از بحران تا پیشتازی

در یک بعدازظهر نیمه تابستان در سگویا در مرکز اسپانیا گردشگران در پای قنات رومی شهر جمع شده‌اند؛ برخی هم به ستون‌های قدیمی خیره شده یا مشغول عکس گرفتن هستند. تعداد بازدیدکنندگان اسپانیا در سال گذشته رکورد 94 میلیون را شکست با فرانسه برای تبدیل شدن به بزرگ‌ترین قطب گردشگری خارجی جهان رقابت می‌کند، که سال گذشته پذیرای 100 میلیون گردشگر بود.
بی‌بی‌سی در گزارشی تحلیل می‌کند که توسعه گردشگری پس از همه‌گیری کرونا دلیل اصلی است که چهارمین اقتصاد بزرگ اروپا رشد بسیار بالاتری از آلمان، فرانسه، ایتالیا و انگلستان داشته است، به طوری‌که رشد تولید ناخالص داخلی آن در سال گذشته به 3.2 درصد رسید. این درحالی است که اقتصاد آلمان در سال گذشته 0.2 درصد کوچک شده است، و فرانسه رشد 1.1 درصدی و ایتالیا 0.5 درصدی را ثبت کرده است. انتظار می‌رود اقتصاد انگلستان نیز رشد 0.9 درصدی را در 2024 ثبت گند. این شرایط به توضیح اینکه چرا نشریه اکونومیست اسپانیا را به عنوان «بهترین عملکرد اقتصادی جهان» معرفی کرد کمک می‌کند.
به گفته کارلوس کورپو، وزیر بازرگانی در دولت ائتلافی اسپانیا، مدل اسپانیا موفق است چراکه مدلی متعادل است، و این چیزی است که پایدار بودن رشد را تضمین می‌کند. او تاکید کرد که 40 درصد رشد اتحادیه اروپا در سال گذشته مربوط به اسپانیا بوده است.
گررچه او بر اهمیت گردشگری در رشد اقتصاد اسپانیا تاکید کرد ولی به خدمات مالی، تکنولوژی و سرمایه‌گذاری نیز اشاره کرد که به اسپانیا کمک کرده است از اعماق همه‌گیری کرونا بیرون بیاید؛ زمانی که اقتصاد آن در طول یکسال تا 11 درصد کوچک شده بود. به گفته او، اسپانیا توانسته است با مدرن کردن اقتصاد رشد تولید ناخالص داخلی بالقوه خود را افزایش دهد. روند مدرن سازی اقتصاد از سوی منابع مالی برای بهبود پس از همه‌گیری کرونا حمایت شده است، که از سوی برنامه‌ای به نام «نسل بعدی اتحادیه اروپا» ارائه می‌شود. اسپانیا تا سال 2026 تا 163 میلیارد یورو دریافت می‌کند به طوری‌که همراه با ایتالیا بزرگ‌ترین دریافت کننده این بودجه محسوب می‌شود.
اسپانیا این بودجه را در سیستم راه آهن ملی، مناطق با آلایندگی کم در شهرها و همچنین صنعت خودروهای برقی و یارانه به کسب‌وکارهای کوچک هزینه کرده است. به گفته یک استاد اقتصاد در دانشگاه کسب‌وکار IESE اسپانیا، هزینه‌های عمومی افزایش یافته است و نیمی از رشد اسپانیا پس از همه‌گیری مربوط به آن است. این در حالی‌ست که رشد سایر اقتصادهای بزرگ اروپا به دلیل اتکای بیشتر به صنعت متوقف شده است؛ صنعتی که درحال حاضر به شدت تحت فشار عواملی چون افزایش هزینه انرژی، رقابت با چین، هزینه انتقال به مدل‌های پایدارتر محیط زیستی و حمایت گرایی تجاری قرار دارد.
بحران هزینه‌های زندگی یکی از چالش‌های اقتصادی مهم اسپانیا پس از همه گیری کرونا بوده است، که از تنگناهای زنجیره تامین و حمله روسیه به اوکراین در سال 2022 ناشی شد. تورم به 11 درصد رسید و قیمت‌های انرژی به شدت به آنها ضربه زد، اما اسپانیا تا پایان 2024 تورم را به 2.8 درصد رساند. مادرید بر این باور است که یارانه‌هایی که برای کاهش هزینه مصرف سوخت و تشویق استفاده از حمل‌ونقل عمومی ارائه کرد، نقشی کلیدی در کاهش تاثیر افزایش قیمت انرژی داشته‌اند، همان‌طور که چندین مرحله افزایش حداقل دستمزد نیز در این زمینه موثر بوده است. به گفته وزیر بازرگانی اسپانیا، این کشور در برابر شوک‌های متوالی، از جمله شوک تورمی پس از شروع جنگ در اوکراین، پایداری بیشتری از خود نشان داده است، و این بخشی از سپر مقاومتی است که دولت برای مردم و شرکت‌ها ایجاد کرده است.
تولید انرژی سبز این کشور نیز دیگر عامل موثر است، که نه‌تنها تولید برق را تضمین می‌کند بلکه محرک سرمایه‌گذاری بوده است. اسپانیا دومین زیرساخت بزرگ انرژی‌های تجدیدپذیر در اروپا را دارد؛ مساله‌ای که برای دومین تولیدکننده خودرو در اروپا یک موهبت است.
با وجود این نکات مثبت، یکی از نقاط ضعف دیرینه اسپانیا نرخ بیکاری مزمن و بالای آن است، که بالاترین نرخ بیکار اتحادیه اروپاست و تقریبا دو برابر میانگین این بلوک است. با اینحال شرایط اخیرا بهبود یافته است و نرخ بیکاری در سه ماهه آخر 2024 به 10.6 درصد رسید، که پایین‌ترین سطح از سال 2008 است. تعداد افراد شاغل در این کشور نیز به رکورد 22 میلیون نفر رسیده است. اصلاحات نیروی کار و تشویق پایداری شغلی علت‌های اصلی این پیشرفت هستند. این اصلاحات، محدودیت‌ها در استفاده از قراردادهای موقت را برای شرکت‌ها افزایش داد و به نفع انعطاف پذیری بیشتر در استفاده از قراردادهای دائمی است. این اقدام باعث کاهش تعداد کارگران با قراردادهای موقت شده، بدون اینکه مانعی برای ایجاد اشتغال باشد.
به گزارش اکوایران،کمیسیون اروپا پیش‌بینی می‌کند که اسپانیا در 2025 نیز بالاترین رشد را در میان اقتصادهای بزرگ اتحادیه اروپای ثبت کند و بالاتر از میانگین اتحادیه این بلوک باقی بماند. با اینحال چالش‌هایی در افق دیده می‌شود. اتکای زیاد به گردشگری و افزایش مخالفت مردم محلی با این صنعت یکی از نگرانی‌هاست. چالش دیگر، بدهی عمومی بالای اسپانیاست، که بالاتر از تولید اقتصادی سالانه کشور است؛ مساله‌ای که می‌تواند موجب بی‌ثباتی مالی در این کشور شود.