عقب ماندن از رقبا

سهم صادراتی شرکت های فنی و مهندسی ایران در سال 90، 4.1 میلیارد دلار بود. اما این رقم در سال 99 به 491 میلیون دلار رسیده است. در سال 1400 حجم صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران به 1.8 میلیارد دلار رسید. اما این میزان رشد هم نتوانست زیان 3 میلیارد دلاری ثبت شده در یک دهه گذشته را جبران کند.
در آذرماه سال جاری، مسعود خوانساری رییس اتاق تهران در این باره از موانع دولتی در فعالیت این شرکت ها خبر داده بود. به گفته رییس اتاق تهران این شرکت ها نمی توانند ضمانت نامه داخلی و خارجی دریافت کنند. هیچ نهادی فرماندهی این شرکت ها را برعهده ندارد و این به سردرگمی آن ها دامن زده است.
«محدودیت منابع مالی و بالا بودن نرخ سود، هزینه‌ها و کارمزد خدمات»، «عدم پرداخت مطالبات و خسارت وارده به شرکت‌های ایرانی شاغل در عراق»، «بلاتکلیف ماندن طولانی مدت پیمانکاران و تحمیل هزینه‌های مازاد از جمله معطلی ماشین‌‌آلات و تجهیزات و هزینه‌های مازاد و سربار نیروی انسانی موجود جهت حفظ و نگهداری کارگاه و هزینه‌های تمدید ضمانت‌‌های پروژه»، «عدم حمایت موثر سیستم دولتی از شرکت‌های ایرانی برای اخذ پروژه‌های جدید پیمانکاری یا سرمایه‌‌گذاری در عراق» و همچنین «نبود یک متولی مشخص یا فرماندهی واحد» از دیگر چالش هایی است که به کاهش سهم ایران در طرح های عمرانی عراق انجامیده است.
اما صادرات خدمات فنی و مهندسی تنها بخش از تجارت ایران و عراق نیست که به زیان ایران درحال تغییر است. براساس آمارهای گمرک، تا پایان آبان ماه سال 1401، 13.2 میلیون تن کالا به عراق صادر شده درحالیکه این رقم در هشت ماه سال گذشته، به بیش از 21 میلیون تن رسیده است. افت وزنی صادرات ایران به عراق با افت ارزشی همراه بوده است. در هفته ماه منتهی به مهرماه سال جاری، ارزش صادرات ایران به همسایه غربی اش 27 درصد کاهش یافته است.
آمارها نشان می دهد ترکیه تا پایان ماه اکتبر سال گذشته میلادی، 8 میلیارد و 533 میلیون دلار کالا به ترکیه وارد کرده است. درحالیکه آمار تجارت هشت ماهه ایران و عراق نشان می دهد میزان صادرات به عراق به جز برق به 4 میلیارد و 700 میلیون دلار رسیده است. این رقم نه تنها از رقبا بلکه از عملکرد گذشته ایران هم فاصله دارد. به گفته حمید حسینی، رییس هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی، ایران در هشت ماهه سال 1400، 6 میلیارد و 100 میلیون دلار کالا به عراق صادر کرده بود.