واقعا یک میلیون شغل ایجاد شد؟

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اوایل بهمن از تحقق وعده دولت سیزدهم مبنی بر ایجاد سالانه یک میلیون شغل در کشور خبر داد و گفت: «بحمدالله از یک میلیون فرصت شغلی در سال عبور کرده‌ایم.» ایجاد یک میلیون شغل در سال، یکی از مهمترین وعده‌های ابراهیم رئیسی در زمان انتخابات ریاست جمهوری بود؛ اما آیا واقعا یک میلیون شغل ایجاد شده است؟
بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران در پاییز 1400 تعداد بیکاران 15 ساله و بیشتر، حدود 2 میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بوده که از این تعداد 40.4 درصد در پاییز امسال شاغل شده‌اند. این یعنی از پاییز 1400 تا پاییز امسال، حدود 930 هزار نفر صاحب شغل شده‌اند، اما از آنجا که بیان صرف آمار اشتغال ایجادشده نمی‌تواند تصویر دقیقی از بازارکار را نشان دهد، حجم خالص این شاخص نیز باید بررسی شود.
به بیان دیگر، اگر از پاییز سال گذشته تا پاییز 1401، جمعا 930 هزار شغل ایجاد شده، در همین بازه زمانی چه تعداد شغل از بین رفته یا چه تعداد شاغل در این مقطع شغل خود را از دست داده‌اند؟ در صورت پاسخ دادن به این پرسش است که وضعیت بازار کار به صورت صحیح روشن می‌شود.
یک میلیون شغل ایجاد شد؟
گزارش‌های مرکز آمار ایران از جریان شغلی در بازار کار، نشان می‌دهد که در پاییز 1400، 23 میلیون و 535 هزار و 175 نفر شاغل بوده‌اند که از آن زمان تا پاییز امسال، 2.9 درصد از جمعیت شاغل، شغل‌هایشان را از دست داده‌اند و بیکار شده‌اند؛ یعنی چیزی حدود 682 هزار و 520 نفر.
بر اساس این رقم، خالص اشتغال ایجاد شده برابر با 274 هزار و 883 نفر بوده است؛ رقمی که از وعده یک میلیون شغل در سال، خیلی دورتر به نظر می‌رسد. ضمن اینکه اشتغال ایجاد شده لزوما به معنای ایجاد شغل نیست.
36 درصد زنان، غیرفعال شدند
آمار جریان نیروی کار همچنین نشان می‌دهد که حدود 90 درصد مردان از پاییز سال گذشته تاکنون شاغل مانده‌اند، 3.1 درصد بیکار شده و 6.6 درصد غیر فعال شده‌اند. اما در بخش زنان، تنها 62 درصد آنان همچنان شاغل مانده‌اند و حدود 36 درصد جمعیت زنان، غیر فعال شده‌اند. بر اساس تعاریف آماری «جمعیت غیرفعال» به گروهی گفته می‌شود که شغل ندارند و در جست‌وجوی شغل هم نیستند. این افزایش جمعیت غیرفعال می‌تواند یک سیگنال منفی برای اقتصاد و بازار کار تلقی شود و به دلیل مجموعه‌ای از عوامل اجتماعی و فرهنگی و مذهبی و البته سیاست‌گذاری‌های نادرست باشد.