اقتصاد چین گرفتار کووید طولانی

اگر می‌شد گفت مکان‌ها هم کووید طولانی گرفته‌اند، آنگاه شانگکیو -شهری آرام با سه میلیون و هفتصد هزار نفر جمعیت در کمربند مرکزی گندم چین- نامزد خوبی برای این تشخیص خواهد بود. یک سال پس از برچیده شدن آشوبناک و بدون برنامه‌ریزی درست سیاست‌های «کووید صفر» چین، شواهد زیادی از آسیب‌های پایدار بر اقتصاد شانگکیو و روحیۀ ساکنانش وجود دارد.
به نوشته اکونومیست، حتی پیش از ورود چین به نزدیک به سه سال قرنطینه و آزمایش‌های ویروسی گسترده هم تأمین مالی محلی با مشکل مواجه بود. شانگکیو، در استان هنان، از لحاظ ثروت و درآمد سرانۀ افراد، در میان یک سوم پایین چین قرار دارد. با این همه، در ماه‌های پایانی و نابودگر «جنگ همه جانبه» علیه کووید 19، رهبری این شهر برای کنترل پاندمی هزینه‌های دست و دلبازانه‌ای کرد.
در ماه مه سال گذشته، شانگکیو بیمارستانی با هزار اتاق قرنطینه و به ارزش 135 میلیون یوان (19 میلیون دلار) ساخت. این بیمارستان پس از آن ساخته شد که مقامات مرکزی دستور دادند نزدیکان افراد آلوده را ردیابی کنند و آنها را از خانه‌هایشان بیرون بکشند و ایزوله کنند. امروزه آن اردوگاه -مجموعه‌ای پراکنده از کابین‌ها و ردیف‌هایی طولانی از محل‌های آزمایش- در گوشۀ شرقی شهر و در میانۀ مزارع گندم زمستانی، خالی افتاده‌اند. دست کم جاده‌اش به کار کشاورزان آمده است و از آن برای خشک کردن بلال ذرت و دادن آن به حیوانات استفاده می‌کنند. وضع بودجۀ شهر همچنان جالب نیست. در اوایل همین سال، شرکت اتوبوس‌رانی شانگکیو در منازعه‌ای با دولت بر سر بودجه تهدید کرد به دلیل زیان‌های «بسیار جدی» ناشی از پاندمی دست از خدمات‌دهی بکشد.
با این همه، وقتی در اولین سالگرد رها کردن سیاست کووید صفر با قطار به شانگکیو رفتیم، کسی از پاسخگو کردن مسئولان شهر چیزی نمی‌گفت. در عوض، ساکنان نگرانی‌های مشترکی دربارۀ اقتصاد و آینده داشتند. خیال رهبران حزب می‌تواند راحت باشد که اکثر شهروندان شانگکیو حامی مدیریت سخت‌گیرانۀ پاندمی توسط مقامات هستند -دست کم وقتی با خبرنگاری خارجی صحبت می‌کنند. برخلاف این مسئله، رهبران باید نگران بحران اعتماد به نفسی باشند که بر منطقۀ مرکزی چین حکمفرما شده است.
هنگام ناهار، اکثر رستوران‌های شهر قدیمی شانگکیو خالی و بسیاری از مغازه‌ها بسته بودند. فقط یک کسب‌وکار اجارۀ لباس عروس شلوغ بود. در حالی که سگ پشمالوی قهوه‌ای رنگی به کارکنان مغازه نگاه می‌کند، لباس‌های پولک‌دار را در کیسه‌هایی می‌گذاشتند. مالک آنجا، زنی سی و چند ساله با دامن و یک کت کتانی شبیه اونیفرم مدرسه بر تن، گفت اوضاع کسب‌وکار خوب است. پس از دو و نیم سال قرنطینۀّ کووید، زوج‌ها برای جشن عروسی عجله دارند. او افزود که شانگکیو، برخلاف شهرهای بزرگ لیبرال‌تر، جایی سنتی است که در آن ازدواج در 25 سالگی طبیعی است. در تقویم قمری، روز بعد مناسبت خجسته‌ای بود و از همین رو قرار بود 20 عروسی در آن روز برگزار شود و این مغازه از هر کدامشان چهار هزار یوان می‌گیرد. با این حال، میزان هزینه برای جشن عروسی پایین آمده است. پاندمی به خانواده‌ها آموزش داد برای روز مبادا پول جمع کنند. پس از تضعیف منابع مالی شهر، حتی شغل‌های بخش عمومی هم امن نیستند. برادر شوهر صاحب مغازه در ادارۀ پلس کار می‌کند. گفت در حال حاضر همیشه حقوقش را دیر می‌دهند. در نتیجه، همیشه حواسش به مخارجش هست، حتی وقتی حقوق می‌گیرد.
