ارزیابی شامخ کل اقتصاد از عقب‌گرد این شاخص به مرز رکود به دلیل کمبود نقدینگی، کاهش فروش و صادرات در آبان سال جاری حکایت دارد. هرچند در این ماه شامخ بخش صنعت تغییر محسوسی نسبت به ماه قبل نداشته، اما اوضاع در سایر بخش‌های اقتصاد چندان مساعد نبوده است...
شامخ کل اقتصاد در آبان ماه نسبت به ماه گذشته شرایط انقباضی بیشتری به خود گرفت و با رسیدن عدد این شامخ به مرز 50.96 و کاهش 3.19 واحدی عملا شاهد بازگشت رکود در این بخش بودیم. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد با وجود اینکه شامخ کل به مرز رکود برگشته با این وجود بخش صنعت تغییر محسوسی نسبت به ماه قبل نداشته و شامخ این بخش روی عدد 53.23 ایستاده است. در بررسی شاخص مدیران خرید، اگر عدد شاخص بیش از ۵۰باشد، نشان‌دهنده این است که اقتصاد از رکود خارج شده، اما اگر عدد شاخص زیر عدد ۵۰باشد به معنی قرار گرفتن اقتصاد در مسیر انقباض و رکود است. بر اساس گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، بررسی شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد نشان می‌دهد «کمبود نقدینگی»، «کاهش فروش» و «صادرات» عمده دلایل کاهشی شدن این شاخص در آبان ماه محسوب می‌شوند. در این گزارش به این نکته اشاره شده که کسب و کارها با کمبود شدید نقدینگی و سرمایه در گردش مواجه هستند و در تامین مواد اولیه مورد نیاز دچار مشکل شده است. عدم ارائه تسهیلات از سوی بانک‌ها و عدم تخصیص ارز در شرایطی که شرکت‌ها با کمبود تقاضا و عدم وصول مطالبات از سوی دولت و سایر مشتریان روبرو هستند، باعث شده تا با وجود فراهم بودن امکانات و تجهیزات برای تولید در ظرفیت‌های بالاتر، امکان افزایش تولید وجود نداشته باشد و در حال حاضر بسیاری با تعطیل شدن خطوط تولید روبرو شده‌اند. علاوه بر این سیاست‌های عدم حمایت از صادرات نیز کاهش فروش خارجی را به دنبال داشته است. چالش‌های بنگاه‌ها از نگاه شامخ آخرین نظرسنجی گردآوری شده، نشان می‌دهد در بازه زمانی مورد بررسی در میان مولفه‌های اصلی شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان کاهش شدیدتری در مقایسه با سایر مولفه‌ها داشته است. شاخص «میزان فعالیت‌های کسب و کار» در آبان ماه به عدد 51/43 رسید که کمترین مقدار در چهار ماهه اخیر از مردادماه محسوب می‌شود. شرایط ضعیف تقاضای داخل کشور، کاهش فروش خارجی و کمبود شدید نقدینگی و با توجه به مشکلات تامین سرمایه در گردش برای مواد اولیه موردنیاز باعث شده تا طرف عرضه یعنی تولیدکنندگان و ارائه دهندگان خدمات نیز از فعالیت خود کم کنند. به خصوص که بخش ساختمان شاهد کاهش بیشتری در فعالیت‌ها بوده‌است. در آبان ماه کسب‌وکارها تقاضای ضعیف‌تری را از بازارهای داخلی گزارش کرده‌اند. از سوی دیگر در این ماه شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» توسط بخش خدمات به شدت کاهش داشته و به عدد 46/89 کمترین مقدار سه ماه اخیر رسیده است. در این گزارش به این نکته اشاره شده که بعد از دو ماه بهبود در تقاضا مجددا شرکت‌ها شاهد کاهش سفارشات مشتریان بوده‌اند و شرایط مالی سخت‌تر و محدودیت در تقاضای مصرف‌کننده ناشی از افزایش هزینه‌های زندگی، به کاهش بیشتر سفارشات در آبان ماه کمک کرده است. علاوه بر تقاضای ضعیف داخلی، شاخص «میزان صادرات کالا یا خدمات» در آبان ماه با مقدار 49.81 برای پنجمین ماه متوالی، کاهش یافته است. به طور کلی به دلیل هزینه تمام شده بالای فعالیت‌ها، مشکلات ارزی موجود و عدم حمایت از صادرات، توان صادراتی شرکت‌ها پایین آمده و فروش صادراتی کسب‌وکارها به خصوص در بخش صنعت کاهش داشته است. از سوی دیگر در این ماه شاخص «قیمت محصولات تولید شده و خدمات ارائه شده» عدد51.11 بوده که در مقایسه با مهرماه کاهش قابل توجهی در سرعت افزایش قیمت‌ها همراه بوده و شرکت‌ها با توجه به قدرت خرید پایین مشتریان، برای تقویت تقاضا قیمت فروش را ثابت نگه داشته‌اند و تغییری در قیمت‌ها نداشتند. عدد شاخص «میزان فروش کالاها یا خدمات» هم در این ماه 49.22 بوده که در مقایسه با ماه قبل کاهش داشته و کمترین مقدار سه ماهه اخیر را به ثبت رسانده است. در این ماه فروش داخلی و فروش صادراتی به همراه فروش در هر سه بخش صنعت، خدمات و کشاورزی و به خصوص ساختمان کاهشی بوده است. انتظارات به کمترین سطح رسید بررسی داده‌های اعلام شده همچنین نشان می‌دهد در آبان ماه انتظارات نسبت به فعالیت‌ها در ماه آتی عدد 56.01 بوده که در مقایسه با ماه قبل کاهش داشته و کمترین مقدار8 ماه اخیر را ثبت کرده است. براساس ارزیابی صورت گرفته بیشترین میزان کاهش شاخص در بخش ساختمان بوده و شرکت‌های این بخش نسبت به ماه آینده بدبین هستند و در کل اگرچه در میان تولیدکنندگان انتظارات منفی نبوده، اما انتظارات خوشبینانه نیز کاهش داشته است که شرکت‌ها بیشتر آن را ناشی از اعتماد پایین به تقاضای مشتریان و نگرانی‌های در مورد کاهش قدرت خرید مشتریان و عدم اطمینان اقتصادی مرتبط می‌دانند.
