امارات متحده عربی اولین دانشگاه هوش مصنوعی جهان را تاسیس کرده است که تمرکز خود را بر تربیت مهندسان متخصص، حمایت از استارتاپ‌های بومی و شتاب‌دهی به توسعه هوش مصنوعی در منطقه گذاشته است...
چند هفته پیش از آن‌که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا برنامه‌هایی برای لغو محدودیت‌های صادرات تراشه‌های نیمه رسانا به امارات متحده عربی را اعلام کند، اریک زینگ، رئیس دانشگاه هوش مصنوعی محمد بن زاید (MBZUAI) در دفتر خود در ابوظبی نشسته بود و از چشم‌انداز آینده سخن می‌گفت. زینگ، دانشمند علوم کامپیوتر که پیش‌تر در دانشگاه‌های استنفورد و کارنگی ملون تدریس کرده است، در گفت‌وگویی با بلومبرگ بارها از آرزویش برای تبدیل این دانشگاه به «استنفورد خلیج فارس» سخن گفته و به نقش استنفورد در پرورش فرهنگ نوآوری و کارآفرینی اشاره کرده است؛ فرهنگی که تاثیرش فراتر از سیلیکون‌ولی گسترش یافته است. آرزوهای بزرگ امارات در هوش مصنوعی امارات متحده عربی ماموریتی بلندپروازانه برای تبدیل‌شدن به بازیگری جهانی در حوزه هوش مصنوعی در پیش گرفته است. این کشور نخستین وزیر هوش مصنوعی جهان را در سال ۲۰۱۷منصوب کرد و این ماه مدارس ابتدایی را موظف کرد مباحث مرتبط با هوش مصنوعی را در برنامه درسی بگنجانند. ابوظبی با دانشگاه هوش مصنوعی محمد بن زاید که به‌نام رهبر امارات نام‌گذاری شده است، قدمی فراتر برداشته است: دانشگاهی که هدفش تربیت نیرو برای شرکت‌های اماراتی، حمایت از استارتاپ‌های بومی و تبدیل شدن به بازوی تحقیق و توسعه هوش مصنوعی کشور است. به گفته زینگ، هدف دانشگاه این است که «افرادی را آموزش دهد که بتوانند کار را انجام دهند». توافق با آمریکا؛ برگ برنده امارات به‌نظر می‌رسد ترامپ با پیشنهاد اخیرش، مسیر تحقق این هدف‌ها را هموارتر کرده است. رئیس‌جمهوری آمریکا در سفر اخیرش به منطقه، از «شراکت پیشرفت هوش مصنوعی آمریکا و امارات» به‌عنوان راهی برای تقویت روابط تجاری و حفظ برتری ایالات متحده در این حوزه یاد کرد. بر اساس مفاد این توافق، امارات می‌تواند از حالا تا سال ۲۰۲۷سالانه ۵۰۰هزار تراشه پیشرفته وارد کند؛ یک‌پنجم این مقدار نیز به شرکت G42، غول هوش مصنوعی امارات، اختصاص خواهد یافت. کریستین دیوان، پژوهشگر ارشد در موسسه کشورهای خلیج فارس در واشنگتن، این اقدام را تغییری آشکار در راهبرد پیشین ایالات متحده دانست. در 2 دهه گذشته، هم‌زمان با تعمیق روابط امارات با چین، دولت‌های آمریکا با محدود کردن دسترسی این کشور به فناوری‌های حساس واکنش نشان دادند. سال گذشته G42 در چارچوب همکاری با مایکروسافت پذیرفت که از چین خارج شود. اما خلاف گذشته، در این توافق جدید هیچ شرطی درباره قطع روابط با چین مطرح نشده است. دیوان این موضوع را «بردی بزرگ برای جاه‌طلبی‌های فناورانه امارات» توصیف کرد. درب‌های بسته آمریکا، فرصتی طلایی برای ابوظبی تصمیم اخیر دولت آمریکا برای لغو مجوز دانشگاه هاروارد در جذب دانشجویان خارجی نیز می‌تواند به نفع امارات تمام شود؛ چراکه دانشجویان بین‌المللی به‌دنبال فرصت‌های تحصیلی خارج از آمریکا خواهند رفت. در حال حاضر کمتر از یک‌پنجم از حدود ۴۰۰دانشجوی تحصیلات تکمیلی دانشگاه هوش مصنوعی اهل امارات هستند و باقی دانشجویان عمدتا از چین، هند، قزاقستان و مصر می‌آیند؛ کشورهایی که در