دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی طی گزارش پژوهشی به ارزیابی جایگاه ایران در شاخص جهانی نوآوری طی سال های 2022-2014 پرداخت...
براساس این گزارش، با توجه به نقش نوآوری در رشد و توسعه اقتصادی، نوآوری مورد توجه بسیاری از کشورهای جهان است. از این رو ارزیابی‌های مستمری از توسعه نوآوری و چالش‌های آن در سطح جهانی صورت می‌گیرد. در این گزارش، روند توسعه نوآوری و جایگاه ایران در جهان براساس پایگاه داده سازمان جهانی مالکیت فکری و گزارش شاخص جهانی نوآوری 2022 ارزیابی می‌شود. طبق این ارزیابی، طی سال های 2014 تا 2022، روند شاخص جهانی نوآوری ایران همواره رو به بهبود بوده و در سال 2022 به جایگاه پنجاه و سوم بین 132 کشور رسیده است. همچنین جایگاه ایران در زیرشاخص ورودی نوآوری طی سال‌های مذکور صعودی بوده و از رتبه 107 در سال 2014 به رتبه 73 در سال 2022 رسیده است. البته هنوز رتبه ایران در این زیرشاخص نامناسب است. روند رتبه ایران در زیرشاخص خروجی نوآوری نیز طی سال‌های مورد بررسی همواره در حال بهبود بوده و از رتبه 125 در سال 2014 به رتبه 38 در سال 2022 ارتقا یافته است. بر اساس شاخص جهانی نوآوری، ایران منابع ورودی نوآوری را به نسبت کارا به محصولات خروجی نوآوری تبدیل می‌کند. جایگاه ایران در زیرشاخص خروجی نوآوری همچنین طبق این گزارش، رتبه و امتیاز ایران در زیرشاخص ورودی نوآوری طی سال‌های 2014 الی 2022، رتبه ایران در زیرشاخص ورودی نوآوری به نسبت صعودی و در حال ارتقا بوده است ، اما امتیاز ایران در این زیر شاخص افزایش قابل توجهی نداشته و طی این سالها تنها 3/3 امتیاز افزایش داشته و از 2/33 در سال 2014 به امتیاز 5/36 در سال 2022 رسیده است. این امر ناشی از فشردگی تعداد کشورها در این محدوده از امتیاز زیرشاخص ورودی نوآوری است. جایگاه ایران در زیرشاخص ورودی نوآوری روند رتبه و امتیاز ایران در زیرشاخص خروجی نوآوری طی سال‌های 2014 الی 2022 امتیاز و رتبه ایران در زیرشاخص خروجی نوآوری صعودی و در حال ارتقا بوده است و از امتیاز 0 /19 و رتبه 125 در سال 2014 به امتیاز 2 /29 و رتبه 38 در سال 2022 رسیده است. البته در سال‌های 2014 و 2020 افت اندکی در امتیاز و رتبه ایران در این زیرشاخص مشاهده می‌شود. رتبه ایران در سرمایه انسانی و پژوهش در سال 2022 رتبه ایران در سرمایه انسانی و پژوهش 54 از میان 132 کشور بوده است، اما روند این متغیر نشان می‌دهد که تا سال 2020 رتبه ایران به نسبت ثابت بوده، اما در سال‌های اخیر رو به رشد نبوده و در سال 2020 حدود 8 رتبه افت داشته است. به این ترتیب، به طور کلی امتیاز ایران در رکن سرمایه انسانی و پژوهش طی سال‌های 2014 الی 2022 به نسبت ثابت بوده است؛ لذا به‌نظر می‌رسد که کاهش رتبه ایران به‌دلیل بهبود در عملکرد سایر کشورها بوده است. برای مثال در سال 2021 با وجود 7/0 افزایش در امتیاز، رتبه ایران 3 پله نسبت به سال 2020 افت کرد. رتبه ایران رکن فرعی خلق دانش رکن فرعی خلق دانش در زیر مجموعه رکن اصلی خروجی دانش و فناوری قرار دارد. رکن فرعی خلق دانش خود از میانگین نرمال شده پنج متغیر دیگر به دست می‌آید که عبارتند از : اظهارنامه های ثبت اختراع مقیم، اظهارنامه‌های ثبت اختراع جهانی، اظهارنامه‌های مدل کاربردی، انتشار مقالات علمی و فنی و شاخص «اچ» انتشارات استنادپذیر. به‌طور کلی رتبه ایران در رکن فرعی خلق دانش نسبت به رتبه ایران در سایر ارکان فرعی مناسب‌تر است. رتبه ایران در رکن فرعی خلق دانش از 40 در سال 2014 به رتبه 14 در سال 2021 ارتقا یافته، اما در سال 2022 با 6 پله افت به رتبه 20 درجهان رسیده است.