مدیر یک جواهرفروشی در همان اطراف از افزایش اولیۀ مصرف پس از بازگشایی سال پیش گفت. او به یاد آورد «احساس کردیم اقتصاد دارد برمی‌گردد.» اما در ماه‌های اخیر، مشتری‌ها خرید چندانی نمی‌کنند و فقط «سه چیز طلایی» را می‌خرند که در هنان بخشی از سنت نامزدی‌اند: حلقه، گوشواره و گردن‌بند. در پاسخ به پرسش ما دربارۀ میراث کووید صفر گفت: «یک سال شده است. نمی‌شود همه چیز را گردن پاندمی انداخت.» یک لحظه بعد اما از زمان قرنطینه‌ها به‌عنوان زمانی که «نمی‌توانستیم پول دربیاوریم» یاد کرد. این مسئله «مردم عادی» را نسبت به مخارج بسیار محتاط‌تر کرده است. اضافه کرد مردم را نسبت به وضعیت سلامت‌شان هم بسیار نگران‌تر کرده است. او گفت جامعه منتظر است تا «زندگی دوباره عادی شود.»
یک شرکت آموزشی کوچک در شانگکیو کلاس‌های حسابداری برگزار می‌کند. مدرسی گفت اگرچه در حال حاضر به سختی شغل خوبی گیر می‌آید، ثبت نام در دوره‌ها، نسبت به سال گذشته، یک سوم کم شده است. او گفت آموزش بزرگسالان کسب‌وکاری خواستنی است و اکثر مشتریان، پس از دیدن موفقیت دوستانشان، می‌خواهند «خودشان را بهتر کنند.» به عبارت دیگر، در زمان‌های بد، بحران اعتماد به نفس می‌تواند وضعیت فرد را بدتر کند.
در سرتاسر شانگکیو، نشانه‌های رکود بازار املاک به چشم می‌خورد، از مجتمع‌های آپارتمانی که خانه‌های به فروش نرفته را تبلیغ می‌کنند تا محل‌های ساخت و سازی که هیچ فعالیتی در آنها به چشم نمی‌خورد. در یک فروشگاه خالی فروش وسایل خانه، کارگری تنها توضیح داد که مشتریان فقط برای خرید وسائل ضروری، مثلاً خرید یک هود آشپزخانۀ جدید، به آنجا می‌آیند. او آپارتمان خودش را ده سال پیش 220هزار یوان خرید. امروز، تقریباً دوبرابر آن مبلغ می‌ارزد. اما اضافه کرد که قیمت‌ها در حال افتند.
تک و تنها در کشوری شلوغ
برخلاف معمول، فروشندۀ وسایل برقی روایت‌های دولتی دربارۀ پاندمی را به چالش کشید. او گفت از ناپدید شدن کنترل‌های سخت‌گیرانه در اواخر سال 2022 گیج شده است و روایت رسمی را دربارۀ اینکه آن موقع ویروس ضعیف بود و باعث مرگ‌های اندکی شد قبول ندارد. او به یاد آورد «در واقع، خیلی‌ها مردند، بعضی‌شان حتی جوان بودند نه پیر.» می‌گوید دوران پاندمی، دوران وحشتناکی بود، زمانه‌ای بود که درآمدها خشکیدند اما باز هم مردم مجبور بودند اقساط وام‌های خانه و اتوموبیل‌شان را بدهند. مردم یاد گرفته‌اند که برای احتمال بازگشت بحران‌های مشابه پول پس‌انداز کنند: «آدم باید به خودش اتکا کند.»
از نظر یک فروشندۀ اتوموبیل در مرکز شهر، ترکیدن «حباب املاک» مهم‌ترین مشکل اقتصادی چین است و حتی بدون پاندمی هم اتفاق می‌افتاد. او گفت خودش و همسرش از سال 2010 به این سو چهار آپارتمان خریده بودند و مسکن را یک سرمایه‌گذاری امن می‌دانستند. در روایت او، پاندمی یادآور این بود که درآمدها و قیمت خانه‌ها به هم متصلند و قیمت‌ها تا ابد بالا نمی‌روند. او نگران است که اقدامات مقطعی دولت فعلی برای تحریک تقاضای مصرف‌کنندگان مؤثر نباشد.
به گزارش اکوایران،حال و هوای عمومی شانگکیو نشان دهندۀ دوراهی دشوار رهبر چین، شی جین‌پینگ، است. او به شکلی سخت‌گیرانه می‌گوید که تورهای امنیتی رفاهی مردم را تشویق می‌کنند که تنبل باشند. با سخت شدن اوضاع، از جمله طی پاندمی، به مردم اخم کرد که مسئولانه رفتار کنند. چینی‌های عادی به او گوش دادند. آنان با دیدن جهانی از خطرات غیرقابل پیش‌بینی، واکنشی دفاعی دارند. میراث کووید طولانی خواهد بود.