فرستادن دانشجو به آمریکا و بریتانیا با مشکلات زیادی مواجه‌اند. با برخورداری از بورسیه کامل از سوی دولت امارات، دانشجویان این دانشگاه می‌توانند در رشته‌هایی چون رباتیک، بینایی ماشین و علوم تصمیم‌گیری تحصیل کنند. این دانشگاه چند روز قبل نیز نخستین شعبه خود در آمریکا را در سانی‌ویل، نزدیک مقر گوگل، افتتاح کرد. بورسیه کامل، فضای مدرن و آینده‌ای شغلی ساختمان اصلی دانشگاه که توسط معمار بریتانیایی، نورمن فاستر طراحی شده، مدرن، شیک و پرهزینه است؛ دانشجویان با گلف کارت‌های برقی در محوطه تردد می‌کنند و در کافه‌ها یا نمازخانه‌های عمومی گرد هم می‌آیند. به گفته یکی از دانشجویان، دانشگاه حمایت‌های علمی و اجرایی «سخاوتمندانه‌ای» چون دریافت ویزای طلایی برای اقامت بلندمدت در امارات ارائه می‌دهد. به گفته دانشگاه، تا ۷۰درصد از فارغ‌التحصیلان در امارات می‌مانند؛ بسیاری از آن‌ها در شرکت‌هایی چون G42، مؤسسه نوآوری فناوری (TII) یا شرکت دفاعی اماراتی اج (Edge) مشغول به‌کار می‌شوند. آموزش مهارت‌های کاربردی در کنار علوم رایانه دانشگاه هوش مصنوعی امارات با هدف آماده‌سازی دانشجویان برای ورود به بازار کار فناوری طراحی شده است. در کنار دروس علوم کامپیوتر، دانشجویان ملزم به گذراندن کلاس‌هایی در حسابداری تجاری و مدیریت محصول هستند. معاون علمی دانشگاه، تیموتی بالدوین، مهندسان باسابقه از سیلیکون‌ولی را برای تدریس دعوت کرده و هدف آن است که طی پنج سال آینده ۲۲۵عضو هیات علمی جدید جذب کند. جذب نخبگان با حقوق بالا و پروژه‌های بومی‌سازی زبان به گفته الیزابت چرچیل، که سال گذشته گوگل را ترک کرد تا دپارتمان تعامل انسان‌و‌کامپیوتر را در این دانشگاه راه‌اندازی کند، این دانشگاه برای جذب استعدادهای برتر هوش مصنوعی بسته‌های حقوقی ارائه می‌دهد که «بهتر از دانشگاه‌های سطح بالاست». او همچنین به علاقه دانشگاه به فاصله‌گرفتن از «فرهنگ غالب زبان انگلیسی» اشاره کرد. دو سال پیش، دانشگاه مدلی زبانی با عنوان «پیشرفته‌ترین مدل بزرگ زبان عربی جهان» معرفی کرد. دانشگاهی نوپا با چالش‌های بزرگ با این حال، باوجود تمام منابع و ظرفیت‌ها، چالش‌های بزرگی پیش‌روی این دانشگاه قرار دارد. در مقایسه با استنفورد ۱۴۰ساله که بیش از ۱۷هزار دانشجو و ۱۵۰برنامه تحصیلات تکمیلی دارد، دانشگاه هوش مصنوعی امارات همه‌چیز را از صفر شروع کرده و هنوز نام شناخته‌شده‌ای نیست و به بودجه دولتی وابسته است؛ بودجه‌ای که تضمین دائمی ندارد. آزادی علمی در سایه محدودیت‌های سیاسی برخی از متخصصان فناوری و دانشگاهیان نیز ممکن است تمایلی به حضور در امارات نداشته باشند؛ جایی که انتقاد از دولت یا رهبران آن ممنوع است و هرگونه مخالفت می‌تواند دست‌کم پنج سال زندان به دنبال داشته باشد. این موضوع منحصر به امارات نیست؛ چین نیز قوانین مشابهی دارد، اما با تصویری که امارات تلاش دارد از خود به‌عنوان کشوری پیشرو ارائه دهد، در تناقض است. به گزارش اکو ایران،به گفته ملیسا نیزبت، پژوهشگر کالج کینگز لندن که در زمینه سیاست فرهنگی تحقیق می‌کند، «امارات از انتقاد استقبال نمی‌کند؛ در واقع، آن را سرکوب می‌کند». تاکنون، چنین مساله‌ای پیش نیامده است. هم بالدوین و هم چرچیل از آزادی بیان به‌عنوان «ارزشی محوری» در دانشگاه یاد و احتمال وجود سانسور را رد کردند.
