۱راهاندازی شد و نقشه راه توسعه پایدار را برای این ایالت طی دو دهه آینده ارائه می‌کند، مرتبط خواهد بود. این برنامه برای کمک به تثبیت شهرت دبی به عنوان یک مقصد تجاری پیشرو و سرمایه‌گذاری گردشگری طراحی شده است. امارات در کنار سرمایه‌گذاری‌‌‌های کلان در حوزه گردشگری به‌‌‌منظور همگام شدن با جهان و حتی فراتر رفتن از آن، گردشگری پایدار را به‌‌‌عنوان اهداف اصلی خود در صنعت گردشگری درنظر گرفته و در زمره اولین کشورها در راستای ایجاد سفرهای سبز به‌‌‌شمار می‌رود تا به توسعه گردشگری پایدار دست یابد. به همین منظور اقدام به راهاندازی و اجرای طرح‌‌‌های گردشگری و هتلداری «سبز» و برگزاری نمایشگاه‌‌‌ها و همایش‌‌‌های مرتبط با محیط‌زیست کرده است.
