سایه تورم بر سفره فقیر و غنی

تورم یکی از شاخص‌های اساسی اقتصاد است که نشان می دهد میزان رشد قیمت یک سبد متنوع از اقلام خوراکی، غیرخوراکی و یا خدمات در یک زمان نسبت به دوره قبل از آن چگونه بوده است.
شاخص رشد قیمت اقلام خوراکی به تفکیک برای هر دهک اعلام می شوند. اگر تمام خانوارهای کشور بر حسب هزینه‌ای که دارند در 10 دهک دسته‌بندی شوند، دهک‌های هزینه‌ای به دست می آید. ده درصد از کم هزینه ترین خانوارها در دهک اول جای گرفته و نشانگر قشر فقیر جامعه است. در مقابل ده درصد از پرهزینه ترین دهک ها در دسته دهم جای گرفته و نشان دهنده ثروتمندترین قشر جامعه است.
شواهد آماری نشان می‌دهد که رشد قیمت اقلام خوراکی در فروردین امسال نسبت به زمان مشابه در سال 1400 برای دهک اول هزینه ای کمترین و برای دهک دهم بیشترین مقدار را داشته است. بررسی ها حاکی از آن است که هزینه خرید یک سبد یکسان از اقلام خوراکی در طی این دوره در دهک اول رشد 200 درصدی را به ثبت رسانده است. این در حالی است که رشد قیمت سبد اقلام خوراکی ثروتمندترین قشر جامعه 214 درصد اعلام شده است. در ادامه نگاهی به میزان رشد قیمت کالاهای خوراکی و آشامیدنی در هر دهک در فروردین امسال نسبت به فروردین 1400 شده است.
نگاهی به مفهوم شاخص قیمت مصرف کننده
در مفاهیم اقتصادی از رشد مستمر سطح عمومی قیمتها به عنوان تورم یاد شده است. تورم های بالا و مستمر یکی از آسیبهای مزمن اقتصادی است که به دلیل بی ثباتی در سیاست گذاری و ورود شوک های پی در پی و بیرونی ایجاد شده است. تغییر شاخص قیمت، به صورت مستقیم بر رفاه مصرف کنندگان اثر گذاشته و موجب کاهش آن می شود. از این رو کنترل آن توسط سیاستگذار دارای اهمیت است.
به منظور محاسبه نرخ تورم، در وهله نخست یک سبد مشخص از کالا و خدمات در نظر گرفته می شود. این سبد شامل مجموعه متنوعی از انواع کالاهای خوراکی یا غیرخوراکی و خدمات یا مجموع این اقلام می باشد که توسط مردم مورد استفاده قرار می گیرد. اگر به هریک از این سبدها یک وزن مشخص اختصاص داده شود، عدد حاصل نشان می دهد که میزان اهمیت هریک از این کالاها چقدر بوده است. برخی از این اقلام نظیر کالاهای خوراکی و آشامیدنی در سبد مصرفی خانوار از وزن قابل توجه و بالایی برخوردارند. چرا که مصرف آن توسط عموم مردم جامعه ضروری بوده و منجر به ادامه حیات می شود. اما در مقابل دسته‌ای از این کالاها نظیر هتل و رستوران برای برخی وزن بالاتر و برای برخی دیگر وزن کمتری دارد.
این شاخص ها به تفکیک برای هر دهک اعلام می شوند. اگر تمام خانوارهای کشور بر حسب هزینه ای که دارند در 10 دهک دسته بندی شوند، دهک های هزینه ای به دست می آید. ده درصد از کم هزینه ترین خانوارها در دهک اول جای گرفته و نشانگر قشر فقیر جامعه است. در مقابل ده درصد از پرهزینه ترین دهک ها در دسته دهم جای گرفته و نشان دهنده ثروتمندترین قشر جامعه است.
در ادامه به بررسی این مساله پرداخته شده که رشد شاخص قیمت اقلام خوراکی، آشامیدنی و دخانیات به عنوان نیاز اصلی حیات مردم در فروردین 1403 نسبت به همین رقم در فروردین 1400 چگونه بوده است.
ثبت کمترین رشد قیمت شاخص اقلام خوراکی در دهک اول
نگاهی به داده‌های منتشر شده توسط مرکز آمار ایران این حقیقت را نشان می دهد که در فروردین 1403 نسبت به بازه زمانی مشابه در سال 1400، سطح عمومی قیمت یک سبد متنوع از اقلام خوراکی، آشامیدنی و دخانی در میان 10 دهک درآمدی رشد 200 تا 214 درصدی را تجربه کرده است.
براساس شواهد موجود این رقم برای ده درصد از فقیرترین قشر جامعه ایرانی، رشد 200 درصدی داشته است. به بیان دیگر شاخص قیمت این گروه از اقلام برای کم هزینه‌ترین خانوارهای ایرانی در نخستین ماه از سال 1403 نسبت به بازه زمانی مشابه در سال 1400، 3 برابر شده است.
بررسی ها حاکی از آن است که این قشر کمترین رشد را در شاخص قیمت اقلام خوراکی تجربه کرده و در سایر دهک ها، رشد قیمت‌ها به سطوح بالاتری دست یافته است.
اغنیا، در رده نخست رشد شاخص قیمت خوراکی‌ها
رشد شاخص قیمت اقلام خوراکی و آشامیدنی برای 2 دهک هزینه‌ای بیش از 3 برابر شده و رشد بالاتر از 210 درصدی را به ثبت رسانده است. این دو دهک شامل 20 درصد از ثروتمندترین خانوارهای ایرانی هستند.
به بیان دقیق تر در فروردین امسال، رشد شاخص قیمت خوراکی‌ها برای دهک دوم هزینه ای، معادل 210 درصد بوده است. این بدان معناست که در فرودین 1403 قیمت یک سبد متنوع از اقلام خوراکی مورد استفاده در دهک نهم، 3.1 برابر بیشتر از قیمت این اقلام در فروردین 1400 شده است. البته رشد این شاخص در میان 10 درصد از ثروتمندترین گروه جامعه بیشترین مقدار را داشته و در محدوده 214.4 درصدی قرار گرفته است.
به گزارش اکوایران، بدین ترتیب بر اساس شواهد موجود، کمترین مقدار رشد قیمت ها از فروردین 1403 تا کنون مربوط به دهک اول هزینه‌ای که شامل 10 درصد از فقیرترین اعضا جامعه است بوده و بیشترین مقدار رشد قیمت اقلام خوراکی در این دوره متوجه سبد اقلام ثروتمندترین قشر جامعه شده است.